ب‐ ﺳﻤﺎﭘﻞ^[۹۳]

سماپل سرواژه عبارت «سیستم مدیریت اطلاعات پایه اقلام» است (قلندری، ۱۳۸۵). ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۷۴ ﺑﺮﺍی ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻭﻛﺪﮔﺬﺍﺭی موجودی های ﺍﻧﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺳﻤﺎﭘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻛﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﺁﻧﻬﺎ، ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮی ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎی ﺧﺒﺮﻩ ﺩﺭ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻭ ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﻛﺎﻻ، ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ، ﻛﻠﻴﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﻗﻼﻡ ﻛﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﻓﻨﻲ، ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ، ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎی ﻣﻠﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﻭ ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻤﺎﭘﻞ ﺑﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻭ ﺑﺴﺘﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍی ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﺩ (عباسی رائی، ﻧﺨﻌﻲﻛﻤﺎﻝﺁﺑﺎﺩی، ۱۳۸۷).

۴- سیستم های شماره فنی قطعه^[۹۴]

ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮﺍی ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻭ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻭ ﺍﺟﺰﺍء آن ها ﺩﺭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎی ﺑﺰﺭﮒ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎی ﺧﻮﺩﺭﻭﺳﺎﺯی. ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﻏﻠﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻭ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﭼﻨﻴﻦ سیستم هاﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

۵- سیستم های یونیک ساز، ردیابی، تسهیل فروش و خودکارسازی ضبط داده ها (بارکد^[۹۵] و RFID^[96]) یکی از سیستم های کدگذاری اقلام که در سطح وسیعی در ایران کاربرد یافته است، سیستم بارکدگذاری اقلام خرده فروشی است. این سیستم در سال ۱۳۷۴ وارد ایران شد. در آن سال برای نوین سازی نظام توزیع و تنظیم بازار احساس شد که به کدگذاری اقلام تولید داخل که در فروشگاه های زنجیره ای عرضه می‌شوند نیاز است. مصوبه دولت وزارت بازرگانی را مکلف کرد که این کار را به انجام برساند. وزارت بازرگانی هم با مطالعه و بررسی سیستم های موجود در دنیا، سیستم بارکدهای بین‌المللی موسوم بهEAN^[97] را انتخاب کرد و تشکیلات و سازمان و نمایندگی آن در ایران را ایجاد و فعال نمود. از طرف سازمان بین‌المللی EAN (که از سال ۲۰۰۵ بهGS1 ^[۹۸] تغییر نام داد) پیش کد ۶۲۶ به ایران تخصیص داده شد (قلندری، ۱۳۹۱).

ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ۱۹۹۳ ﺗﻌﺪﺍﺩ ۷۹ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ۷۳ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻤﺎﺭﻩﮔﺬﺍﺭی ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻈﺎﻡ GS1 ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ. ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴـﺰ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻭ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭی ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۷۴ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ. ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﻋﻀﻮ GS1 ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ۱۰۹ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ^[۹۹].

۶- ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﺗﺴﻬﻴﻞﮔﺮ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﻴﮏ

ﻛﺪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﺎﻻ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ، ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺍﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺳﺘﺮﻳﺖ^[۱۰۰] ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﭘﻴﺸﺮﻭ ﺑﺎ ۱۶۰ ﺳﺎﻝ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﺓ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ (UNDP^[101]) ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺍﻳﻦ ﻛﺪ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﺭﻭﺵ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪیﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺳﻴﺴﺘﻢ UNSPSC^[102] ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯ ـ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﻛﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﻲ ﺁﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺍﺳﺖ ـ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮﺍی ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ^[۱۰۳]. ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ (۲-۲). ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ.

جدول (۲-۲). مقایسه انواع سیستم های طبقه بندی و کد گذاری

ویژگی ها
سیستم ها
دسته اول گمرکات
دسته دوم آماریها
دسته سوم

IOS

دسته چهارم

N/P

دسته پنجم

Barcode

دسته ششم

E-Com

اثر ‌بر تنوع

کاهش/افزایش تنوع نمی دهد

کاهش/افزایش تنوع نمی دهد

تمایل به ژنریک سازی و کاهش تنوع می‌باشد. هرچه کاهش بیشتر باشد مطلوب تر است.

افزایش تنوع محدودیت می‌دهد.

شدیداً” افزایش تنوع را به دنبال دارد.

کاهش تنوع کلی

سازمان‌های کاربر

سازمان‌های حاکمیتی و دولتی(بویژه گمرک)

سازمان‌های حاکمیتی و دولتی(بخش‌های اقتصادی و برنامه و بودجه)

واحدهای نظامی و مؤسسات بسیار بزرگ

واحدهای تولید کننده متوسط و بزرگ

واحدهای تولیدی و خرده فروشی و فروشگاه های زنجیره ای

کلیه سازمان فروشنده و خریدار (تجارت الکترونیکی)

گستره پوشش

بین‌المللی

ملی و بین‌المللی

بنگاه

بنگاه

بنگاه های متعدد

بنگاه

نمونه کاربران

وزارت بازرگانی و گمرک جمهوری اسلامی ایران

وزارت صنایع، مرکز آمار، سازمان مدیریت، وزارت اقتصاد

ارتش آمریکا، وزرارت راه آمریکا، ارتش انگلیس و ارتش روسیه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،

شرکت ملی نفت ایران

، کمپانی نفت شل، شرکت صا ایران

صا ایران، صنایع دفاع، صنایع غذایی مائده

فروشگاه های زنجیره ای اتکا، رفاه، شرکت شیرین عسل، صنایع غذایی مائده

جنرال الکتریک

رویکرد

فقط طبقه بندی

فقط طبقه بندی

طبقه بندی و شناسایی کل اقلام مورد استفاده در سازمان

طبقه بندی و شناسایی محصول و اجزا

فقط شناسایی

فقط طبقه بندی

رویکرد

فقط طبقه بندی

فقط طبقه بندی

طبقه بندی و شناسایی کل اقلام مورد استفاده در سازمان

طبقه بندی و شناسایی محصول و اجزا

فقط شناسایی

فقط طبقه بندی

سیستم های ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻭ ﮐﺪﮔﺬﺍﺭی ﮐﺎﻻ^[۱۰۴]

الف) ﻣﻘﺪﻣﻪﺍی ﺑﺮ ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﻭ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺁﻥ

برای دسترسی سریع و سهل به کالاها در انبار و نگهداری صحیح از آن ها و پیشگیری از بروز مشکلات در انبارها، کالاها را ابتدا طبقه بندی و سپس کدگذاری می‌کنند و بنحو صحیحی در انبارها مستقر می نمایند این کار همچنین باعث می شود که از کالاهای انبار بنحو صحیحی نگهداری شود. اصولاً به دلیل اهمیتی که موجودی ها در یک سازمان دارا هستند، باید ترتیبی اتخاذ گردد که کالاها به طور منظم و منطقی در انبار دسته بندی، طبقه بندی، کد گذاری و چیده شوند تا در هر زمان که ضرورت اقتضاء کند، بتوان به آن ها دستیابی و دسترسی پیدا کرد، بدون آنکه مشکل جدی در این زمینه به وجود آید (کاظمی، ۱۳۸۹).

ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﻚ ﻧﺎﻡ ﻭ ﻧﻤﺎﺩ (ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎﺭﻩ، ﺣﺮﻭﻑ ﻭ …) ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ (ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ) ﺭﺍ ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ. ﻛﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍی ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﺍی ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮔﺮﺩﺵ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ، روش ها ﻭ …) ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﻛﺪ موجودیت ها ﻳﺎ ﺍﻗﻼﻡ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎی ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﺮ ﺷﻴﺊ، ﭼﻴﺰ ﻳـﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ، ﺧﺪﻣﺎﺕ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺮﺡ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻜﺎﺭ ﺑﺮﺩ. ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺪ ﺩﺍﺭﺍی ﻳﻚ ﻣﻌﻨﻲ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩی ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻛﺸﻒ ﺭﻣﺰ^[۱۰۵] ﺷﻮﺩ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﻚ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺑﻴﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ (‌غلام زاده، ۱۳۷۷).

ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻛﺪﮔﺬﺍﺭی ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻮﻉ ﺍﻗﻼﻡ ﻳـﺎ موجودیت ها ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺭﻭﺩ، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ؛ ﺑـﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ، ﺣﺴﺎﺏ ﻫﺎی موجودی ها ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ آن ها ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰی ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩی ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ.