فرش دستباف به عنوان هنری اصیل در ایران دارای پیشینه ای طولانی در بین هنرهای ایرانی میباشد و در بین جهانیان بیانگر فرهنگ و اصالت مردم هنردوست ایرانی میباشد. برخورداری از کیفیتی مطلوب در این محصول علاوه بر تأثیر گذاری در پیشرفت بازار فروش آن، می تواند امری مهم در ایجاد اعتماد و اطمینان در مصرف کنندگان باشد. بنابراین در راستای استاندارد سازی فرش دستباف، تعیین کردن شاخص هایی برای کیفیت مواد اولیه آن ضروری میباشد. نخ پرز به عنوان یکی از مهمترین مواد اولیه در فرش دستباف دارای مشخصاتی چون جنس الیاف، نمره نخ تک لا و چند لا، تاب نخ و غیره میباشد که در خواص نهایی فرش تأثیر گذار میباشد. میدانیم که در رجشمارهای گوناگون نخ های پرز با نمره وتعداد لاهای متفاوت به کار میرود که ممکن است تفاوت در تعداد لا یا نمره نخ بر عکس العمل مکانیکی لایه پرزها در مقابل نیروهای فشاری اثر بگذارد، لذا تعیین نمره و تعداد لای مناسب برای نخ پرز مورد استفاده برای هر رجشمار می تواند در بهبود مقاومت پرزها در مقابل نیروهای فشاری کمک کند و بتواند استانداردی را در این زمینه ارائه نماید. همچنین انتخاب نوع گره به کار رفته در فرش( فارسی و ترکی) و جنس نخ تار( پشمی باشد یا پنبه ای) ممکن است بر دوام ساختاری فرش و ثبات ابعادی آن اثر بگذارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
امید است نتایج حاصل از این پژوهش بتواند ما را در انتخاب نخ های مورد استفاده در پرز فرش با نمره و تعداد لای مناسب در یک رجشمار مشخص جنس چله مطلوب و نوع گره ای که بتواند بهترین عملکرد را در مقابل نیروهای فشاری وارده به لایه پرزها از خود نشان می دهند، یاری رساند.
۱-۳-۱ پیشینه تحقیق
۱-۳-۲ سؤالات پژوهشی
-
- تعداد لای نخ پرز مصرفی در فرش، به چه میزان می تواند بر عکس العمل مکانیکی لایه پرزها در برابر نیروهای فشاری مؤثر باشد؟
-
- آیا جنس نخ تار را میتوان به عنوان عاملی مهم و اثرگذار بر خواص نهایی فرش مثل ابعاد آن دانست؟
-
- نوع گره به کار رفته در تولید فرش دستباف، چه تأثیری می تواند بر دوام و استحکام نهایی آن بگذارد؟
۱-۳-۴ فرضیات
عواملی چون نمره نخ و تعداد لا که از مشخصه های نخ پرز استفاده شده در فرش دستباف میباشند، میتوانند در خواص فشاری لایه پرزها در مقابل اعمال نیروی فشاری تأثیر گذار باشند. همچنین عامل نوع گره و جنس نخ تار بر خواص نهایی فرش تأثیر می گذارد.
۱-۴ روش تحقیق
این پروژه از لحاظ جهت گیری های پژوهش از نوع کاربردی و از جهت استراتژی های پژوهش از نوع مطالعه موردی و از نظر رویکرد پژوهش استنتاجی و از لحاظ اهداف پژوهش آزمایشی است. همچنین این پروژه دو مقطعی است که از طریق آزمایش روی ۱۲ نمونه فرش که در ابعاد ۲۵×۱۲ سانتی متر بدون طرح و رنگ تحت شرایط یکسان بافته شده انجام شده است. نمونه ها در دو نوع گره فارسی و ترکی با چله کشی یکسان ترکی و دو نوع نخ تار پشمی و پنبه ای در سه لای متفاوت تحت شرایط یکسان بافته شد. بر روی نمونه فرش های بافته شده، ۳ آزمایش بارگذاری استاتیکی، سنجش استحکام گره و ثبات ابعادی صورت گرفت. برای بیان کمی خواص عملکردی فرش، ۴ شاخص درصد فشردگی، درصد افت ضخامت، درصد جمع شدگی و نیروی بیرون کشیدن پرز از فرش تعریف و محاسبه گردید.
۱-۵ شرح خلاصهای از پایان نامه
مطالب این پژوهش بر پایه پنج فصل تدوین گردید:
در فصل اول این پژوهش به طرح مسئله و همینطور بیان ضرورت مسئله پرداخته شدهاست، در فصل دوم ادبیات تحقیق ، مختصری از انواع الیاف در صنعت نساجی، مواد اولیه مصرفی در تولید فرش دستباف، اجزای تشکیل دهنده فرش دستباف، رجشمار یا تراکم طولی و عرضی، مشخصات و خواص نخ های مصرفی در تولید فرش دستباف، انواع گره در بافت فرش، خواص کیفیتی فرش، انواع روش های بارگذاری فشاری، و پیشینه ی این تحقیق عنوان شده است. فصل سوم شیوه انجام پژوهش، تهیه مواد اولیه، بافت نمونه فرش ها، انواع آزمایش های انجام شده و دستگاه های مورد استفاده در انجام آزمایش ها میباشد. فصل چهارم تجزبه تحلیل داده ها بر اساس نمودار و نتایج آزمون ANOVA و ازمونtuky مربوطه در نرم افزار۱۶ Minitab درج گردیده است و فصل پنجم نتیجه گیری و جمعآوری مطالب و پیشنهادات جهت پیشرفت کار میباشد.
فصل دوم ادبیات تحقیق
۱-۲ مقدمه
قالیبافی دارای پیشینه ای بس طولانی در بین اقوام بشری است. بشر اولیه در طی قرن ها به روش در هم تنیدن الیاف گیاهی و پوست حیوانات با صنایع نظیر سبدبافی آشنا شده بود. زیراندازهای اولیه متشکل از پوست نرم حیوانات و الیاف نرم گیاهی و بوریا بود، لیکن به لحاظ گسترش جوامع اجتماعی و نبود شکار، نیاز به تولید بیشتر زیراندازهای دست باف روز به روز محسوس تر شد و بافت این گونه زیراندازها تکامل یافت “اشنبرنر، ۱۳۷۴، ص۱". صنعت بافندگی در میان اقوام و تمدن های کهن پیشرفت قابل توجهی کرده و مراحل تولید منسوجات به ویژه فرش از ریسیدن نخ تا رنگرزی و بافت تغییر بسیاری کرده است.
۲-۲ طبقه بندی الیاف در صنعت نساجی
به طور کلی الیاف به دو دسته الیاف طبیعی و الیاف بشر ساخت تقسیم میشوند.
۲-۲-۱ الیاف طبیعی
الیاف طبیعی به سه گروه گیاهی، حیوانی و معدنی تقسیم میشوند:
-
- الیاف گیاهی[۱]: انواع الیاف گیاهی عبارتند از :
الف) الیاف گیاهی دانه ای مانند پنبه.
ب) الیاف گیاهی ساقه ای مانند کتان، کنف و مانیلا[۲]
ج) الیاف گیاهی برگی مانند سیسال[۳]
د) الیاف گیاهی میوه ای مانند نارگیل.
-
- الیاف حیوانی[۴]: مانند پشم و ابریشم، انواع کرک ها و الیاف مویی.
-
- الیاف معدنی: مانند آسبست( پنبه کوهی) و الیاف فلزی “امیری، ۱۳۸۵، ص۱۰".
۲-۲-۲الیاف بشر ساخت[۵]
واژه ای مصطلح برای الیاف شیمیایی یا الیافی که انسان آن را تولید کرده است “موسوی شوشتری و توانایی، ۱۳۸۴، ص۱۱۱".
الیاف بشر ساخت به دو گروه تقسیم می شوند:
الف) الیاف بازیافت شده[۶]
الیاف بازیافتی به الیافی اطلاق می شود که از پلیمرهای طبیعی ساخته شده اند، به این صورت که از طریق دوباره شکل دادن مواد اولیه و اصلاح آن ها تولید میگردند.
در ابتدا این نوع الیاف را از مواد پروتئینی مثل شیر، بادام زمینی و سویا به دست میآوردند، اما امروزه پایه تولید این نوع الیاف سلولز است “میر جلیلی، ۱۳۸۴، ص۱".
ب) الیاف مصنوعی[۷]
این نوع الیاف از سنتز شیمیایی پلیمرها به دست میآیند. مواد خام مورد استفاده در ساخت این الیاف مشتقات نفتی بوده و طیف گسترده ای از این نوع الیاف موجود میباشد. نایلون ها، پلی استرها، اکریلیک ها، الیاف محتوی کلر، پلی اولفین ها و پلی آمیدهای آروماتیک نمونه هایی از الیاف مصنوعی هستند.
۲-۳ مواد اولیه مصرفی در تولید فرش دستباف
الیاف طبیعی و حیوانی به دلیل سازگاری با محیط زیست و بدن انسان و ویژگی هایی همچون عایق پذیری و نرمی برای تولید فرش دستباف بسیار مناسبند. در میان الیاف طبیعی سه لیف پشم، پنبه و ابریشم مرسوم ترین الیاف مورد استفاده در فرش میباشند.
۲-۳-۱ پنبه
پنبه یکی از مهمترین الیاف سلولزی است که کشت آن از زمان های قدیم رایج بوده است. در حفاری هایی که در هند صورت گرفته است، انواع پارچه ها و ریسمان های پنبه ای مربوط به سه هزار سال قبل از میلاد کشف شده است. الیاف پنبه در رنگ های سفید، قهوه ای و خاکستری وجود دارد و اندازه ی طول و قطر آن ها متغیر است “امیری، ۱۳۸۵، ص ۶۵".
پنبه به گیاهی اطلاق می شود که دارای ساقهی سبک و کوتاه و شاخه های نازک، برگ های درشت با گل های زرد یا سرخ رنگ میباشد. به میوه ی آن غوزه میگویند که ۳ تا ۵ ترک دارد. غوزه پس از رسیدن شکافته شده و از میان آن دانه هایی به همراه رشته ها یا تارهای سفید رنگی نمایان میگردد. تارهای پنبه همگی یک اندازه نبوده بلکه در هر غوزه طول تارها متفاوت میباشد. پنبه را با دست یا دستگاه از دانه جدا می کنند و در نخ ریسی و پارچه بافی به کار میبرند “ژوله، ۱۳۸۱، ص ۵۳".پنبه در مراحل اولیه رشد خود به رطوبت و آبیاری نیاز دارد، ولی رطوبت و آبیاری زیاد و همچنین بارندگی در مراحل آخر رشد گیاه پنبه، باعث آسیب رسیدن به محصول می شود. پنبه در مناطقی که اختلاف درجه ی حرارت روز و شب آن کم باشد، بهتر عمل می آید “امیری، ۱۳۸۵، ص.۶۷".
۲-۳-۱-۱ طبقه بندی پنبه از لحاظ کیفیت
از نظر کیفیت می توان پنبه را به سه گروه زیر تقسیم بندی نمود:
-
- پنبه سی آیلند[۸]، مصری و آمریکایی-مصری: این نوع پنبه طویل تر از انواع دیگر بوده و دارای قطر کم و ظاهر درخشانی میباشد.
-
- پنبه آمریکایی آپلند[۹]: این نوع پنبه کوتاه تر و ضخیم تر از پنبه های گروه یک است.
-
- پنبه آسیایی: پنبه های آسیایی در مقایسه با پنبه های دیگر کوتاه تر و ضخیم تر میباشد “توانایی، ۱۳۷۶، ص ۱۶".
۲-۳-۱-۲ ترکیب شیمیایی
پنبه لیفی است سلولزی که از تکرار واحدهای سلوبیوز در طول زنجیره مولکولی به وجود آمده است “فورد، ۱۳۸۶، ص۱۰". لیف پنبه از سه عنصر کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. علاوه بر سلولز، همیشه در انواع مختلف پنبه مواد و ترکیبات دیگری نیز وجود دارد که ناخالصی آن محسوب می شود. واکس یا موم بعد از سلولز مهم ترین ماده ای است که در یک لیف سلولزی وجود دارد.مقدار واکس در انواع مختلف پنبه در حدود ۴/۰-۸/۰ درصد است “امیری، ۱۳۸۵، ص ۷۴".
۲-۳-۱-۳ ویژگی های فیزیکی پنبه
[چهارشنبه 1400-09-24] [ 12:51:00 ب.ظ ]
|