زیبایی دوستی: فرد خلاق به اسانی مجذوب زیبایی می شود و نسبت به آن توجه و دقت زیادی می‌کند و به فعالیت‌های هنری علاقه مند است .

تردید: اغلب بسیاری از قوانین رایج جامعه برای او جای سؤال باقی می‌گذارند. این مشکوک بودن و عدم اعتماد فرد خلاق معمولا ناشی از علاقه درونی او به تغییر – اصلاح امور عادی و خلق ایده های بهتر است.

« استیز » علاوه بر ویژگی‌های فوق موارد زیر را نیز بر این ویژگی‌ها می افزاید:

سلامت روانی و ادراکی – توانایی ایجاد تعداد زیادی ایده به طور سریع – دلگرمی و امید به آینده – علاقه به سادگی و بی تکلفی در نوع لباس و جنبه‌های گوناگون زندگی – روحیه انتقادی – آرامش و آسودگی خیال – توانایی برقراری ارتباط عمیق و صمیمانه – شهامت – قدرت – جلب حس اعتماد و اطمینان دیگران – مسئولیت پذیری و توانایی سازمان دادن به فعالیت‌های گوناگون و حساسیت به مسائل و مشکلات اجتماعی رضائیان می‌گوید: افراد خلاق، نوعا مخاطره پذیر و دارای شخصیت مصر، بسیار با انگیزه ، پذیرای فکرهای نو، قادر به تحمل ابهام و تحمل تنهایی و مستقل اند، این افراد از اعتماد به نفس زیادی برخور دارند، اغلب شوخ طبعند و معمولا همراهی با آنان دشوار است. افراد خلاق بر خلاف افراد گوشه گیر، درون گرا نیستند و تمایل به تبادل افکار با همکاران خود دارند ( خانیان، ۱۳۸۱: ۵۵).

۲-۳-۹ ویژگی‌های مدیران خلاق

۱ – تمرکز بر یک موضوع و یک کار: با توجه به اینکه اثربخشی خلاقیت بسته به سادگی و تمرکز دارد افراد خلاق عمدتاًً بر یک کار متمرکز می‌شوند. افراد خلاق خلاقیت‌های اثربخشی خود را از جاهای کوچک شـــروع می‌کنند. خلاقیت به دانش و مهارت و تمرکز نیاز دارد. این واضح است که افرادی استعداد بیشتری برای خلاقیت دارند. اما این استعدادها در یک زمینه محدود و مشخص است. درحقیقت نوآوران به ندرت در بیش از یک زمینه فعالیت دارند و این در تمام موفقیت‌های نوآورانه آن صدق می‌کند.

خلاقیت نیز مانند کوشش‌های دیگر نیاز به استعداد، دانش و مهارت دارد. اما وقتی این موارد تامین شد، نیاز به کار سخت، متمرکز و هدفمند دارد. وقتی تلاش، پشتکار و تعهد نباشد، استعداد، دانش و مهارت بی فایده است.

افراد خلاق از طریق تمرکز به یک موضوع از سطحی نگری به ژرف نگری رسیده و مسائل و موضوعها را به طور عمیق و همه جانبه مورد بررســـی قرار می‌دهند و به خلاقیت دست می‌یابند. به طور کلی مشخصات مدیران خلاق در بعد تمرکز به طور فهرست وار عباتند از:

تمرکز فکری را به راحتی به وجود می آورند؛

روی کار خاص و موردنظر تمرکز کرده و به راحتی آن را رها نمی کند؛

روی موضوعهای علمی موردنظر تمرکز پیدا می‌کند؛

دارای ژرف نگری در مسائل و پدیده ها و موضوعها هستند؛ رشد حرفه ای را به عنوان معیار موفقیت باور می‌کنند؛

توانایی تمام کردن، کامل کردن و یکی کردن افکار گوناگون در آنان بالا است.

۲ – دارای روحیه علمی و پژوهشی هستتد: مدیران خلاق با مسائل و امور مربوط به سازمان و حتی زندگی شخصی برخورد اصولی و علمی داشته و تحقیق و پژوهش را برای حل مشکلات کارساز می دانند و این به خاطر این است که استفاده از راه حلهای جدید موجب صرفه جویی شده و زودتر می توان به نتیجه رسید.

به کارگیری روش های تحقیق علمی و روش حل مسئله برای مدیران خلاق و نوآور امری طبیعی و روزمره است. ‌بنابرین‏، آن ها در انجام کارهای ریز و درشت و سخت و آسان مراحل زیر را به کار می گیرند.

الف – شناسایی مشکل: در این مرحله مشکل از ابعاد مختلف مورد شناسایی قرار گرفته و تبیین می‌گردد؛

ب – بررسی عـلل مشکل: در این مرحله منشـا به وجود آمدن مشکل بررسی می شود تا بهتر بتوانند راه حلها را شناسایی کنند؛

ج – تعیین و بررسی راه حلهای ممکن: در این مرحله با توجه به نوع و مــــاهیت مشکلات راه حلهای زیادی مورد بررسی و شناسایی قرار می‌گیرد؛

د – تعیین معیارها برای سنجش راه حلها: در این مرحله معیارهای مختلف اقتصادی، سیاسی، فــــــرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و… تعیین می‌گردد؛

ه – تعیین نتایج حاصل از مقایسه راه حل با معیارها؛

و – انتخاب راه حل مناسب؛

ز – اجرا و ارزیابی در این مرحله راه حل به کار گرفته شده به صورت تکوینی ارزیابی شده و اصلاحات لازم صورت گرفته و بدین طریق از مدل حل مسئله برای ایجاد خلاقیت و نوآوری استفاده می‌گردد.

۳ – حد بالایی از قابلیت خطرکردن دارند: خلاقیت خصیصه آدمهایی است که جرات خطرکردن دارند. برای مثال در علوم پژوهش‌های خلاق کم و بیش همیشه مستلزم قمارکردنهای حساب شده است ولی کارهای عادی را می توان بدون چندان خطرکردن انجام داد. فرد حرفه ای در هیچ عرصه ای علم یا بازار بورس به دنبال «بحث موفقیت پنجاه پنجاه» نیست. به عکس، جویای موقعیتی است که در آن بتواند کاری کند تا دانش برتر به بار نشیند. گاه این دانش برتر حاصل پشتکار در کسب «قطعه هایی» بیش از اکثر افراد دیگر است. گاه تصادفی حاصل می شود. اما هر گونه که حاصل شود، بعید است که عنصر خطر را به کلی حذف کند.

عملکرد خلاق مستلزم دست زدن به خطرهای حساب شده هم هست، که در آن ها هم دقت محاسبات بر دانش برتر استوار شده است. قبول خطر همیشه با شناخت یا خطرات و تجزیه و تحلیل آن ها به مبنای میزان اثرگذاری بر سازمان شروع می شود و (مدیران خلاق) ‌بر مبنای‌ اطلاعات جمع‌ آوری شده و آگاهی، به ارزیابی ریسک از طریق انجام فرایند اصلی زیر می پردازند:

الف – برآورد میزان ریسک (اندازه گیری ریسک)؛

ب – سنجش ریسک، چقدر این ریسک نسبت به ریسک های دیگر بزرگتر است؛

ج – تصمیم گیری ‌در مورد ریسک (آیا این ریسک با درنظر گرفتن معیارهای متداول روز قابل قبول است)؛

د – اقدام لازم ‌در مورد ریسک.

۴ – دارای روحیه نقادی بالایی هستند: از جمله خصایص مدیران خلاق این است که خود از جمله افراد انتقادکننده بوده و انتقادپذیر هستند و روحیه نقادی را از طریق ارائه اطلاعات به کارکنان، توجه و پذیرش نظرات کارکنان، ایجاد انگیزه نقد و ارائه راه حل، انجام نظرسنجی از کارکنان، استقرار سیستم پیشنهادات در سازمان اشاعه می‌دهند. وقتی روحیه نقادی در تک تک کارکنان ایجاد شد. این امر به عنوان باورهای مشترک درآمده و در سازمان نهادینه می‌گردد. نقد را می تـوان نـــرم افزاری برای توسعه فکر و ظرفیت ذهنی و علمی بشر دانست. در نقادی افکار، و مباحث علمی و سازمانی مختلفی مورد بحث قرار گرفتـــه و از دل آن ها اندیشه‌های نو پرورش می‌یابد و به عنوان راهکارهای عملی مشکلات سازمان را حل می‌کند و در نهایت در دل نقادی خلاقیت‌های فردی شکل می‌گیرد و افراد خلاق سازمان را تبدیل به یک سازمان خلاق می‌کنند (سلطانی ، ۱۳۸۴: ۲۸).

۲-۳-۱۰ تکنیک‌های توسعه خلاقیت

۲-۳-۱۰-۱ یورش فکری یا کنکاش مغزی^[۷۲]

کنکاش مغزی به گفته دوبرین^[۷۳] مشهورترین روش برای بهبود خلاقیت است، چون به افراد فرصت می‌دهد تا در جو آرام اندیشه نمایند و با مدنظر قرار دادن ابعاد مختلف موضوع، ایده خود را آزادانه و به دور از هر گونه محدودیت مطرح سازند.