1. ارزیابی ادواری اثربخش بودن مهارت‌های مقابله ای و روش های رسیدن به آرمیدگی(سی وارد[۶۵]، ۱۹۹۷؛ترجمه.قراچه داغی،۱۳۸۱)

۲۱-۱-۲) تعریف مدیریت استرس به شیوه شناختی –رفتاری

برنامه آموزشی مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری ترکیبی از تکنیک های آرمیدگی و تکنیک های شناختی رفتاری است. این برنامه شامل ترکیبی از انواع گوناگون آرمیدگی تصویر سازی و دیگر تکنیک های کاهش اضطراب را با رویکرد های شناختی-رفتاری معمول، مانند بازسازی شناختی، آموزش مقابله ای مؤثر (فولکمن[۶۶]ودیگران، ۱۹۹۱)، آموزش ابراز گری و مدیریت خشم (ایرونسون[۶۷]و دیگران، ۱۹۸۹)است. این تکنیک ها همه در یک برنامه گروهی که شامل ۱۰ مبحث هفتگی است گرد آمده است، همچنین در این برنامه برخی از استرس زاهای موقتی زندگی بیماران به منظور کاربرد این تکنیک مطرح شده است (آنتونی و همکاران، ۲۰۰۷؛ترجمه آل محمد و همکاران، ۱۳۸۸)

۲۲-۱-۲) اهداف و مزیت های مدیریت استرس

اهداف طراح این برنامه عبارتند از:الف) جمع‌ آوری اطلاعات برای افراد ‌در مورد منابع استرس، ماهیت پاسخ های استرس در انسان و انواع راهبرد های مقابله ای که در مواجهه با استرسزاها به کار می‌روند، ب)آموزش مهارت‌های کاهش اضطراب، از قبیل آرمیدگی عضلانی تدریجی و تصویر سازی آرامبشخش، ج)تعدیل و اصلاح ارزیابی های شناختی ناسازگار با بهره گرفتن از بازسازی شناختی، د)ارتقاء مهارت های حل تعارض بین فردی و ارتباطی از طریق آموزش ابراز گری و مدیریت خشم ه)افزایش دسترسی و استفاده از شبکه های حمایت اجتماعی از طریق مهارت های بین فردی و ارتباطی اصلاح شده. برنامه مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری برای توجه به مسائلی چون، فقدان کنترل شخصی، خواست های مقابله ای، انزوای اجتماعی و اضطراب و افسردگی، سازماندهی شده است که همگی در بیماران مزمن و سخت جسمی، برجسته می‌باشند (آنتونی و همکاران، ۲۰۰۷؛ترجمه آل محمد و همکاران، ۱۳۸۸)

مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری چهار نوع مزیت دارد: اولین مزیت این نوع درمان این است که بیمار نگرشی را نسبت به زندگی می پذیرد که شامل توانایی بیشتر برای سازگاری با وقایعی است که فرد نمی تواند آن ها را تغییر دهد. دومین مزیت آن ایجاد تغییر مثبت در خود پنداره است به گونه ای که فرد بیشتر خودش را قادر به مدیریت استرس می بیند. تغییر در این ابعاد احتمالا نتیجه مستقیم بازسازی شناختی و آموزش مهارت های مقابله ای است که موجب ایجاد راهبرد های مقابله ای شناختی سازگارانه تری می شود (لوتندورف، آنتونی و آیرونسون[۶۸]، ۱۹۹۸). سومین مزیت این درمان تغییر در روابط بین فردی است که احساسات قویتر ارتباط با دوستان و اعضای خانواده و همدلی بیشتر با سایر افراد را در بر می‌گیرد. این تغییرات احتمالا مرتبط با آموزش‌ها و دریافت حمایت اجتماعی است و به وسیله ابراز هیجانات و حمایت ایجاد شده به وسیله تجارب گروهی بهبود می‌یابد (بوور و سگرستروم[۶۹]،۲۰۰۰) مزیت چهارم پیدا کردن احساس عمیق تری از هدف در زندگی و تمرکز بیشتر روی اهداف و اولویت های مهم می‌باشد. این بعد پیشرفته ترین ساختاری است که به وسیله مداخله مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری ایجاد می شود و ممکن است بیشترین ارتباط را با ابراز هیجانات و فرایندهای شناختی ایجاد شده به وسیله تجارب هیجانی داشته باشد. به نظر می‌رسد که بیان احساسات و بیان و پردازش افکار ‌در مورد وقایع استرس زای زندگی، سازگاری هیجانی را تسهیل می‌کند. همچنین ممکن است منجر به ایجاد ملاحظه مجدد نسبت به زندگی، اهداف و اولویت‌های مشخص گردد (بوور،کمنی، تایلر و فاهی[۷۰]،۲۰۰۳).

۲۳-۱-۲) طرح کلی برنامه آموزشی

پنج گام تکنیک های مدیریت استرس که در این برنامه مورد استفاده قرار گرفته اند، عبارتنداز:

    • بازسازی شناختی

    • آموزش مهارت‌های مقابله ای

    • آموزش ابراز گری

  • مدیریت خشم و ایجاد حمایت اجتماعی

برای آموزش هر کدام از این تکنیک ها به شرکت کنندگان، یک الی سه جلسه در نظر گرفته شده است. هر موضوعی با اطلاعات زمینه‌های معرفی شده است و ‌تمرین‌ها به گونه ای طراحی شده است تا آگاهی فرد را ‌در مورد فرایندهای ظریف پاسخ استرس افزایش دهند که این ‌تمرین‌ها مبتنی بر تکنیک‌های آموخته شده می‌باشند. این کار با معرفی منطق تکنیک و گام‌هایی برای اجرای آن دنبال می شود. در هر جلسه، هریک از این تکنیکها با بهره گرفتن از مثال هایی از استرس زاهای جاری در زندگی شرکت کنندگان به کار گرفته می شود. هر جا که امکان داشته باشد، از بازی نقش و تشکیل زوج های دوتایی استفاده می شود تا ماهیت تعاملی تجربه افزایش یابد. تعیین تکلیف خانگی، تکنیک‌های آموخته شده در جلسه را تقویت می‌کند.این برنامه، یک مداخله ی ساخت یافته ی ۱۰ جلسه ای است که هر جلسه با آموزش آرمیدگی آغاز می شود. که شامل تمرین تکنیک‌های آرمیدگی است. قسمت دوم هر جلسه به آموزش تکنیک‌های شناختی-رفتاری می‌پردازد که با مسائل مرتبط با سلامت بیماران درآمیخته می شود. ویژگی خاصی که این برنامه مدیریت استرس را از دیگر برنامه ها متمایز می‌کند این است که برنامه حاضر به صورت گروهی، طراحی شده است. در طی برنامه رهبر گروه: الف) به عنوان الگوهای نقش مقابله ای، همراه با اعضای گروه فعالیت می‌کنند، ب) ابراز هیجانی را تشویق می‌کنند و برای جستجوی حمایت اجتماعی-هیجانی، فرصت فراهم می‌کنند؛ ج) به اعضا می آموزند که چگونه حس اطمینان را جایگزین احساس تردید کنند و د) استفاده از مقابله اجتنابی را منع کرده و پذیرش و چارچوب دهی مجدد را به عنوان پاسخ های مقابله ای تشویق می‌کنند (آنتونی و همکاران، ترجمه آل محمد و همکاران، ۱۳۸۸).

تکنیک های مدیریت استرس و تمرین آرمیدگی می‌توانند از طریق کاهش سطح استرس فرد به کاهش تاثیر استرسها کمک کنند. مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری بر آن است تا حس کنترل، خودکارامدی، عزت نفس، مقابله کارامد و حمایت اجتماعی را در فرد استرسی افزایش دهد. این تغییرات حالات خلقی منفی و انزوای اجتماعی را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی را ارتقاء می بخشد(همان منبع).

۲-۲) پیشینه تجربی پژوهش

۱-۲-۲) پژوهش های خارجی

روز و همکاران[۷۱](۲۰۱۳) آموزش تاب آوری و مدیریت استرس را بر کاهش استرس ۶۶ آزمودنی که دارای استرس بوده اما مشکل خاصی نداشتند (افراد سالم) را مورد بررسی قرار دادند. یافته ها نشان داد که گروه مورد آزمایش استرس کمتر و ادراک کنترل بیشتر بر استرس نشان دادند. نتیجه اینکه آموزش تاب آوری و مدیریت استرس در کاهش استرس و ادراک کنترل بر آن تاثیر دارد. (به نقل ازکریمیان، ۱۳۹۰)

جمدال، فریبرگ، استیلز[۷۲]، روزنوینگ[۷۳]و مارتینسون[۷۴] (۲۰۰۶) توگاد و فردریکسون (۲۰۰۴)، بیسلی و همکاران (۲۰۰۳) و ماستن (۲۰۰۱) در پژوهش های خود بر روی ۴۴ آزمودنی ‌به این نتیجه ‌رسیدند که تاب آوری بالا در افراد باعث می شود که در شرایط استرس زا و موقعیت های ناگوار سلامت روانشناختی خود را حفظ کنند. (به نقل از رحیمی،۱۳۹۰ )

آماتور[۷۵] و همکاران (۲۰۰۴) طی پژوهشی به بررسی اثربخشی درمان نگهدارنده همراه با درمان شناختی-رفتاری در قیاس با درمان نگهدارنده صرف بدون مداخله شناختی-رفتاری پرداختند. نتایج پژوهش آنان نشان داد که به کارگیری شیوه های مداخله شناختی-رفتاری همراه با درمان نگهدارنده در قیاس با درمان نگهدارنده صرف بدون مداخله شناختی-رفتاری تاثیر معناداری در تداوم ترک مواد افیونی و جلوگیری از بازگشت مجدد آن داشته است.( به نقل از کریمیان، ۱۳۹۰)

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت