۳ – ۲ – طرح مسئله

این تحقیق به دنبال بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی وگزارشگری مالی متهورانه شرکت می‌باشد.

اجتناب مالیاتی که موجب کاهش خروج وجه نقد از شرکت بسوی دولت می شود، از گذشته بعنوا ن یک ارزش برای سهام‌داران تلقی میشده است(تینا وانگ۲۰۱۰). چشم اندازکلی اجتناب مالیاتی براین نکته دلالت داردکه مدیران فرصت طلبی که به دنبال اجتناب ‌از پرداخت مالیات هستند، به وسیله ایجادعدم شفافیت ‌در گزارشگری مالی به دنبال سوءاستفاده های مالی هستندوبیشتراین کاررادرجهت منافع شخصی خودانجام می‎دهند. (دسای و دارماپالا ۲۰۰۹) گزارشگری مالی سبب تسهیل نظارت برعملکرد مدیران از سوی سهام‌داران می شود. حال آنکه باوجودعدم شفافیت ‌در گزارشگری مالی، کنترل ونظارت سهام‌داران برمدیران کاهش خواهدیافت. همچنین مدیران فرصت طلب ازسایر روش‌ها برای پرداخت مالیات کمتراستفاده می‌کنند که این امرسبب تحمل هزینه هایی برای مالکان شرکت خواهدشد. (هزینه های نمایندگی)

این تحقیق به دنبال ارائه پاسخ برای سوال ‌زیر می باشد:

آیاگزارشگری مالی متهورانه بااجتناب مالیاتی رابطه مستقیم دارد؟

۳ – ۳ – تدوین و استدلال فرضیه‌ها

برای جلوگیری از انجام بررسی های موشکافانه توسط مقامات مالیاتی، مدیران انگیزه پنهان کردن مقاصد و اهداف خود از انجام فعالیت های اجتناب مالیاتی را دارند و همچنین از طرفی با مبهم نشان دادن اطلاعات و معاملات، تا حد امکان اطلاعات مرتبط با مالیات عملکرد را افشا نمی کنند. ‌بنابرین‏ با انجام اینگونه فعالیت ها این امر برای سرمایه گذاران خارجی مشکل خواهد بود که بتوانند درباره بی‎طرفانه بودن اطلاعات شرکت و یا جانبدارانه بودن آن ها توسط مدیران شرکت، قضاوت کنند. اگر اجتناب مالیاتی را از دیدگاه هزینه های نمایندگی در نظر گرفته شود، که مبتنی بر رفتار فرصت طلبانه مدیران خواهد بود، ‌بنابرین‏ می توان گفت شرکتهایی که دارای گزارشگری مالی متهورانه هستند زمینه بیشتری را برای مدیران فرصت طلب فراهم می‌سازند. ‌بنابرین‏ با نگریستن از منظر هزینه های نمایندگی در مقوله اجتناب مالیاتی، می توان فرضیه های تحقیق حاضر را چنین عنوان کرد:

۱– اجتناب مالیاتی از طریق نرخ مؤثر مالیاتی نقدی با گزارشگری مالی متهورانه رابطه مستقیم دارد.

۲- اجتناب مالیاتی از طریق نرخ مؤثر مالیاتی نقدی بلند مدت با گزارشگری مالی متهورانه رابطه مستقیم دارد.

۳- اجتناب مالیاتی از طریق اختلاف دائمی مالیات با گزارشگری مالی متهورانه رابطه مستقیم دارد.

۳ – ۴ – جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری این تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. زیرا در این تحقیق قیمت بازار سهام به عنوان یکی از داده های مورد نیاز و دسترسی به اطلاعات قابل اتکا درباره ارزش بازار سهام برای شرکت های خارج از بورس میسر نیست. ضمناً دسترسی به اطلاعات مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس از طریق آرشیوهای بورس، پایگاه ­های اینترنتی و همچنین بانک های اطلاعاتی بسته های نرم افزاری مختلف، به راحتی امکان پذیر است.

قلمرو زمانی تحقیق حاضر مربوط به اطلاعات مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۰می باشد که می بایست شرایط زیر را داشته باشند:

۱- پایان سال مالی شرکت‌های نمونه منتهی به پایان اسفند ماه باشد.

۲- شرکت های هلدینگ، بانک ها، بیمه و سرمایه گذاری و واسطه گری، عضو نمونه نباشند.

۳-. شرکت‌های نمونه نباید وقفه معاملاتی بیش از ۳ ماه داشته باشند

۴-. شرکت هایی که در دوره تحقیق تغییر سال مالی نداده باشند

۵-. اطلاعات مورد نیاز شرکت های نمونه در دسترس باشد.

بدین ترتیب از بین کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تعداد ۱۴۰ شرکت به عنوان نمونه برگزیده شدند.

جدول (۳-۱): جدول نمونه گیری تحقیق

کل شرکت ها

۵۰۴

عدم داشتن شرط اول

(۱۲۳)

عدم داشتن شرط دوم

(۶۷)

عدم داشتن شرط سوم

(۸۳)

عدم داشتن شرط چهارم

(۷۲)

عدم داشتن شرط پنجم

(۱۹)

شرکت های نمونه

۱۴۰

۳ – ۵– قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی، و گزارشگری مالی متهورانه می‎باشد. با توجه به عوامل درونی شرکت‌ها برای اجتناب مالیاتی این عوامل مورد بررسی قرار گرفته اند. محدوده زمانی تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۹۰ می‌باشد. لازم به ذکر است برای تحلیل داده های تحقیق حاضر از اطلاعات سال های ۱۳۸۱ الی ۱۳۹۰ و جهت جمع‌ آوری داده ها از اطلاعات صورت‎های مالی سال های ۱۳۸۰ الی ۱۳۹۰ استفاده شد.

۳ –۶ – روش جمع‌ آوری و منابع اطلاعات

در این تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در گام اول، مبانی نظری و پیشینه تحقیق عمدتاًً از مقالات متعدد اخذ شده از اینترنت و نیز کتاب ها و مجلات تخصصی فارسی و انگلیسی جمع‌ آوری شد. سپس به منظور جمع‌ آوری داده های مورد نیاز از قبیل ارزش بازار سهام، اطلاعات منعکس شده در صورت­های مالی در قالب داده های نرم افزار ره آورد نوین و اطلاعات سایت WWW. RDIS. IR به صورت مستند استفاده گردید. اطلاعات مربوط به وجوه نقد پرداخت شده بابت مالیات از صورت جریان وجوه نقد مندرج در صورت های مالی حسابرسی شده شرکت های نمونه تحقیق و اطلاعات مربوط به وضعیت مالیاتی این شرکت ها (برگه های تشخیص و قطعی مالیات) از یادداشت ذخیره مالیات هر شرکت، از طریق سایت رسمی مذکور استخراج گردید. همچنین جهت استخراج سایر اطلاعات مالی مورد نیاز مربوط به متغیرهای تحقیق، از طریق صورت سود و زیان و ترازنامه و یادداشت های توضیحی مربوطه استفاده گردید.

۳ – ۷ – تعاریف عملیاتی متغیرها

داده های مورد نیاز برای محاسبه متغیرهای مدل تحقیق در جدول (۲-۳ ) ارائه شده است.

جدول (۳-۲): داده های مورد نیاز مدل تحقیق

نام متغیر

نام متغیر

نماد

نحوه اندازه گیری

وابسته

نرخ مؤثر مالیاتی نقدی

CETR

وجه نقدپرداختی بابت مالیات

سود قبل از کسر مالیات

نرخ مؤثر مالیاتی نقدی بلند مدت

LCETR

مجموع وجه نقدپرداختی بابت مالیات در طی۳سال

مجموع سودقبل ازکسرمالیات طی همان دوره

اختلاف دائمی مالیات

PBT

مالیات ابرازی – مالیات طبق برگ تشخیص

مجموع دارایی‌های اول دوره

اجتناب مالیاتی

TAXavoid

۱-CETR

اجتناب مالیاتی

TAXavoid

۱-LCETR

اجتناب مالیاتی

TAXavoid

PBT

مستقل

گزارشگری مالی متهورانه

باقیمانده مدل (۱) در چارک چهارم باشد عدد یک در غیر اینصورت صفر می‌باشد.

کنترلی