1. خدمت کردن به مردم و میهن را وظیفه می‌داند.

زیستی:

1. 1. کارکرد و وظایف اعضای بدن را می شناسد و تناسب آن ها را حفظ می‌کند.

1. 1. با بهداشت فردی و اجتماعی آشنا است و آن را رعایت می‌کند.

1. 1. در حفظ و احیای محیط زیست کوشش می‌کند.

1. 1. 1. برای حفظ سلامتی خود ورزش می‌کند و در رشته ورزشی مورد علاقه خود دارای مهارت نسبی است.

   

1. 1. با کمک های اولیه آشنایی دارد و می‌تواند از آن ها در مواقع لزوم استفاده کند.

1. 1. برخی از بیماری ها و عوامل بیماری زا را می شناسد و راه های پیشگیری از آن ها را می داند.

1. 1. نقش تغذیه را در حفظ سلامت بدن می‌داند و با تغذیه مناسب سلامتی خود را حفظ می کند.

1. 1. سلسله مراتب حاکمیت در جمهوری اسلامی را می‌داند.

1. 1. تفاوت حکومت دینی مبتنی بر ولایت فقیه را با سایر حکومت ها می‌داند.

1. 1. با تاریخ سیاسی ایران معاصر و مبارزات سیاسی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی آشنایی دارد.

1. 1. نسبت به سرنوشت مسلمانان جهان حساس است.

1. 1. راه های حفظ استقلال، آزادی و عدم وابستگی را می شناسد.

1. 1. با فعالیت های سیاسی و شیوه مبارزه پیامبران و ائمه معصومین (ع) در دفاع از حق، آشنا است.

1. 1. دارای روحیه سلحشوری و دفاع از کیان کشور اسلامی است.

1. 1. با انتخابات و نقش آرای عمومی در جامعه آشنا است.

1. 1. در مواجهه با تبلیغات دشمنان میهن اسلامی از خود هشیاری نشان می‌دهد.

1. 1. اهمیت وحدت و امنیت ملی را درک می‌کند.

1. نقش مردم و دین را در حکومت می‌داند.

اقتصادی:

1. 1. ارزش کار را برای بهبود وضعیت فردی و اجتماعی می‌داند.

1. 1. در حفظ وسایل خود می کوشد و با ترمیم آن ها حداکثر استفاده را از آن ها می‌کند.

1. 1. اهمیت آمادگی برای کار بیشتر و پرهیز از راحت طلبی را در پیشرفت اقتصادی جامعه می داند.

1. 1. نسبت به حفظ و توسعه منابع اقتصادی ملی و منطقه ای خود حساس است.

1. 1. مالکیت دیگران را محترم می شمارد و نسبت به رعایت آن حساس است.

1. 1. به نقش مشاغل و حِرّف در زندگی فردی و اجتماعی آگاه است.

1. 1. منابع اقتصادی کشور و محیط زندگی خود را می شناسد و نقش آن را در رفاه عمومی می داند.

1. 1. احکام اقتصادی اسلام را می‌داند و در حد وظیفه به آن ها پایبند است.

1. 1. برای حمایت از تولیدات داخلی استفاده از آن ها را بر کالاهای مشابه خارجی ترجیح می دهد.

1. به مشارکت در فعالیت های اقتصادی علاقه مند است)شرکایی اردکانی، ریاحی نژاد و رزاقی، ۱۳۹۱).

۲-۱-۴ ضرورت و انواع برنامه ریزی

حوزه برنامه ریزی درسی با وجود سابقه تاریخی کوتاه مدت، از منابع نظری غنی برخوردار است. مبانی نظری حوزه برنامه درسی در تصمیمات برنامه ریزی به ویژه تعیین هدف تأثیر غیرقابل انکاری دارد، اگرچه هدف می‌تواند به عنوان یکی از مؤلفه‌ های نه گانه برنامه درسی قلمداد شود (سیفی، ۱۳۸۹،به نقل از عابدپور،۱۳۹۲). اما مؤلفه‌ ای است که دیگر مؤلفه‌ ها باید در راستای نیل به آن و در تعامل با هم در برنامه درسی مورد توجه قرار گیرند.

علی‌رغم نقش بنیادی هدف در برنامه ریزی درسی، محتوا نیز عنصر بسیار مهمی است که به هدف معنا و مفهوم می بخشد. در صورتی که محتوا هم خوانی لازم را با هدف نداشته باشد و یا زمینه ساز تحقق هدف ها نشود، فرایند یاددهی- یادگیری نتیجه ثمربخشی را به بار نخواهد آورد. با توجه به نقش محتوا در دستیابی به هدف های برنامه درسی، این عنصر، برنامه درسی را بر آن داشته است که تناسب آن را با دیگر عنصرهای برنامه درسی بررسی کند و ملاک ها و معیارهای مناسبی را برای تعیین میزان اثر بخشی و کارایی آن گردآوری کند. برای این منظور شیوه تجزیه و تحلیل محتوا پس از جنگ جهانی دوم در زمینه آموزش و پرورش ظهور یافت. روش تحلیل محتوا در واقع مبتنی بر این فرض اساسی بنا شده است که هر وسیله ارتباطی از جمله کتاب درسی دارای پیام های آشکار و پنهانی است که خواننده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آشنایی برنامه ریزان درسی با مبانی نظری این حوزه علمی می‌تواند آن ها را در تولید برنامه های درسی منطبق بر منابع علمی یاری نماید( سیفی، ۱۳۸۹ ).

برنامه ریزی دارای انواعی به شرح زیر است:

۱- برنامه ریزی ویژه وخرد

داشتن هدفی کاملا مشخص و قابل اندازه گیری و ارزشیابی که در محدوده ی زمان معین، اجرا می‌گردد از ویژگی های این نوع برنامه ریزی می‌باشد. تهیه کتاب های درسی، تربیت مشاور برای دوره ی راهنمائی تحصیلی و مبارزه با بی سوادی از این نوع برنامه ریزی می‌باشد (ملکی، ۱۳۸۹).

۲- برنامه ریزی آموزشی معلم

این نوع برنامه ریزی را معلم به قصد مدیریت بهتر یادگیری در کلاس درس انجام می‌دهد. معلم در خصوص نحوه ی نیاز سنجی، تعیین هدف، انتخاب و چگونگی سازماندهی محتوا، روش های تدریس و ارزشیابی می اندیشد و طرح درس را تهیه می‌کند (ملکی، ۱۳۸۸).

۳- برنامه ریزی نیروی انسانی^[۱۸]

این برنامه ریزی برای تربیت عموم کارکنان آموزش و پرورش انجام می شود که مستقیما با برنامه ریزی اجتماعی- اقتصادی مربوط است، زیرا در این نوع برنامه ریزی هدف تربیت افرادی است که باید چرخ های اقتصادی کشور را به حرکت در آورند (ملکی، ۱۳۸۸).

۴- برنامه ریزی آموزشی^[۱۹]

برنامه ریزی آموزشی کلیه ابعاد و ارکان آموزش و پرورش را در بر می‌گیرد و دامنه ی برنامه ریزی آموزشی از انواع دیگر برنامه ریزی در آموزش و پرورش وسیع تر است. آن چه در برنامه ریزی آموزشی اهمیت دارد، وقوف به ارتباط و تعامل زیر نظام های جامعه با نظام کل است. برنامه ریزی آموزشی عبارت است از کاربرد روش های تحلیلی ‌در مورد هریک از اجزاء نظام آموزشی و هدف آن استقرار یک نظام آموزشی کارآمد است (ملکی، ۱۳۸۹).

۵- برنامه ریزی درسی^[۲۰]

برنامه ریزی درسی به طراحی عناصر و عوامل مختلف یادگیری مربوط می شود. فرایند یادگیری تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که هر یک در جریان و چگونگی یادگیری تاثیر دارند.استعدادها، توانایی های یادگیرنده، محتوای برنامه ی درسی، نقش معلم، ارتباط متقابل شاگردان، فضای یادگیری و وسایل آموزشی را می توان از این عوامل نام برد. هر عامل جزئی از کل محسوب می شود که باید یه صورت مجموعه ی به هم پیوسته عمل کنند (ملکی، ۱۳۸۹).

در برنامه ریزی درسی، آن چه همواره از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار است، فرایند انتخاب و سازمان دهی محتوا برای یک موضوع درسی خاص است. برای مثال اگر در یک برنامه درسی مقصد اصلی، آموزش دانش و مهارت های اجتماعی به دانش آموزان مقطع خاصی باشد، انتخاب موضوع یا ماده ی خاصی برای هدف مذکور نسبتا آسان است اما این که مدارس تحت این عنوان یا موضوع چه چیزی را باید آموزش دهند و دانش آموزان چه جزئیاتی را باید بیاموزند، مقوله ای حساس و مهم می‌باشد (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۸).

۳- تأیید: به منظور تشویق و حمایت مراجع در خلال فرایند تغییر، درمانگر سبک مصاحبه انگیزشی مکرراً مراجع را در قالب عبارات مبتنی بر درک و قدردانی، مورد تأیید قرار می‌دهد. برخی نمونه های ساده تأیید و تصدیق عبارتند از: «برای انجام آن کار جرات و شجاعت به خرج دادی.» یا «واقعاً ایده و نظر خوبی است.»

۴- خلاصه و جمع بندی: خلاصه ها، نقش مهمی را در سرتاسر جلسات مصاحبه انگیزشی ایفا می‌کنند. انجام این کار نه تنها نشان دهنده این است درمانگر گوش می‌دهد ،بلکه می‌تواند مطالب و موضوعات را به هم ربط داده تا بتوان از آن ها در تأکید و تمرکز بر نکات خاص و معینی کمک گرفت.

۵- فراخوانی صحبت معطوف به تغییر: در پنجمین تکنیک، درمانگر بدون این که حامی و مدافعه تغییر باشد، به طور آگاهانه ای صحبت معطوف به تغییر را بیرون کشیده و استخراج می‌کند. صحبت معطوف به تغییر، مرکب از عبارات و صحبت هایی است که تمایل، توانایی ادراک شده، نیاز، آمادگی، دلایل و علل و یا تعهد و الزام به تغییر را منعکس می‌کنند. عبارات نشان دهنده الزام و تعهد به تغییر، قوی­ترین شاخص نتایج درمانی خوب هستند (میلر و رولنیک، ۲۰۰۲؛ آرکوویتز و همکاران، ۲۰۰۸؛ میلر و رولنیک، ۲۰۰۲). صحبت معطوف به تغییر را در چهار طبقه تقسیم بندی می‌کند: ۱- شناسنایی ابعاد منفی و ضررهای وضعیت بینابین فعلی. ۲- شناسایی ابعاد مثبت و فواید تغییر. ۳- ابراز خوش بینی ‌در مورد تغییر و ۴- بیان قصد و نیت مبنی بر تغییر.این چهار نوع عبارت در برگیرنده ابعاد شناختی، عاطفی و رفتاری متعهد شدن به تغییر است فراخوانی صحبت معطوف به تغییر یکی از مهارت های اصلی و عمده مصاحبه انگیزشی است و از طرفی یکی از مهارت­ های پیچیده و دقیق است زیرا برای انجام آن راه های زیادی وجود دارد (آرکوویتز و همکاران، ۲۰۰۸؛ واگنر و مک ماهان^[۱۸]، ۲۰۰۴).

ارائه اطلاعات در مصاحبه انگیزشی به صورت سنتی انجام نمی گیرد بلکه تبادل اطلاعات صورت می‌گیرد و بر اساس دستورالعملی انجام می شود،که ضرورت مشارکت بیشتر از جانب مراجع را می طلبد. بدین منظور از دو راهبرد «قطعه اطلاعات – بررسی و کنترل آن با مراجع- قطعه اطلاعات بعدی» و«فراخوانی اطلاعات از مراجع- ارائه اطلاعات جدید – فراخوانی مجدد اطلاعات» برای تبادل اطلاعات استفاده می­ شود. ارائه اطلاعات در این شیوه به صورت خنثی، بر اساس نیاز و با اجازه مراجع انجام می شود و به مراجع فرصتی داده می­ شود تا اطلاعات را ضمن پردازش، تغییر و تفسیر کنند (برودی^[۱۹]، ۲۰۰۵ آنستیس، ۲۰۰۹؛ میلر و رولنیک، ۲۰۰۲).

۲-۲-۵- برخی فواید مصاحبه انگیزشی

۱- آمادگی خوبی برای درمان عمل محور است.

۲- به برقراری رابطه و کاهش مقاومت کمک می‌کند.

۳- باعث افزایش ماندگاری و مشارکت در درمان می شود.

۴- به حل و برطرف شدن حالت دو سوگرایی کمک می‌کند.

۵- باعث افزایش انگیزه و صحبت معطوف به تغییر می‌گردد.

۶- به افزایش حس اطمینان در مراجع کمک می‌کند.

۷- از فرسودگی شغلی درمانگر یا مشاوره پیشگیری می‌کند (نویدیان، پورشریفی، ۱۳۹۰).

۲-۲-۶- نظریه ها و مدل های مصاحبه انگیزشی

هر چند گاهی اوقات از مصاحبه انگیزشی به عنوان شکلی از درمان شناختی رفتاری صحبت می شود ولی تفاوت های بسیار مهمی بین رویکرد مصاحبه انگیزشی و درمان شناختی رفتاری و حتی روان درمانی وجود دارد. شاید یکی از مهمترین تفاوت ها،آن است که مصاحبه انگیزشی بر کمک به فرد برای حل دو سوگرایی درباره تغییر بیشتر ازکمک به کسب مهارت های شناختی، هیجانی، مقابله ای و رفتاری مورد نیاز برای یک زندگی سالم تأکید می‌کند (آنستیس، ۲۰۰۹).

مصاحبه انگیزشی به جای یک مکتب درمانی، بیشتر یک شیوه برخورد و زندگی با دیگران است. مصاحبه انگیزشی و دیگر انواع روان درمانی ها از این نظر که مقاومت و دو سوگرایی را به عنوان پدیده ای می­دانند که اطلاعات مهم درمانی در اختیار قرار می­ دهد، با هم مشترکند ولی از نظر نوع اطلاعات مهم دانسته شده و نحوه برخورد با آن متفاوتند. برای نمونه در مکتب روان تحلیلی دو سوگرایی، تعارض ناخودآگاهی است که از گذشته منتقل شده است در صورتی که مصاحبه انگیزشی، بدون توجه به گذشته به »اینجا و اکنون» تأکید دارد. در عوض در رویکردهای شناختی درمانی، گرچه برخی رفتار درمان گران و درمانگران شناختی رفتاری، مسئله مقاومت را مطرح کرده‌اند، ولی برای مقاومت دو سوگرایی ارزش و جایگاهی قائل نیستند. رفتار درمانی که پیشرو و منادی درمان شناختی رفتاری بود، مقاومت را به بی کفایتی درمانگر در مفهوم سازی اوضاع و شرایطی که رفتارها را کنترل می‌کند، نسبت می‌دهد. شناخت درمانگرانی مانند بک، مقاومت را به عنوان، فراهم نمودن اطلاعاتی در خصوص تفکرات و باورهای تحریف شده مراجع مورد توجه قرار می‌دهند. در مقایسه با مصاحبه انگیزشی، درمان شناختی رفتاری یک رویکرد نسبتاً دیکته شده و تجویزی است که بر آموزش رفتارهای جدید و روش های اصلاح باورهای ناکارآمد مراجعان تأکید دارد.استفاده از عبارت «تکالیف خانگی»، نقش درمانگر را بیشتر به عنوان معلم، در امرخطیر تغییر، پر رنگ تر می­سازد (آرکوویتز همکاران، ۲۰۰۸؛ میلر و رولنیک، ۲۰۰۲).

مصاحبه انگیزشی از دیدگاه «روان شناسی سنتی»، تلاش برای «ثبات»، «جبران» و یا «معالجه» فردی تلقی می­­شود که تا حدودی ناکارآمدی دارد. از نظر «روان شناسی مثبت نگر» روشی است برای کمک به فرد تا با ارزش ها و تجربه هیجانات مثبت در مسیر خود به سمت بهبود سلامت جسمانی و روان شناختی، مجدداً پیوند برقرار نماید. در واقع مصاحبه انگیزشی توانایی تجربه هیجانات مثبت، علاقمندی، امید، خرسندی و حس الهام بخش درونی را در فرد پرورش می­ دهد تا بیماران بتوانند آینده بهتری را برای خود تصور کنند، موفقیت­های گذشته را بخاطر آورده و اطمینان به توانایی خود برای تغییر و اصلاح را در زندگی گسترش دهند و این شاید یکی از مکانیسم های اثر بخشی این رویکرد مشاوره ای باشد (آنستیس، ۲۰۰۹).

مصاحبه انگیزشی نه یک الگوی مداخله­ای کاملاً جدید و نه هم یک الگوی مجزا است بلکه ترکیبی از اصول و فنون برگرفته شده از مجموعه ­ای از مدل های بسیارگسترده روان درمانی و تغییر رفتار است (کاکس و کینگر، ۲۰۰۴)، که مهمترین آن ها عبارت است از:

۱- مدل مراحل تغییر(پروچسکا و دی کلمنته، ۱۹۹۲): نقش مکمل را در تکامل مصاحبه انگیزشی و سایر مداخله های کوتاه مدت مبتنی بر مصاحبه انگیزشی ایفا می‌کند. دیدگاه فرا نظری ‌در مورد تغییر رفتار، شامل یک سری مراحل تدریجی است که در برگیرنده وظایف متعدد و فعالیت­های مقابله­ای مختلفی است. مشاوران نیاز دارند تا فرایند تغییر را به منظور عادی ساختن روند تغییر برای مراجعان و استفاده از راهبردهای مناسب برای کمک به آنان در جریان گذر از مراحل مختلف تغییر، درک کنند (میلر و رولنیک،۲۰۰۲). مدل مراحل تغییر، ۹۳ % مراجعان را می ­تواند از نظر میزان آمادگی و انگیزه برای تکمیل یا پایان زودرس دوره درمان، پیش‌بینی کند (ووگل ،هانسن،استیل و گوتستام^[۲۰]، ۲۰۰۶).

کلیات

۱-۱مقدمه

فرایند یاددهی و یادگیری، فرایند دو جانبه ای است که در آن یاددهی با ابتکار و خلاقیت معلم و یادگیری بر اساس مفاهیم و اهداف درس است به نحوی که هر دو طرف فر آیند، معلم و متعلّم در این فعالیت مشارکت داشته باشند. به فعالیت هایی که بر اساس نوآوری و ابتکار معلمین در کنار تدریس و بر اساس آموزش مفاهیم و اهداف درس به کار گرفته شوند و در داخل یا خارج کلاس انجام شود، فعالیت مکمل گفته می شود.

چنانچه این فعالیت ها با توجه به شرایط خاص منطقه ای یا اقلیمی باشد و یا در راستای آموزش استعدادهای خاص فراگیران باشد، فعالیت فوق برنامه گفته می شود. همزمان با آغاز سال تحصیلی اعضای شورای مدرسه با توجه به علائق و نیاز های دانش آموزان اهداف یک ساله ای را تنظیم می نمایند که بعد از تعیین هدف شیوه ای متناسب با رفع نیاز های عنوان شده دنبال می شود. به همین منظور برخی فعالیت ها و برنامه ها پیش‌بینی می شود تا در مدت یک سال با نظارت کلیه ی عوامل اجرا شود( سیف، ۱۳۸۶).

اهمیت فعالیت های فوق برنامه و مکمل، در مدارس انتقال دانش نیست زیرا دستگاه‌ها بهتر دانش را منتقل می‌کنند. بلکه هدف مدارس یاد دادن است یعنی ایجاد شرایط برای یادگیری می‌باشد. مدارس به ویژه مقاطع ابتدایی و راهنمایی محل کشف و بروز استعدادهای افراد و تمرین و تثبیت آن ها‌ است. مدیران و معلمان به طور مؤثر در برنامه یادگیری و رضایت دانش آموزان و فعالیت های بهبود و ارتقای مستمر کیفیت نقش دارند.

کار معلم و مربیان هنرمند این است که با فعالیت های زنده و پویا و با ایجاد لحظه های نشاط آور مفاهیم را به فراگیران عرضه کنند، نه آنکه به عنوان یک وظیفه مکانیکی، بدون تحریک اشتیاق دانش آموز و بدون نوآوری و خلاقیت، تنها ذهن دانش آموز نباید صرفاً مکانی برای انباشتن اطلاعات و محتویات کتاب باشد، بلکه باید به رشد همه جانبه دانش به صورت یک جانبه و مستقیم مطالب را ارائه کنند(حافظی، سیاسی و شهنی ییلاق، ۱۳۸۸).

به نظر می‌رسد هدف ضمنی فعالیت های فوق برنامه بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان می‌باشد. از میان متغیرهای مختلف، خودکارآمدی تحصیلی رابطه ای مستقیم و قوی با عملکرد تحصیلی دارد. این حوزه اخیراً به یکی از حوزه های تحقیقاتی مهم مبدل شده است( بفرویی، سعدی پور، ۱۳۹۱). خودکارآمدی عبارت است، از توانایی تصوری شخص برای کسب نتایج مطلوب، افراد دارای خودکارآمدی تحصیلیبالا تمایل بیشتری دارند تا انرژی خود را صرف تحلیل و حل مسایل کنند، در حالی که افراد با خودکارآمدی ضعیف با ارزیابی دلواپسی ها و نگرانی های خود، آزرده خاطر شده و به توانایی ها و مهارت های خود با دیده شک و تردید می نگرند و پیش از تلاش برای حل مسئله انتظار شکست دارند( بندورا، ۲۰۰۱). با توجه به اینکه فعالیت های فوق برنامه تاثیر بر عملکرد تحصیلی دارد، و با توجه به رابطه خودکارآمدی تحصیلی وعملکرد تحصیلی جای پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.

۱-۲ بیان مسئله

قرن حاضر، دوران دانش و اطلاعات، تحولات باورنکردنی، و پیشرفت و توسعه در بسیاری از ابعاد زندگی می‌باشد. دنیای تغییرات و شگفتی هاست. هر لحظه دری از علم به روی آدمی گشوده می شود. امروزه مدارس نمی توانند تنها به علوم کلاسیک و نوشته های گذشتگان اکتفا کنند، و انتقال و یادگیری آن ها را جزو هدف های آموزش و پرورش خود بدانند، بلکه مدارس باید کودکان و نوجوانان جامعه خود را به معلومات و مهارت های زمان خود مجهزکنند(زینلیپور، زارعی وزندی نیا، ۱۳۸۸)، فعالیت های فوق برنامه مجموعه ای از تجارب، فعالیت ها و فرصت هایی است که در درون یا خارج از کلاس درس طراحی و اجراء می شوندو اهدافی نظیر: رفع نارسایی ها ی برنامه درسی، غنی سازی برنامه ها به منظور تعمیق یادگیری، توجه به استعدادها، نیازها و علایق متفاوت شاگردان، کمک به پرورش توانایی‌های فردی آنان را دنبال می‌کند و دگرگون ساختن محیط آموزشی و تبدیل آن به محیط پرنشاط و پویا را ممکن می‌سازند. از سوی دیگر سبب آماده ساختن فراگیران برای ایفای مناسب نقش ها و مسئولیت های اجتماعی می‌گردند و مشارکت در توسعه مستمر موفقیت های زندگی را در پی دارند(احمدی، ۱۳۸۴).

الیزابت^[۱] فعالیت های فوق برنامه را این گونه تعریف می‌کند، فرصت هایی برای درگیر کردن دانش آموزان و سو بخشیدن به فعالیت های آموزشی و غیرآموزشی که این فعالیت ها تحت نظارت و حمایت مدرسه انجام می گیرند. بسته به مقدار بودجه مدرسه وبرنامه و اهداف آن ها این فعالیت ها در داخل یا خارج از مدرسه صورت می‌گیرد(الیزابت، ۲۰۰۶). فعالیت های فوق برنامه به عنوان راهکارهایی برای بهبود نظام تعلیم و تربیت شناسایی شده است، و این برنامه ها برروی پیامدهای مختلفی تاثیر دارند که یکی از این پیامدها، عملکرد تحصیلی می‌باشد.

عملکرد تحصیلی مناسب را یکی از اهداف مهم آموزشی در سطح دنیا می دانند، و همه بر آن هستند تا عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی را شناسایی و هر یک از عوامل مؤثر بر آن را طوری تنظیم و هدایت کنند تا دانش آموزان هم به رشد و یادگیری بیشتر دست یابند و هم تعداد زیادی از فراگیران را در برگیرد و اکثریت افراد ‌در کلاس درس مشارکت داشته باشند و به موفقیت بالاتر نائل شوند(کیوان فر، ۱۳۷۴). اینکه چه عواملی بر عملکرد تحصیلی تاثیر دارند، یا سهم و مشارکت هر عامل چه اندازه است.، همواره در حیطه های مورد علاقه پژوهشگران تربیتی و حتی روان شناسان تربیتی بوده است(لواسانی و درانی، ۱۳۸۳).

عزیزی کشکوئی اهداف فعالیت های فوق برنامه را به شرح زیر بیان ‌کرده‌است: ۱- تعمیق فرایند یاددهی و یادگیری در دانش آموزان۲- تکمیل و تقویت محتوای برنامه های درسی۳- غنی سازی برنامه درسی و اوقات فراغت دانش آموزان۴- توسعه منابع یادگیری از مدرسه به خانواده و جامعه ۵- تسهیل در فرایند رشد اجتماعی دانش آموزان ۶- شکوفایی استعدادها و ربط آن به آینده دانش آموزان(زراعتی ایده لو، ۱۳۸۸).

از سوی دیگر عملکرد تحصیلی مناسب و عوامل مؤثر بر آن سال هاست که مورد توجه متخصصان آموزش و پرورش بوده است و از نقطه نظر علمی و کاربردی دارای اهمیت است. هم چنین پیشرفت تحصیلی یکی از عوامل مقبولیت در کلاس درس است و می‌تواند یکی از عینی ترین و مهم ترین معیارها برای بررسی و ارزیابی و کارایی نظام آموزشی باشد. پس به دلیل پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان یکی از مهم ترین ملاک های ارزیابی عملکرد تحصیلی می‌باشد( مهرافروز و شهرآرایی، ۱۳۸۱).

به علاوه خودکارآمدی از دیگر ابعاد مهمی است، که در نظام آموزشی به سبب ویژگی عصر حاضر باید در فراگیران رشد کند. خودکارآمدی به قضاوت افراد درباره توانایی هایشان در انجام یک وظیفه یا انطباق با یک موقعیت خاص مربوط است. خودکارآمدی می‌تواند به باور افراد در خصوص توانایی در اجرا و تصحیح اعمال اساسی زندگی فرد باز گردد. که در موارد مشابه یاور، منیزی، دل کورت^[۲] (۲۰۰۱)، خودکارآمدی را به عنوان اطمینان به توانایی‌های فردی که بر روی عملکرد فرد اثر می‌گذارد می دانند، علاوه بر این خودکارآمدی به عنوان پیش‌بینی کننده قوی از تثبیت کار به حساب می‌آید. یافته های بی شماری این فرضیه را که باور و ایمان به کار می‌تواند اثرات خاصی روی مهارت خودکارآمدی داشته باشد حمایت می‌کند( چیو و چنگ^[۳]، ۲۰۱۰).

متغیر

فراوانی

درصدفراوانی

سبک مقتدرانه

۲۴۲

۶۴

سبک مستبدانه

۹۳

۶/۲۴

سبک سهل گیرانه

۴۳

۴/۱۱

مجموع

۳۷۸

۱۰۰

جدول ۴-۱ نشان می‌دهد بیشترین سبک فرزندپروری در میان خانواده ها سبک فرزندپروری مقتدرانه می‌باشد که در این نمونه ۲۴۲ نفر ( ۶۴ درصد ) از کل آزمودنی ها را تشکیل داده است.

جدول ۴-۲ داده های توصیفی متغیرهای پژوهش ( سبک‌های فرزند پروری ، عزت نفس، سلامت روان، پیشرفت تحصیلی)

سبک سهل گیرانه

۴۳

۴/۱۱

مجموع

۳۷۸

۱۰۰

جدول ۴-۱ نشان می‌دهد بیشترین سبک فرزندپروری در میان خانواده ها سبک فرزندپروری مقتدرانه می‌باشد که در این نمونه ۲۴۲ نفر ( ۶۴ درصد ) از کل آزمودنی ها را تشکیل داده است.

جدول ۴-۲ داده های توصیفی متغیرهای پژوهش ( سبک‌های فرزند پروری ، عزت نفس، سلامت روان، پیشرفت تحصیلی)

متغیر

شاخص

سبک فرزندپروری مقتدرانه

سبک مستبدانه

سبک سهل گیر

عزت نفس

سلامت روان

پیشرفت تحصیلی

میانگین

۶۲/۳۳

۲۲/۳۲

۰۶/۳۲

۶۰/۲۸

۳۹/۳۲

۹۳/۱۵

انحراف معیار

۴۰/۴

۶۲/۴

۳۲/۴

۱۹/۹

۲۹/۱۷

۵۳/۲

تعداد

۲۴۲

۹۳

۴۳

۳۷۸

۳۷۸

۳۷۸

جدول ۴-۲ نشان می‌دهد به طور کلی میانگین سبک فرزند پروری مقتدرانه ۶۲/۳۳ ، مستبدانه، ۲۲/۳۲ ، سهل گیر، ۰۶/۳۲ و میانگین نمره عزت نفس ۶۰/۲۸ ، سلامت روان ۳۹/۳۲ و پیشرفت تحصیلی ۹۳/۱۵ می‌باشد.

ب : آمار استنباطی

برای تعیین توزیع جامعه(نرمال بودن داده ­ها) از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف^[۱۸۹] استفاده شد، در آزمون های انجام شده سطح ۰۵/۰>P معنی دار در نظر گرفته شد.با توجه به اهداف پژوهش، جهت تحلیل داده ­ها از روش­های آماری همبستگی گشتاوری پیرسون و آزمون رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته­ ها با توجه به فرضیات پژوهش در جدول­های (۴-۳) تا (۴-۱۲)مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

فرضیه اصلی ) سبک‌های فرزندپروری والدین و عزت نفس توان پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را دارد.

جدول ۴-۳- شاخص های تحلیل واریانس یک راهه(ANOVA)جهت بررسی معنا داری کل مدل رگرسیون

منبع واریانس

مجموع مجذورات

Df

میانگین مجذورات

F

سطح معنادار

R

^۲R

SE

رگرسیون

۴۸۲/۶۴۸۲۲

۲

۶۴/۸۲۴

۷۸/۱۴

۰۰۰۱/۰

۵۲/۰

۲۷/۰

۸۶/۶

باقیمانده

۱۶/۱۰۲۸۲

۲۳۹

۶۸/۴۸

کل

۶۴۲/۷۵۱۰۴

۲۴۱

متغیرپیش بینی کننده:سبک فرزندپروری مقتدر وعزت نفس.متغیرملاک:پیشرفت تحصیلی

رگرسیون

۴۸۲/۶۴۸۲۲

۲

۶۴/۸۲۴

۷۸/۱۴

۰۰۰۱/۰

۵۲/۰

۲۷/۰

۸۶/۶

باقیمانده

۱۶/۱۰۲۸۲

۲۳۹

۶۸/۴۸

کل

۶۴۲/۷۵۱۰۴

۲۴۱

متغیرپیش بینی کننده:سبک فرزندپروری مقتدر وعزت نفس.متغیرملاک:پیشرفت تحصیلی

‌بر اساس این نتایج میزان F مشاهده شده (۷۸/۱۴=F) معنادار است (۰۱/۰≥P) و ۲۷% واریانس مربوط به پیشرفت تحصیلی توسط سبک فرزندپروری مقتدرانه و عزت نفس تبیین می‌شود (۲۷/۰ = R²) با توجه به معنادار بودن رگرسیون پیشرفت تحصیلی بر سبک فرزندپروری مقتدرانه و عزت نفس ضرایب مربوط به معادله پیش‌بینی در جدول ۴-۴ ارائه گردیده است.

جدول ۴-۴- نتایج به دست آمده ازضریب مربوط به رگرسیون پیشرفت تحصیلی ازروی سبک فرزندپروری مقتدرانه و عزت نفس

مدل

ضرایب B

خطای استاندارد

ضرایب استاندارد بتا

T

سطح معنی‌دار

ثابت

۲۶/۷۶-

۲۶/۶

۳۸/۷

۰۰۰۱/۰

عزت نفس

۱۲/۲

۴۸۹/۰

۴۱۶/۰

۸۴/۴

۰۰۰۱/۰

سبک مقتدرانه

۹۶۳/۰

۴۱۲/۰

۱۲۶/۰

۱۱۳/۲

۰۲۹/۰

ضرایب ‌رگرسیون هر یک از دو متغیر پیش‌بینی نشان می‌دهد عزت نفس و سبک مقتدرانه (۰۵/۰≥P) ‌می‌تواند واریانس پیشرفت تحصیلی را به صورت معنی‌داری تبیین کند. ضریب تأثیر عزت نفس (۴۱۶/۰= B) با توجه به آماره t نشان می‌دهد که متغیر عزت نفس با اطمینان ۹۹/۰ می‌تواند تغییرات مربوط به پیشرفت تحصیلی را پیش‌بینی کند. ضریب تاثیر سبک فرزندپروری مقتدرانه (۱۲۶/۰=B) با توجه به آماره t نشان می‌دهد که متغیر سبک فرزندپروری مقتدرانه با اطمینان ۹۵/۰ می‌تواند تغییرات مربوط به پیشرفت تحصیلی را پیش‌بینی کند.

سبک‌های فرزندپروری والدین و عزت نفس توان پیش‌بینی سلامت روان دانش آموزان را دارد.

برای پیش‌بینی سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین سبک فرزندپروری مقتدروعزت نفس از تحلیل رگرسیون استفاده شد . خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون در جدول ۴-۵ آمده است.

1. 1. .Mohr ↑

1. 1. .world health organization(WHO) ↑

1. 1. .mental health ↑

1. 1. .Baumrind ↑

1. 1. .Pettit & Mize ↑

1. 1. .Moulton ↑

1. 1. .Glasco ٬ Dorenbusch & Troyer ↑

1. 1. . Schafer ↑

1. 1. .Erikson ↑

1. 1. .Baumrind ↑

1. 1. .Berg – Cross ↑

1. 1. .demanding ↑

1. 1. .accepting & responsive ↑

1. 1. .uninvolved ↑

1. 1. . reitman ↑

1. 1. .Xie ↑

1. 1. .attachment theory ↑

1. 1. .Bowlby ‚J ↑

1. 1. .Ainsworth‚M ↑

1. 1. .stranges situation ↑

1. 1. .Zimberoff & Hartman ↑

1. 1. . Mackay ↑

1. 1. .Barber ↑

1. 1. .Grolnick & Ryan &Querido & Warner & Eyberg ↑

1. 1. .connection ↑

1. 1. .regulation ↑

1. 1. .autonomy ↑

1. 1. .Hartup & Laursen ↑

1. 1. .Hartup & Laurson & Barber & Laible & Thompson ↑

1. 1. .hysical coercion ↑

1. 1. .verbal hostility ↑

1. 1. .non-rosoniny/Punitive ↑

1. 1. .Bornstein ↑

1. 1. .Querido‚Warner& Eyberg ↑

1. 1. .indulgent ↑

1. 1. .George ↑

1. 1. .George ↑

1. 1. .socioeconomic Status ↑

1. 1. .culture ↑

1. 1. .attitude ↑

1. 1. .Pinderhughes ↑

1. 1. .Dwairy & Menshar ↑

1. 1. .Bray ↑

1. 1. .Ross ↑

1. 1. .Pope & McHale ↑

1. 1. . Smith & Mackie ↑

1. 1. .Olsen ↑

1. 1. .Adler ↑

1. 1. .Greenberg ↑

۱-۱- بیان مسئله پژوهش:

سرمایه فکری ، زاده علم و دانش است . این واژه که هنوز در دوران تکوین^[۴] خود به سر می‌برد، برای نخستین بار زمانی مطرح شدکه شرکت بزرگ سوئدی اسکاندیا؛شروع به اجرای مجموعه ای از روش های نوآورانه علمی برای توجه ویژه به دارایی های نامحسوس^[۵] خود کرد[۳].

مفهوم سرمایه فکری همیشه مبهم بوده ‌و تعاریف مختلفی برای تفسیر این مفهوم مورد استفاده قرار گرفته است .بنتیس ، سرمایه فکری را به عنوان مجموعه ای ‌از دارایی های نامشهود(منابع،توانایی،رقابت)تعریف می‌کند که از عملکرد سازمانی و ایجاد ارزش به دست می‌آید.بنتیس وهالند، در مقاله خود در سال ۲۰۰۲،سرمایه فکری را این طور تعریف می‌کنند: سرمایه فکری ذخیره ای از دانش را که در نقطه هایی از زمان در یک سازمان وجود دارد ، نشان می‌دهد . از دیدگاه بروکینگ ، سرمایه فکری اصطلاحی است برای ترکیب دارایی های ناملموس بازار ،فکری ،انسانی و زیر ساختاری که سازمان رادرانجام فعالیت هایش توانمند می‌سازد [۴].

امروزه سرمایه فکری به طور گسترده اعم از دانش ، تجربه ،مهارت شخصی ،روابط خوب یا توانایی فناوری به عنوان یک منبع مهم مزیت رقابتی شرکت ها به شمار می رود ، همچنین عامل کلیدی در سود آوری ^[۶]شرکت محسوب می شود .

علی‌رغم افزایش تقاضا برای اطلاعات مربوط به سرمایه فکری ، نتایج تحقیق های انجام شده حاکی از آن است که یک مغایرت و اختلاف مهم و پایدار در کیفیت وکمیت اطلاعات گزارش شده شرکت هادر مورد این منبع کلیدی وجود دارد .

باید گفت که موضوع علم و سرمایه فکری یک موضوع بین رشته ای است و در بر گیرنده علوم مختلفی مانند حسابداری ، مدیریت دانش ،خط مشی گذاری واقتصاد ومدیریت منابع انسانی و…است .

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی سرمایه فکری را ارزش اقتصادی در مقوله ی از دارایی های نامشهود سازمانی یعنی انسان و ساختار تعریف می‌کند .در این تعریف ، انسان می‌تواند مشتریان ، کارکنان ، تامین کنندگان ، رقبا^[۷] ومقامات دولتی باشد .

بنتیس معتقد است اجزای سرمایه فکری با اثر گذاری بر یکدیگر ،جریان یا مسیر ارزش آفرینی شرکت را مشخص می‌کند .

سرمایه فکری انبوهی از ارزش های سازمانی نظیر سود آفرینی ، جایگاه یابی استراتژیک (سهم بازار،سرقفلی ، رهبری وسرآمدی ، آوازه و شهرت ) ، اکتساب نوآوری از دیگر شرکت ها ، وفاداری مشتریان ، کاهش هزینه ها ، بهبود بهره وری وغیره را به همراه دارد .

عدم توجه به سرمایه فکری و به تبع آن عدم استفاده از محاسن نیرو و سرمایه فکری می‌تواند شرایط پیشرفت صنعت را با ‌اصطکاک و کندی شدیدی همراه نماید و از طرف دیگر قدم گذاشتن سازمان در اوضاع و شرایط رقابتی و بازارگرایی خود مستلزم استفاده از سرمایه های فکری است . بایدگفت که پیدایش اقتصاد دانشی باعث افزایش معروفیت سرمایه فکری به عنوان یک موضوع تحقیقاتی و کسب و کار شده است. اکنون زمان خوبی برای فعال بودن در زمینه تحقیقات سرمایه فکری است. امروزه جامعه محققان سرمایه فکری در جایگاه مهمی قرار دارند. این محققان نبرد و مبارزه ای را از سال های پیش برای قبولاندن اهمیت سرمایه فکری داشته اند و سمینارها و مقالات و کتب زیادی را در این زمینه ارائه کرده‌اند و بیشتر تلاش های صورت گرفته شده در زمینه توسعه چهارچوب سرمایه فکری بوده است و اکنون این ضرورت به وجود آمده است که آن ها بر روی اندازه گیری و مدیریت و افشا آن تمرکز کنند. هر چند که امروزه این اعتقاد وجود دارد که مطالعه سرمایه فکری بیشتر به عنوان یک هنر توصیف می شود تا یک علم؛ که در بر گیرنده عوامل روانی و خلاقیت است و بیشتر شامل یک ادغامی از مطالعات رفتاری (رفتارهای مشتری و سازمانی) است

مفهوم بازارگرایی از فلسفه ی مدیریتی که به مفهوم «بازاریابی» مشهور بود ، ریشه گرفته است .از دیدگاه نارور^[۸]واسلیتر^[۹]، بازارگرایی ، فرهنگ سازی است که به کاراترین و اثر بخش ترین شکل ممکن باید موجب خلق رفتارهای مورد نیاز جهت خلق ارزش برتر برای خریدارشود و در نتیجه موجب استمرار عملکرد برتر کسب و کار گردد[۵] .

نارور و اسلاتر سه عنصر را برای بازارگرایی تعریف می‌کنند.

۱- مشتری مداری^[۱۰] ۲- رقیب گرایی ۳- هماهنگی بین بخشی

بازارگرایی و توجه به محیط ، عنصر عمده و اصلی بازاریابی بوده و عامل مهمی در راستای توانمندکردن شرکت ها برای درک بازاروایجاد راهبردهای محصول و خدمت مناسب برای تحقق نیازها و خواسته های مشتری است .

ازاین رو در این پژوهش به دنبال آن هستیم که رابطه ی بین سرمایه فکری و بازارگرایی را در شرکت آلومینیوم پارس ، که به نسبت شرکت های ایرانی از اندازه متوسط برخوردار است و دارای رویکردهای همنواختی به محصول ، قیمت ، توزیع وترفیع می‌باشد را مورد بررسی قرار دهیم .

با توجه به اهمیت جنبه ی فرهنگی آن به اندازه گیری از بعدفرهنگی آن در میان کارکنان رده بالای شرکت که در طراحی و تولید محصولات نقشی کلیدی ایفاء می‌کنند ، پرداخته و سپس وجود رابطه بین سطوح مختلف بازارگرایی در شرکت از سویی و سرمایه فکری آن شرکت از سوی دیگر را بررسی می نماییم .

۱-۲- اهمیت و ضرورت پژوهش :

با شناخت ماهیت ، اجزا، مدل ها و روش های سنجش اندازه گیری سرمایه فکری ، امکان طرح ریزی و بهینه سازی ، کنترل و نظارت مستمر^[۱۱] برآن ، در شرکت مهیا می شود . با سیر جوامع از عصر صنعتی به عصر اطلاعات اهمیت سرمایه فکری افزایش یافته است این اهمیت را می توان ناشی از عواملی چون انقلاب فناوری اطلاعات اهمیت فزاینده دانش و تاثیر ابداع و خلاقیت به عنوان عنصر تعیین کننده رقابت دانست در اقتصاد دانشی به رغم اهمیت دارایی های مشهود در تولید کالا و خدمات ارزش اقتصاد و ثروت اغلب از ایجاد و کاربرد سرمایه فکری ناشی می شود.جهان امروز بی تردید از ویژگی های خاصی برخوردار است که عمده ترین آن ها عبارتند از : تغییرات و تحولات سریع، پیچیده گی فزاینده و رقابت روز افزون.‌با طرح مفهوم ارزش سرمایه فکری شاید بتوان چنین ادعا نمود که بخش عظیمی از تفاوت ارزش بازاری و ارزش دفتری شرکت ها ومیزان بازارگرایی و موفقیت آن هادربخش بازار را با ارزش سرمایه فکری آن ها تبیین خواهد شد . با توجه ‌به این که تکنولوژی به کار رفته در بخش خدمات به مشتریان نهایی درسطح آنچنان بالایی قرار ندارند ، یکی از راهکارهای ورود ایران به بازارهای جهانی تکیه و تمرکز ‌به این بخش و توسعه ی مهارت و قابلیت های بازاریابی^[۱۲] ومنابع انسانی مورد نیاز در این صنعت می‌باشد و تا پس از پیوستن به سازمان تجاری جهانی بخش هایی از اقتصاد ملی قابلیت رقابت و ‌پاسخ‌گویی‌ به فشارهای بازار را داشته باشد .

در این رهگذر بررسی رابطه ی بین بازارگرایی (با تکیه بر سه مفهوم توجه به مشتری ، توجه به رقبا و هماهنگی بین بخشی) و سرمایه فکری می‌تواند چراغ راهی برای شرکت آلومینیوم پارس جهت بازارگراتر شدن و در نتیجه کسب عملکرد های قابل قبول تر و در نهایت ماندگاری بیشتر و توسعه ی محصولات و خدمات خود باشد .