شدیدترین بارشها در ساحل دریای خزر بویژه در قسمت غربی آن رخ می دهد و هر چه که از غرب به شرق می رویم از تعداد روزهای دارای بارش سنگین کاسته خواهد شد . ناحیه دیگری از کشور که دارای بارش سنگین است ارتفاعات زاگرس است که از دزفول شروع شده و تا سنندج ادامه می یابد .
ناحیه سوم که این گونه بارشها در آن رخ می دهد ساحل خلیج فارس از بوشهر تا جاسک است. در بقیه نقاط کشور در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی روزهای بیش از ۳۰ میلی متر بارندگی بسیارکمتر اتفاق می‎افتد و در نواحی پست مرکزی هم اصلاً اتفاق نمی افتد (علیجانی، ۱۳۷۶ ).
۲-۶- انواع روش های مطالعه بارش سنگین
سه روش برای مطالعه این پدیده اقلیمی وجود دارد که هر کدام از آنها رامی تواند بایکدیگر تلفیق و به صورت یک روش جدید ارائه نمود. سه روش اصلی عبارتند از:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

- روش های سینوپتیک : مطالعات زیادی در زمینه بارشهای سنگین، درداخل و خارج ازکشور، با بهره گرفتن از الگوهای سینوپتیکی انجام شده که در ذیل به چند نمونه از آن اشاره می گردد:
- لشکری ( ۱۳۷۵ ) الگوهای سینوپتیکی بارشهای شدید جنوب غرب ایران را بررسی نمود و وقوع بارشهای سنگین و سیل آسا در جنوب غرب ایران را نتیجه تقویت و تشد ید فعالیت مرکز کم فشارمونسونی،سودانی ومنطقه همگرائی دریای سرخ وتبدیل آنهابه سیستم دینامیکی وترمودینامیکی میداند.
- خوشحال دستجردی ( ۱۳۷۶ ) مدلهای سینوپتیک و کلیماتولوژی برای بارشهای بیش از صد میلی متردر سواحل جنوبی دریای خزر را تحلیل و بررسی نموده است. نتایج بررسی های ایشان نشان داده که ریزش این بارانها در اثر فرارفت سرد سیبری برروی ایران انجام نمی گیرد و مقدار ریزش باران در دامنه های شمالی البرز با ارتفاع کاهش نیافته بلکه افزایش می یابد. همچنین در این تحقیق نشان داده شده که این بارانها در اثر ورود جبهه های تقویت شده نسیم دریا توسط سیستمهای سینوپتیکی در ساحل، ریزش می‎نمایند.
- باشکند (۱۳۷۹) به بررسی و ارائه مدلهای سینوپتیکی بارشهای سنگین در شمال غرب ایران پرداخت و نشان داد که بخشی از ریزشهای جوی منطقه شمال غرب ایران ناشی از ویژگی های جغرافیایی منطقه است. او با بررسی بارشهای ۲۴ ساعته، ۳۰ میلی متر یا بیشتر در یک دور ه ۵ ساله، نشان داد که وقوع بارشهای سنگین و سیل آسا در منطقه با توجه به عامل توپوگرافی در ماه های فصل بهار و پاییز، بیشتر از بقیه ماه ها می باشد، و اکثر آن در ساعات بعد از ظهر و اوایل شب اتفاق می افتد.
لانا و همکاران (Lana et al., 2007) به بررسی الگوهای اتمسفری برای رخدادهای بارش سنگین درجزایر بلاریک پرداخته اند . آنها در این تحقیق مکانیسم های ایجاد بارشهای سنگین را بوسیله الگوهای اتمسفری نشان داده و یک رابطه قوی بین پدیده های بارش سنگین و سیکلونها تشخیص داده اند.
تانگ یانبینگ و همکاران ( ۲۰۰۶Yanbing et al.) شرایط اقلیمی بارش های پایدار در چین را بررسی نموده و به این نتیجه دست یافتندکه می توان ۱۳۰ رخداد بارش سنگین در چین را به صورت بارشهای بسیار شدید ، شدید و متوسط طبقه بندی نمود. آنها توزیع مکانی برای فراوانی آنرا بدست آوردند و نتیجه گرفتندکه این پدیده در ۸ ناحیه جغرافیایی در چین رخ می دهد که عبارتند از :
شمال چین، شمال شرق، رودخانه Huaihe دره رودخانه Huaihe رودخانه Yangteze ، دره رودخانه ، Yangteze ناحیه ساحلی جنوب شرقی و جنوب غرب چین. پدیده بارش سنگین در چین به رژیم ، w
وابسته است و معمولاً با تغییر رژیم خصوصیات رخدادها نیز تغییر می کنند مثلاً رخدادهای وابسته به رژیم غربی طولانی مدت و گسترده اند.
- روش های آماری: روش آماری از جمله روش های دیگری است که در مطالعات مربوط به بارشهای سنگین از آن استفاده شده است. نمونه ای از مطالعه مربوط به بارشسنگین با بهره گرفتن از روش آماری، در ذیل ارائه می گردد:
باری دی کیم و همکار (۱۹۹۸ Keimet al) مقایسه روش های برآورد کمی بارشهای سنگین در نواحی خشک وکوهستانی، درمنطقه غرب تگزاس در ایالات متحده، پرداخته اند . در این تحقیق نشان داده شده که روش های کمی، بهترین تطبیق را با داده های این منطقه دارد و استفاده از روش گمبل تطبیق مناسبی را ارائه نمی کند، بلکه یک تخمین بیش از اندازه برای بارشهای ۵۰ و ۱۰۰ ساله ارائه می دهد. براساس آنالیز طبقات تجمعی ، نتایج آزمایش k-s روش H-A را بهترین تکنیک ارزیابی می کند و روشSRCC به عنوان بهترین توزیع احتمالاتی منطبق با داده های حداکثر این منطقه است.
- روش های سنجش از دور: این روش از جمله روشهایی است که در داخل کشور به آن بسیار کم توجه شده است ولی در خارج از کشور بررسی های زیادی با بهره گرفتن از این روش انجام شده که در ذیل به دو نمونه از آن اشاره می گردد:
بیک و همکار (۱۹۹۷ Baeck et al) به پیش بینی بارش بوسیله WSR-88D برای رخدادهای بارش سنگین پرداخته اند . منطقه مورد مطالعه در Blue Ridge در ویرجینیا قراردارد . دراین تحقیق از اطلاعات رادارهای هواشناسی برای طوفانهای تولید کنن ده بارشهای حداکثر استفاده شده است . پنج مورد از این نوع طوفانها در منطقه مورد بررسی قرارگرفته که باعث ایجاد سیلابهای حداکثر در ایالات متحده شده است. در این آنالیز اهمیت پارامترهایی چون آلودگی باند تابشی، شیب انتخابی، تگرگ، کالیبراسیون رادارها و روابط Z-R برای برآورد بوسیله ،WSR-88D نشان داده شده است.
وینجی زاو ( ۱۹۹۷ zhao) به مقایسه تشخیصی و مدلسازی عددی بارش سنگین در دشتهای مرکزی آمریکا پرداخته است. او برای این تحقیق از داده های مشاهداتی رادار برای بارشهای طولانی مدت وطوفانهای دشت مرکزی استفاده نموده است. نتایج این بررسی به فهم رخداد بارش سنگین بسیار کمک کرده است. در این بررسی توجه ویژه ای به محیط اتمسفری بارش سنگین، کلیماتولوژی بارش منطقه ای و مشخصات زمانی - مکانی نرخ بارش شده است . در شبیه سازی انجام شده حساسیت بالای بارشهای طوفانی به تغییرات رطوبت اتمسفری نشان داده شد. در بخش مرکز کوههای راکی تاثیر بسیار مهمی روی بارشهای طوفانی داشته و بدون کوههای راکی، کاهش بیش از ۴۰ درصد در تمامی مدلهای شبیه سازی شده مشاهده شده است.
۲-۷- بارندگی های یک روزه (۲۴ ساعته)
به بارشی که در طول یک روز (۲۴ ساعت) و در طی یک دوره زمانی معین مانند ماه ، یک سال ریزش می‎کند اطلاق می شود.
اندازه گیریهای بارندگی در هر ایستگاه در دو نوبت یکی در ساعت ۶:۳۰ و دیگر ساعت ۱۸:۳۰ به وقت ساعت رسمی کشور انجام می پذیرد . در گزارشات ثبت شده مرسوم معمولاً این دو اندازه گیری با هم جمع و به عنوان یک اندازه گیری ۲۴ ساعته بیان می شود . باید توجه داشت که بارندگی های اندازه گیری شده به شرح فوق به عنوان ۲۴ساعته بدین معنی نیست که بارندگی برای هر ۲۴ ساعت متوالی اندازه گیری شده است ، بلکه مقدار ریزش را در طول یک دوره تعریف شده ۲۴ ساعته ( یک روز) نشان می دهد . بنابراین بهتر است که به جای بارندگی های ۲۴ساعته ، بارندگی یک شبانه روز به کار رود . متأسفانه به علت عدم اندازه گیری های روزانه در نواحی مرتفع بیش از ۶۰۰ متر از شدیدترین بارندگی در ارتفاعات اطلاعات کافی در دسترس نیست و نمی توان درباره آن بطور صریح اظهار نظر کرد . همچنین به سبب عدم پوشش گیاهی مناسب و در پی آن عدم شاخ و برگ ریخته شده بر روی زمین و همچنین لخت بودن زمین، شدّت جریان سطحی به حد زیادی افزایش یافته است . این در حالیست که بارندگی های شدید ممکن است منجر به سیل و خساراتی بر پایین دستهای حوضه وارد سازد ، که این طغیان آبراهه ها در سطح حوضه بوضوح قابل مشاهده است. برای بررسی و مطالعه باران های ۲۴ساعته در منطقه مورد مطالعه، از آمار حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته ایستگاههای بندر انزلی استفاده شده است. مناسبترین توزیع گامبل برای برازش داده ها بکار گرفته و میزان بارندگی های حداکثر به ازای دوره برگشتهای مختلف برای ایستگاه مذکور محاسبه شده است .
۲-۸- متوسط بارندگی ماهانه
مقدار کل متوسط نزولات جوی در طول هریک از ماهای سال می باشد.
۲-۹- بارندگی فصلی
به مقدار کل بارش درطول یک فصل خاص اطلاق می شود.
۲-۱۰- فضای شهری
فضای شهری به ترکیبی اطلاق می شود که از فعالیت ها، بناهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و مانند آن و عناصر و اجزای شهری به صورتی آراسته، هماهنگ و واجد نظم و بالطبع با ارزش های بصری سازمان یافته باشد. فضای شهری جزئی جدایی ناپذیر از ساختارفضایی یک شهر در ادوار مختلف تاریخ شهر است و به همین دلیل مانند ساخت کلی شهر، تابع شرایط اجتماعی و اقتصادی متغییر است. «ادموند بیکن» عقیده دارد که فضا، مکانی است در همه ی ادوار، استوار بر گذشته ای وزین، حال زنده و انعطاف پذیر برای آینده. بنابراین امروز هم باید از فضاهای گذشته استفاده کرد و اگر جوابگو نیست باید بتوان با مهارت و استادی، فضاهایی نیز به آن افزود. در تعریف فضای شهری لازم است حوزه ی این تعریف مشخص باشد. به طور کلی پس از بررسی و مطالعه پیرامون شهرها و فضای شهری می توان گفت که فضای شهری (شامل منظر شهری) فضایی است که حوزه ی عمومی را می سازد و فضای معماری، حوزه ای خصوصی تر محسوب می شود. رابطه میان عناصر تشکیل دهنده فضای شهری باید برای فرد ناظر قابل درک باشد، و فرد بتواند از رابطه موجود، ساختاری در ذهن خود ایجاد کند. به این ترتیب فضای شهری هدفمند بوده و بستر رویدادهای تعریف شده ای خواهد شد. فضای شهری به عنوان یکی از ارکان اصلی ساخت کالبدی شهر دارای مفهومی عام و اجتماعی است. فضای شهری فضایی است که به همه ی مردم اجازه می دهد به آن دسترسی داشته باشند و در آن فعالیت کنند. در این فضا فرصت آن وجود دارد که برخوردهای از پیش تدوین نشده اتفاق افتد و افراد در یک محیط اجتماعی جدید با هم رابطه برقرار کنند. بنابراین شرط اساسی برای این که فضای عمومی، فضای شهری باشد برقراری تعاملات اجتماعی بین مردم در آن است.
فصل سوم
ویژگیهای جغرافیایی محدوده تحقیق
۳- ویژگیهای جغرافیایی محدوده تحقیق
۳-۱- ویژگی های طبیعی
۳-۱-۱- موقعیت جغرافیایی
بندرانزلی در حاشیه دریای خزر، در شمال استان گیلان در بین مدار ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی و مابین نصف النهار ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۲ دقیقه طول شرقی واقع شده است. ارتفاع از سطح دریا ۲۶- متر می باشد (مختصات جغرافیایی استان گیلان، ۱۳۷۸، ص ۲۴). مساحت شهرستان معادل ۹/۳۰۸ کیلومتر مربع ۱/۲ درصد از سطح استان را در بر می گیرد (آمارنامه استان گیلان،۱۳۷۹، ص ۵۱). بندر انزلی از سمت شمال به دریای خزر، از سمت شرق به شهرستان رشت، از سمت غرب به شهرستان رضوانشهر و از سمت جنوب به شهرستان صومعه سرا محدود می شود. شهرستان بندر انزلی براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای یک بخش (بخش مرکزی) به طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۳۵ دقیقه و دو دهستان (لیجارکی حسن رود و دهستان چهارفریضه) با ۲۸ روستا می باشد که همگی دارای سکنه و با شکلی خطی با یکدیگر در ارتباط هستند. (جدول ۳-۱) (جدول ۳-۲) شهر بندرانزلی تنها شهر این شهرستان است که در مرکز شهرستان به صورت یک جزیره درآمده است، بدین گونه که از شمال به دریای خزر و از جنوب به مرداب محدود شده و حالت جزیره ای به خود گرفته است(نقشه ۳-۱).
جدول۳-۱- تقسیمات سیاسی شهرستان بندرانزلی ۱۳۸۵