دفتر امور مشاوران سازمان مدیریت و برنامه ریزی ،صرفا برای فعالیت های ساختمانی و تا حدودی تاسیساتی فهرست بها تهیه می‌کند ،در حالی که هیچ معیار و مبنایی در جهت مشخص کردن فهرست بها در شاخه صنعت که بسیار متنوع هم است عملا وجود ندارد .

۲-۷-۱۴ نبود مرجع بی طرف و متخصص برای رسیدگی به اختلافات طرفین

نبود چنین مرجعی قبل از مراحل رسمی قضایی باعث شده طرفین مناقصه ،به خصوص اگر یکی از طرفین بخش خصوصی باشد ،عملا از احراز حق خود صرف نظر کنند که این عواقب غیر قابل جبرانی در عرصه اقتصادی و اجتماعی در پی دارد.

۲-۷-۱۵ ترویج تصمیمات غیر کارشناسی

در بند ۱۰ماده ۷۹ در موارد متعددی ،تشخیص وزیر (یا بالاترین مقام ) شروط معاملات استثنا شده از مناقصه است. در این که وزیر باید شخصی دلسوز مسئول باشد که عموم مسئولیت ها نیز باید متوجه اوگردد،شکی نیست، اما اینکه کار وزیر این باشد که درباره تعمیر ماشین آلات ثابت و متحرک (بند۱۰ماده۷۹) تا بسیاری از معاملات پیچیده دیگر ،اظهار نظر کند،منطقی نیست فراتر از این، کسب مجوز موارد استثنایی از شورای اقتصاد با توجه به مشغله فکری اعضای این شورا ،میزان دقت مدارک لازم را پایین آورده است .بی دلیل نیست که بسیاری از کار ها ارجاع شده به شورای اقتصاد با کمترین تغییر به تصویب می‌رسد.

موارد عمده ای از استثنائات ،که پیچیدگی فنی هم دارند،با تشخیص مقامات عالی در شورای اقتصاد بدون بهره گیری از نظرات کارشناسی ،که اتفاقا برای اینگونه کارهای تخصصی به وجود آمده اند ،ترویج یافته است در واقع ،تخصص کارشناسی ،با مسئولیت مقامات عالی رتبه ارتباط پیدا نمی کند تا نتیجه مؤثری عاید گردد.

۲-۷-۱۶ افزایش هزینه ها به دلیل عدم تامین به هنگام اعتبار

اگر چه مشکلات فرایند تصویب و تخصیص اعتبارات ،به طور اساسی ، از قوانین مالی و محاسباتی حاکم نشأت می گیرند ، با این حال ،دستگاه های اجرایی نیز خود ملزم به تامین مالی طرح های شان در قالب فرایند حاکم نمی بینند

عقد قرار داداز طرف بعضی از کار فرمایان،بدون تامین اعتبار لازم معمولا باعث می شود که طرح نیمه تمام تعطیل شود که شروع مجدد آن مستلزم اصلاح قرار داد یا پرداخت هزینه های مربوط از طرف کار فر ماست واین امر باعث افت کیفیت و با لاتر رفتن قیمت ها می شود.

عدم تناسب تخصیص ها با فصول کاری باعث می شود که ‌دستگاه ههای اجرایی در آخر هر سال برای احتراز از برگشت بودجه های عمرانی به خزانه ،به برگزاری مناقصه مبادرت کنند . تاثیرات منفی این عمل ،هم در کیفیت نقشه های اجرایی و هم در روش برگزاری مناقصات ،زیاد ومشهوداست.بعضا مشاهده شده که مناقصاتی که مناقصاتی در اواخر اسفند ماه بر گزار گردیده است. به طور طبیعی برای انطباق این گونه اقدامات با مقررات ،بایدخلاف های دیگری نیز صورت گیرد که این خود عدم شفافیت بیشتری را به دنبال خواهد داشت (پناهی ‌و موسوی نژاد،۱۳۸۲ ).

۲-۸ مدل های تصمیم گیری چند معیاره

روش های تصمیم گیری چند معیاره MADM^[2] در دو دهه اخیر، مورد توجه پژوهشگران حوزه تصمیم گیری بوده است. این تکنیک ها، هنگامی که معیارهای متعدد و گاه متضاد وجود دارد، کاربرد بسیار گسترده ای در تصمیم گیری های پیچیده یافته اند. قدرت بسیار بالای این روش ها در کاهش پیچیدگی تصمیم گیری، استفاد ه هم زمان از معیارهای کیفی و کمی، اعطای چهارچوب ساختارمند به مسائل تصمیم گیری و، درنهایت، کاربرد آسان آن ها سبب شده است که آن ها ابزار دست پژوهشگران حوزه های مختلف تصمیم گیری شوند. این روش ها مسائل تصمیم را در قالب یک ماتریس فرموله کرده و تحلیل های لازم را روی آن ها انجام می‌دهند (اصغرپور، ۱۳۸۸).

روش های تصمیم گیری چند معیاره متعددند و هرکدام خصوصیات و شرایط کاربرد خاص خود را دارند . یکی از کاربردی ترین تکنیک هاا روش ها TOPSISمی باشد

^[۳]هوانگ و^[۴] یون در سال ۱۹۸۱ روش TOPSIS را ارائه کردند. در این روش m عامل یا گزینه از سوی یک فرد یا گروهی از افراد تصمیم گیرنده ارزیابی می شود. این تکنیک بر این مفهوم بنا شده است که هر عامل انتخابی باید کمترین فاصله را با عامل ایده آل مثبت (مهم ترین) و بیشترین فاصله را با عامل ایده آل منفی (کم اهمیت ترین) داشته باشد و این معیار درجه بندی و اولویت بندی عوامل است .مراحل این روش عبارت اند از: تعیین ماتریس مقایسه عوامل، به هنجار کردن ماتریس تصمیم گیری ، تعیین عامل ایده آل مثبت و ایده آل منفی، محاسبه انداز ه جد ایی، محاسبه نزدیکی نسبی که به صورت کامل در بخش بعدی شرح داده شده است.

۲-۸- ۱ روش تاپسیس TOPSIS

این روش در سال ۱۹۸۱توسط هوانگ یونگ ارائه گردید.در این روش mگزینه به وسیله nشاخص مورد ارزیابی قرار می گیرند و هر مسئله را می توان به عنوان یک سیستم هندسی شامل m نقطه در یک فضای nبعدی در نظر گرفت.این تکنیک بر این مفهوم بنا شده است ،که گزینه انتخابی باید کمترین فاصله را با راه حل ایده آل مثبت (بهترین حالت ممکنA j+ )وبیشترین فاصلبه را راه حل ایده آل منفی (بدنترین حالت ممکنA j-)داشته باشد.

فرض بر این است که مطلوبیت هر شاخص به طور یکنواخت افزایشی و کاهشی است . حل یک مسئله به روش TOPSISشامل ۶ مرحله است که به شرح زیر مشخص شده اند .

الگوریتم TOPSIS

1. ماتریس به دست آمده را را به کمک نرم اقلیدسی به یک ماتریس بی مقیاس شده تبدیل می‌کنیم.

, for and .

1. ماتریس بی مقیاس موزون را به دست می آوریم.

,

• که د رآن nماتریس بی مقیاس موزون و wیک ماتریس قطری از وزن های به دست آمده برای شاخص ها می‌باشد.

1. راه حل ایده آل مثبت (A+)و راه حل ایده آل منفی(A-)را مشخص می‌کنیم.

1. اندازه فاصله بر اساس نرم اقلیدسی به ازای راه حل ایده‌آل منفی و کزینه مثبت و همین اندازه را به ازای راه حل ایده آل مثبت و گزینه منفی به صورت زیر به دست می‌آید.

1. نزدیکی نسبی به راه حل ایده آل به صرت زیر محاسبه می‌گردد

for

۶٫رتبه بندی گزینه ها در این مرحله انجام می گسرد و بر اساس ترتیب نزولی می توان گزینه های موجود را بر اساس بیشترین اهمیت رتبه بندی نمود.

۲-۸-۲ تحلیل سلسله مراتبی

در علم تصمیم‌گیری که در آن انتخاب یک راهکار از بین راهکارهای موجود و یا اولویت‌بندی راهکارها مطرح است،‌ چند سالی است که روش های تصمیم گیری با شاخص‌های چند گانه «MADM» جای خود را باز کرده‌اند. از این میان روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بیش از سایر روش‌ها در علم مدیریت مورد استفاده قرار گرفته است. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروف‌ترین فنون تصمیم گیری چند منظوره است که اولین بار توسط توماس ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه ۱۹۷۰ ابداع گردید. فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس کننده رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک، مسائل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آن ها مورد بررسی قرار می‌دهد و آن ها را به شکلی ساده تبدیل کرده به حل آن می‌پردازد.