بر اساس بررسی های انجام گرفته روش های مقابله ای متمرکز بر مسئله در موقعیت های قابل کنترل موثرتر هستند. در صورتی که برای موقعیت های غیر قابل کنترل (مرگ یکی از عزیزان ) عمدتاًَ مقابله متمرکزبر هیجان مناسب تر است (دافعی).^[۲۳]

در مقابله متمرکز بر مسئله افرد تدابیری را به کار می گیرند که به چند مورد از این تدابیر اشاره می نمائیم. ^[۲۴]

• • مقابله فعال : فرآیندی است که شخص در طی آن به طور فعالانه برای تغییر منبع فشار روانی تلاش می‌کند.

• • مقابله مبتنی بر برنامه ریزی : در این مقابله فرد برای کنترل و حل مشکل با تکیه بر فکر و اندیشه خود به ارزیابی راه حلهای مختلف می پردازد و بعد از آن با انتخاب بهترین شیوه به حل مسئله اقدام می‌کند.

• • مقابله بردبارانه : عبارت است از خویشتن داری و اجتناب از فعالیت های ناپخته ای که منجر به پیچیده شدن مسئله و ایجاد اخلال در روند حل مسئله می شود.

• مقابله جستجوی حمایت اجتماعی کارآمد : هنگامی که فرد خود را برای حل مسئله ناتوان می بیند به راحتی ازکمک های یاورانه افراد دیگر استفاده می‌کند، این کمک به تناسبنیاز و نوع مشکل می‌تواند کسب اطلاعات از طریق خدمات راهنمایی، مشاوره و جذب امکانات مادی یا معنوی ‌از دیگران باشد.

۲-۳-۱۲-۲مقابله متمرکز بر هیجان:

این مقابله شامل کلیه فعالیت ها یا افکاری می شود که فرد به منظور کنترل و بهبود احساسات نامطلوب ناشی از شرایط فشارزا به کار می‌گیرد ، این مقابله ها عبارتند از :

• • مقابله مبتنی برجستجوی حمایت عاطفی: تلاش های ‌فرد برای به دست آوردن حمایت اخلاقی ، همدلی ، همدردی و جو تفاهم و احساس درک شدن توسط دیگران را شامل می شود.

• • مقابله مبتنی بر تفسیر مجدد مثبت : ارزیابی مثبت از حوادث و موقعیت ها که مبتنی بر نگرش خوشبینانه به رویداد های زندگی است ، این مقابله بیشتر برای اداره و کنترل عواطف و آشفتگی روان به کار می رود تا مربوط به منبع استرس باشد (لازاروس و فولکمن ، ۱۹۸۴).

• • مقابله مبتنی بر مذهب: در این مقابله، فرد برای رهایی از ناراحتی های خود به انجام اعمال مذهبی مثل دعا

• • و نیایش،توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) روی می آورد.یافته های پژوهش مک کری^۱ و کنسا^۲ نشان می‌دهد که این نوع مقابله برای همه افراد مفید واقع می شود زیرا هم به عنوان منبع حمایت و هم وسیله ای برای تغییر مثبت عمل می‌کند و لذا مقابله های بعدی را تسهیل می‌کند.

• مقابله مبتنی بر پذیرش : عبارت است از یک پاسخ مقابله ای کنشی که در آن شخص واقعیت شرایط فشارزا

را می پذیرد.این امر در شرایطی که منبع فشار قابل تغییر نیست (فوت یکی از عزیزان ) مهم و مؤثر است (کارورو همکاران^۱ به نقل ازعلیمحمدی ).

۱۳-۳-۲مقابله های ناکارآمد و غیر مفید

مجموعه ای از شیوه های مقابله ای را در بر می‌گیرد که اگر چه برای تغییر منبع فشارها و بهبود احساسات ناشی از موقعیت فشارزا به کار گرفته می‌شوند ولی متاسفانه این شیوه وضع را بدتر می‌کنند و لذا نمی توان از این عوامل مقابله ای به مهارت مقابله ای تعبیر نمود ، این مقابله ها عبارتند از :

• پرداختن به احساسات دردناک از طریق تفکر آرزومندانه : این مقابله ، شیوهای برای خنثی کردن آنچه اتفاق افتاده می‌باشد. این افکار نوعاَ با عبارتی از قبیل : اگر فقط … یا ای کاش حقیقت نداشته باشد که … شروع ی شود.

گاهی اوقات این افکار به شکل آنچه باید اتفاق می افتاد، اگر فقط…. یک روش مقابله ای مسکن برای طفره رفتن موقتی از رنج ناشی از حقیقت است. زیان این حالت آن است که هیچ مقدار از آرزو ها جای حقایق را نخواهد گرفت و دیر یا زود واقعیت جهره خود را نمایان خواهد کرد.در این حالت زمان و فرصتی که می‌توانست برای یافتن راه های جدید مواجهه با واقعیت و مشکل اتفاق افتاده مورد استفاده قرار بگیرد به هدر می رود.

• استفاده از دارو برای فرار از رنج : گاهی اوقات افراد برای رهایی از رنج ناشی از استرس و بحران ها از داروهایی مانند الکل،نیکوتین،تریاک،هروئین و مسکن های خواب آور و ضد افسردگی بدو تجویز پزشک استفاده می‌کند.استفاده از این داروها و داروهایی که اخیراًَ ‌به این عوامل افزوده شده و با نام های مختلف به بازار وارد می شود مانند اکستازی ، خطرات زیادی را به همراه می آورد و ضمن مشکل تر کردن روند بازسازیروانی ، اکثراَ خود منبع جدیدی برای افزایش رنج برای فرد استفاده کننده می‌شوند، مثلاَ الکل موجب از دست رفتن نیروی مهار درونی یا خویشتن داری می شود و فرد به هنگام خشم به خشونت روی می آورد.استفاده نادرست از مواد بر

فرآیندهای ذهنی ماهم قبلاَ توسط استرس و هیجان شدید بی کفایت شده است . به طور جانبی اثر می‌گذارد و توانایی هایی مانند قضاوت ، برنامه ریزی ، استدلال ‌و تمرکز که برای حل مشکل لازم است آسیب مضاعف می بیند ( پاری ، ۱۹۹۱ ، ترجمه ‌علی محمدی ). ^[۲۵]

۱۴-۳-۲تفکر منفی :

در این حالت فرد به طور غیر واقع گرایانه ای به موارد منفی مشکل تأکید کرده و مشکلات را بیشتر از آنچه هست و به صورت غیر قابل حل ارزیابی می‌کند (پی ستین^۱، می یر^۲، ۱۹۸۹ ، ترجمه ‌علی محمدی ).

۱۵-۳-۲رفتارهای تکانشی :

به شیوه های خاصی از مقابله اطلاق می شود که طی آن فرد بدون فکر، اندیشه و ارزیابی درست از آنچه رخ داده و یا رخ خواهد داد فوراَ دست به اقدام و عمل می زند و نوعاَ منجر به بدتر شدن وضعیت می شود.

۲-۳-۱۶عدم درگیری ذهنی و رفتاری:

در این مقابله ، فرد با انجام رفتارهای متنوع و با رفتارهای مختلف خود را مشغول می‌کند و ‌به این وسیله سعی می‌کند به مسئله فکر نکند مثلاَ سرگرم شدن با یک فرد دیگر، پناه بردن به رویاهای روزانه، فرار از مسئله به صورت خوابیدن یا تماشای تلویزیون و دیدن فیلم (لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴، به نقل از ‌علی محمدی).

۲-۳-۱۷مقابله به صورت انکار:

در این مقابله فرد به گونه ای برخورد می‌کند که انگار مسئله ای روی نداده است. انکار واقعیت رخ داده و حادثه پیش آمده بر وخامت مسئله می افزاید و مانع مقابله مؤثر بعدی می شود( ماتیوز و همکاران^۳ ، ۱۹۸۳ ، به نقل از ابراهیمی ).

۲-۳-۱۸تاریخچه راهبردهای مقابله:

پژوهش های زیست شناختی و روان شناسی ‌در زمینه روش های سازگاری با محیط، قدمت دیرینه دارد. مفهوم راهبرد برای مدت طولانی است که در روان شناسی مطرح می‌باشد و شروع آن به صورت رسمی به دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بر می‌گردد.