۰

GNI سرانه (PPP$)

حداکثر مقدار ثبت شده در بین کشورها طی دوره ۱۹۸۰ تا سال مورد نظر****

حداقل مقدار ثبت شده در بین کشورها طی دوره

* در گزارش سال ۲۰۱۰ این عدد مربوط به کشور ژاپن در سال ۲۰۱۰ است که معادل ۸۳ سال به ثبت رسیده است.
** در گزارش سال ۲۰۱۰ این عدد مربوط به کشور آمریکا در سال ۲۰۰۰ است که معادل ۲/۱۳ سال به ثبت رسیده است.
*** در گزارش سال ۲۰۱۰ این عدد مربوط به کشور استرالیا در سال ۲۰۰۲ است که معادل ۶/۲۰ سال به ثبت رسیده است.
**** در گزارش سال ۲۰۱۰ این عدد مربوط به کشور امارات در سال ۱۹۸۰ است که معادل ۱۰۸۲۱۱ دلار به ثبت رسیده است.
مأخذ: گزارشهای توسعه انسانی منتشر شده از سوی برنامه توسعه سازمان ملل متحد(شکیبایی، ۱۳۹۲).
همان طور که عنوان شد، شاخص HDI شاخصی کلی است که از ترکیب شاخصهای جزئی به دست میآید، لذا بعد از نرمال نمودن متغیرها ابتدا لازم است که دو شاخص جزئی که برای موضوع آموزش در نظر گرفته شده است را با هم ترکیب و شاخص کلی آموزش را به دست آورد. برای این کار تا قبل از سال ۲۰۱۰ از میانگین وزنی دو شاخص جزئی نرخ باسوادی و نرخ ثبت نام در مدرسه به ترتیب با وزنهای ۳/۲ و ۳/۱ مطابق با فرمول زیر شاخص کلی آموزش محاسبه میشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(۳-۳)
بعد از محاسبه شاخص آموزش از ترکیب سه شاخص پایه بهداشت، آموزش و GDP سرانه، شاخص HDI به دست میآید که در گزارشهای قبل از سال ۲۰۱۰ از فرمول میانگین وزنی با وزن یکسان مطابق با رابطه زیر مورد استفاده قرار گرفته است.
(۳-۴)

۳-۴- روش تحقیق

این تحقیق، یک تحقیق توصیفی است و در آن سعی میشود فقر انرژی چند بعدی در استان‌های ایران اندازه گیری شود و در نهایت ارتباط آن با شاخص توسعه انسانی بررسی شود. با این هدف، اطلاعات و آمار مورد نیاز جمعآوری و برای دو سال سرشماری(۱۳۸۵و۱۳۹۰) اندازگیری و برآورد میشود. برای اندازه گیری فقر انرژی چند بعدی از نرم افزار Excel استفاده خواهد شد و برای بررسی ارتباط آن با شاخص توسعه انسانی از داده‌های میانگین و مدل Pool استفاده خواهد شد و برای برازش این دو مدل از نرم افزار Eviews استفاده خواهد شد. روند کار به این صورت است که از متغیرهای داخل جدول(۳-۱) فقر انرژی چند بعدی اندازه گیری میشود و از نتایج حاصل برای ارتباط آن با شاخص توسعه انسانی استفاده میشود.

۳-۵- معرفی مدل

با بهره گرفتن از معادله زیر ارتباط بین شاخص فقر انرژی چند بعدی با شاخص توسعه انسانی، جمعیت و درآمد سرانه در استانهای ایران برآورده می‌شود.

(۳-۷)
که در آن HDI شاخص توسعه انسانی استانها و MEPI شاخص فقر انرژی چند بعدی استانهای ایران، Y_S درآمد سرانه و POP جمعیت استان ها است.

فصل چهارم

برآورد مدل

۴-۱- مقدمه

جامعه ایران از چندین هزار سال پیش تا همین پنجاه سال گذشته با وجود اینکه روی دریایی از انرژی زندگی میکرده، اما در عمل دچار فقر شدید انرژی بوده است و در این پنجاه و چند سال اخیر هم با دسترسی ناگهانی به انرژی فراوان و تقریبا رایگان چنان دست به افراط و تفریط زده است که نه تنها تمام الگوهای سنتی چند هزار ساله را به هم ریخته بدون اینکه بتواند جایگزین مناسبی برای آنها فراهم کند بلکه محیط آلودهای ایجاد کرده است.
اما امروزه در کنار داشتن انرژی تجهیزات مصرف کننده انرژی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که این عامل باعث مطرح شدن فقر چند بعدی انرژی شده ‌است. با توجه به اهمیت مقابله با فقر انرژی لازم است علاوه بر جنبه های نظری موضوع فقر انرژی از جنبه های عملی نیز این موضوع را بررسی کنیم. داده های مورد استفاده در این پژوهش از طریق مرکز آمار ایران جمع آوری شده است.
هدف اصلی این پژوهش، اندازه گیری شاخص فقر انرژی چند بعدی در استانهای ایران است. در این فصل ابتدا متغیرها معرفی میشوند و سپس به وسیله نرم افزار اکسل فقر انرژی چند بعدی، بروز و شدت فقر انرژی چند بعدی برآورد میشود. و بعد با بهره گرفتن از داده‌های میانگین و مدل pool ارتباط بین فقر انرژی چند بعدی، جمعیت، درآمد سرانه با شاخص توسعه انسانی بررسی میشود و در نهایت به سوالات مطرح شده در این تحقیق پاسخ داده میشود.

۴-۲- معرفی متغیرها

متغیرهای مورد استفاده جهت اندازه گیری شاخص بروز و شدت فقر انرژی چند بعدی در این بخش عبارتند از: سوخت مصرفی برای پخت و پز، برق، آشپزخانه، حداقل رایانه در محل سکونت، تلفن ثابت و موبایل. در این مطالعه به جای متغیر یخچال و رادیو و تلویزیون که در جدول ۱ وجود دارد از متغیرهای آشپزخانه و حداقل رایانه در محل سکونت استفاده شده است. اطلاعات مربوط به استانها در ابعاد سوخت مصرفی برای پخت و پز، برق، آشپزخانه، حداقل رایانه در محل سکونت، تلفن ثابت و موبایل استخراج و وارد نرم افزار Excel شده و شاخص بروز فقر انرژی و شدت فقر انرژی بر اساس روابط مذکور در بالا محاسبه گردیده‌ است. برای محاسبه شاخص فقر انرژی چند بعدی از حاصلضرب بروز و شدت فقر انرژی استفاده شده است.
برای محاسبه شاخص فقر انرژی چند بعدی باید شاخص بروز و شدت فقر انرژی چند بعدی را حساب کرد و سپس از حاصلضرب این دو، شاخص فقر انرژی چند بعدی به دست میآید.
برای محاسبه بروز فقر انرژی از فرمول زیر استفاده شده ‌است:
(۴-۱)
که در آن   شاخص بروز فقر انرژی چند بعدی میباشد.
نشان دهنده تعداد مردمی است که دارای فقر انرژی هستند، میباشد.که تمام متغیرها را در ضرایبی که مطابق با جدول ۳-۱ در فصل مبانی نظری مطرح شد و همچنین در بعد خانوار ضرب می‌شود که در این حالت از جمع تمامی این متغیرها   به دست میآید.
کل افراد جامعه در هر استان است.
برای محاسبه شدت فقر انرژی از فرمول زیر استفاده شد:
(۴-۲)
نشان دهنده شدت فقر انرژی چند بعدی میباشد.
متوسط تعداد حذف شده از محرومیت موزون   است که نشان دهنده شدت فقر انرژی چند بعدی است. با ضرب شش متغیر ذکر شده در ضرایب مطابق با جدول ذکر شده در فصل سه و همچنین بعد خانوار و سپس ضرب متغیرها در ^[۴۵]۰٫۲ در نهایت با جمع تمام متغیرها،   به دست میآید. با تقسیم این عدد بر   که نشان دهنده تعداد مردمی است که دارای فقر انرژی هستند، A شاخص شدت فقر انرژی چند بعدی بدست می‌آید.
۳) برای بررسی ارتباط شاخص توسعه انسانی و شاخص فقر انرژی چند بعدی و درآمد سرانه و هم چنین جمعیت از فرمول زیر استفاده شد:

(۴-۳)
در این فرمول متغیر وابسته HDI است که شاخص توسعه انسانی میباشد. متغیرهای مستقل شاخص فقر انرژی چند بعدی، جمعیت و درآمد سرانه میباشند که به ترتیب با MEPI، POP، YS معرفی شدهاند.

۴-۳- برآورد مدل

نمودار شماره ۴-۱ شاخص توسعه انسانی سال ۱۳۸۵ را نشان می‌دهد. همان طور که از نمودار شماره ۴-۱ مشخص است استان کهکیلویه و بویراحمد دارای بیشترین مقدار شاخص HDI میباشد و ۰٫۸۱۹ میباشد. بعد از استان کهکیلویه و بویر احمد، استان تهران دارای بیشترین مقدار میباشد و ۰٫۸۰۶ است، که استان کهکیلویه و بویر احمد ۰٫۰۱۳ از استان تهران بیشتر است. و استانی که دارای کمترین مقدار HDI در سال ۱۳۸۵ است استان سیستان و بلوچستان میباشد که مقدار آن ۰٫۵۹۶ برآورد شده است. همان طور که در نمودار دیده میشود استانهای اردبیل و همدان، و هم چنین دو استان خراسان شمالی و لرستان دارای مقدار شاخص توسعه انسانی شبیه به هم هستند که به ترتیب برابر با ۰٫۶۹۹ و ۰٫۶۸۹ میباشند.
نمودار شماره ۴-۲ شاخص توسعهی انسانی سال ۱۳۹۰ را برای ۳۰ استان ایران نشان میدهد. همان طور که از نمودار مشخص است بعضی استانها دارای مقدار HDI برابری هستند و این استانها عبارتند از: گلستان و همدان(۰٫۷۴۸)، چهارمحال و بختیاری و خراسان جنوبی(۰٫۷۵۵)، هرمزگان و زنجان(۰٫۷۷۳)، مرکزی و مازندران(۰٫۷۹۴). استان تهران دارای بیشترین مقدار HDI میباشد و عدد محاسبه شده برای این استان ۰٫۸۷۸ است و با اختلاف ۰٫۰۲۸، استان کهکیلویه و بویر احمد در رتبه دوم قرار میگیرد. استان سیستان و بلوچستان نیز دارای کمترین مقدار(۰٫۶۶۴) است.
نمودار ۴-۱ شاخص توسعه انسانی سال ۱۳۸۵
نمودار ۴-۲ شاخص توسعه انسانی سال ۱۳۹۰