۲-۲٫ بازده سهام

معمولاً مهم ترین معیار ارزیابی عملکرد مؤسسات، در حال حاضر نرخ بازده سهام است. این معیار به تنهایی دارای محتوی اطلاعاتی برای سرمایه گذران بوده و برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می‎گیرد. وقتی این معیار کاهش‎یابد زنگ خطری برای شرکت است و عملکرد شرکت را مناسب نشان نمی‎دهد. این معیار دارای محتوی اطلاعاتی زیادی می‎باشد، زیرا ارزیابی عملکرد ‌بر مبنای‌ ارزش بازار، اطلاعات سرمایه گذران را به خوبی منعکس می‎کند.

بازده در فرایند سرمایه گذران نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می‎کند و پاداشی برای سرمایه گذران محسوب می‎شود. منظور از بازده کل مجموعه مزایای است که در طول سال به سهم تعلق می‎گیرد، مجموعه این مزایا شامل موارد ذیل است:

1. 1. افزایش قیمت سهام درآخر سال مالی نسبت به ابتدای سال مالی مورد محاسبه (تفاوت نرخ اول و آخر سال مالی سهم شرکت).

1. 1. سود نقدی ناخالص هر سهم طبق مصوبه مجمع عمومی‎صاحبان سهام که بعد از کسر مالیات پرداخت می‎گردد.

1. 1. مزایای ناشی ازحق تقدم خرید سهام که قابل تقویم به ارزش است.

1. مزایای ناشی از سود سهمی‎یا سهام جایزه (امیر اصلانی ۱۳۸۰).

۲-۲-۱٫ اجزای بازده سهام

مجموعه مزایایی که در طول سال به سهم تعلق می‌گیرد، به نسبت اولین قیمت سهم‎یا به نسبت آخرین قیمت سهم می‎تواند مورد محاسبه قرار گیرد و نرخ بازده کل سهام محاسبه می‎شود.

1. تفاوت نرخ

آخرین قیمت سهام در پایان سال مالی رانسبت به اولین قیمت سهام در ابتدای سال مالی در نظر گرفته و تفاوت آن ها را به دست می‎آورند، با توجه به مثبت بودن‎یا منفی بودن این تفاوت، نرخ بازده کل افزایش‎یا کاهش می‎یابد.

1. سود نقدی ناخالص هر سهم

این سود عبارت است از سود سهام پیشنهادی ناخالص تصویب شده در مجمع عمومی‎صاحبان سهام تقسیم بر تعداد سهام در تاریخ تصویب سود سهام پیشنهادی توسط مجمع عمومی‎صاحبان سهام که روش محاسبه آن به صورت زیر می‎باشد.

سود پیشنهادی ناخالص

ــــــــــــــــــــــــــ=سود نقدی ناخالص هر سهم

تعداد سهام

سود پس ‌از پیشنهاد هیئت مدیره شرکت و تصویب مجمع عمومی‎صاحبان سهام، طبق اصلاحیه قانون تجارت تا هشت ماه بعد از تصویب سود توسط مجمع، به سهام‌داران قابل پرداخت است و اغلب شرکت‌ها به دلیل مسائل و مشکلات نقدینگی و‎یا برای استفاده از این منابع، پرداخت سود را حدود هشت ماه به تأخیر می‎اندازند، ‌بنابرین‏ در محاسبه، سود متعلق به سهام‌داران که به طور ناخالص در محاسبه منظور می‎شود، که بدون در نظر گرفتن ارزش زمانی پول است. در صورتی که علی الاصول این سود باید تنزیل شود تا به ارزش فعلی سود در پایان سال مالی مورد نظر دسترسی داشته باشیم (ثقفی ۱۳۷۲).

1. مزایای حق تقدم

افزایش سرمایه از راه های مختلف می‎تواند محقق شود، اهم موارد مربوط به افزایش سرمایه عبارتند از:

الف)از محل مطالبات حال شده سهام‌داران قبلی مربوط به سود سهام شرکت.

ب)از محل آورده‎های نقدی سهامدارن قبلی

ج)از محل اندوخته‌آموزش‌ها و سود تقسیم نشده سال‌های قبل

د) اوراق بهادار قابل تبدیل و اختیار خرید سهام.

هـ) ترکیبی از موارد فوق

حق تقدم خرید سهم در رابطه با افزایش نقدی است که در این حال شرکت از طریق آورده‎های نقدی سهام‌داران‎یا از محل مطالبات آن ها افزایش سرمایه می‌دهد، طبق قانون تجارت و اساسنامه شرکت‌ها حق تقدم خرید سهم با سهام‌داران موجود است و شرکت فرمی‎بنام پذیره نویسی سهم برای آن ها می‎فرستد که درآن فرم با توجه به تعداد سهمی‎که سهام‌داران داشته، تعداد سهام جدیدی که وی می‎تواند خریداری نماید قید می‎گردد و از سهام‌داران تقاضا می‎شود که وجه سهم را به قیمت پذیره نویسی به حساب واریز نموده و به دنبال آن شرکت سهام جدیدی بنام وی صادر می‎نماید. خرید این گواهی‎یک نوع اوراق بهادار بوده و می‎تواند در بورس معامله شود که به آن اصطلاحاً “Rights” می‎گویند. ارزش Rights از اینجا ناشی می‎شود که معمولاًقیمت پذیره نویسی سهم کمتر از قیمت جاری بازار است. برای اندازه گیری Rights از فرمول زیر استفاده می‎گردد (اسماعیلی ۱۳۸۵).

MV= قیمت بازار سهام

SV= قیمت پذیره نویسی

تعداد سهام قبل از افزایش سرمایه

ــــــــــــــــــــــــــــــــ =N

تعداد سهام جدید

‌بنابرین‏ برای محاسبه مزایای حق تقدم، مجموعه مزایایی که در هنگام افزایش سرمایه به سهامدارن تعلق می‎گیرد، طبق فرمول زیر محاسبه می‎شود.

تعداد سهام افزایش‎یافته×(مبلغ اسمی‎هر سهم-آخرین قیمت سهم)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ=مزایای حق تقدم

تعداد سهام قبل از افزایش سرمایه

1. مزایای سهام جایزه

معمولاً شرکت‌ها در زمان انقضای دوره پرداخت سود نقدی، به دلیل کمبود نقدینگی‎یا حفظ منابع نقدی موجود، برای تامین سود متعلق به هر سهم، به جای پرداخت نقدی، اقدام به دادن سهام جایزه‎یا سود سهمی‎می‎نمایند و از این راه افزایش سرمایه می‎دهند که همان سرمایه از محل مطالبات حال شده سهام‌داران در آخرین روز مهلت پرداخت سود سهام است که در فرمول زیر آمده است (اسماعیلی ۱۳۸۵).

تعداد سهام افزایش‎یافته×آخرین قیمت سهم

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ=مزایای سهام جایزه

تعداد سهام قبلی

سود سهمی، افزایش سرمایه از محل اندوخته‌آموزش‌ها می‎باشد. اقدام مذکور از طرفی منجر به افزایش سهام شرکت می‎شود و از سوی دیگر هیچ تأثیری روی حقوق صاحبان سهام نمی‎گذارد و به دارایی‌های شرکت چیزی اضافه نمی‎شود.

محاسبه نرخ بازده

از همه فرمول‌های ذکر شده می‎توان بازده کل سهام را نسبت به اولین قیمت و آخرین قیمت به ترتیب فرمول زیر ارائه کرد.

مزایای سهام جایزه+مزایای حق تقدم+سود نقدی ناخالص هر سهم+تفاوت قیمتی سهم

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ=بازده کل نسبت به آخرین (اولین )قیمت سهم. قیمت سهام در پایان (ابتدای)سال مالی

اگر در مخرج کسر قیمت ابتدای سال مالی را قرار دهیم، بازده کل سال جاری به دست می‎آید. اما اگر قیمت پایان دوره را قرار دهیم فرض بر این است که در سال آتی نیز همین مزایا برای این سهم متصور است و در واقع‎یک نوع پیش‌بینی از بازده آتی سهام فوق می‎باشد (ثقفی ۱۳۷۲).

لازم به ذکر است، در این تحقیق قیمت ابتدای سال مالی‎یعنی بازده سال جاری برای محاسبات در نظر گرفته شده است.

عواملی که در محاسبه نرخ بازده کل مورد استفاده قرار می‎گیرند عبارتند از:

1. 1. تعداد سهام شرکت در ابتدای سال مالی(قبل از افزایش سرمایه)

1. 1. تعداد سهام شرکت در انتهای سال مالی شرکت(بعد از افزایش سرمایه)

1. تعداد سهام افزایش‎یافته شامل:

الف)چقدر از محل آورده نقدی است؟

ب)چقدر از محل اندوخته‌آموزش‌ها‎یا سود انباشته است؟

1. 1. قیمت سهم در ابتدا و انتهای سال مالی

ب-شرایط و کیفیت های زندگی ،دومین جزءتشکیل دهنده ی شادی هستندکه شامل:تاریخچه ی فرد ی وضعیت زندگی ،اشتغال،امنیت شغلی ،وضعیت تاهل ،در آمد،سلامتی ،میزان مذهبی بودن و مواردی از این قبیل است برای مثال ،افرادی که ازدواج کرده‌اند،حقوق خوب دارند،امنیت دارند و از سلامت و عقاید مذهبی برخوردارند ،از لحاظ شاد بودن ،در وضعیت بهتر ی هستند .

ج-سومین جزء از اجزای شادی ،افعال اختیاری می‌باشند که می‌توانند در سه گروه طبقه بندی شوند:

۱-فعالیت‌های رفتاری :از قبیل داشتن ورزش منظم ،داشتن روابط جنسی مطلوب ،داشتن روابط اجتماعی قوی و مهربان بودن با مردم .

۲-فعالیت های شناختی ؛از قبیل تلاش برای داشتن دیدگاهی واقع بینانه و مثبت نگر به زندگی ،تفکر ‌در مورد ایجاد شادمانی و تلاش برای عمل نمودن به آن .

۳-فعالیت‌های ارادی:از قبیل تلاش کردن برای دست یابی به اهداف شخصی ، تلاش کردن برای داشتن زندگی هدفمند و معنا دار (شلدون و لیمبومیوسکی،۲۰۰۳).

۲-۵-۱۶ شادی درنظریه فوردایس

از دیرگاه فور دایس (۲۰۰۰)شادی ،سرور و مسرت ،ارمغان اصلی طبیعت در زندگی به انسان است ،محرک و اهام بخش رفتارهای انسانی است که لایتناهی به نظر می‌رسد و از ابتدایی ترین تلاش های جسمانی برای بقاء ،تا والاترین موفقیت های علمی و هنری او را در برمی گیرد .شادی ،جرقه حیات بخش زندگی است ، تنها پدیده ای که اندیشه را برای پروراندن ،سرود را برای نواختن و حتی غذا را برای خوردن ،ارزشمند می‌سازد .به نظر فوردایس ،شادکامی باید تنها گمشده ی انسان در جهان باشد.گذشته از این ها ، اگر موفقیت،شهرت ،سعادت و عشق باعث،سرورنشئد،دیگر به چه دردی می خورند ؟شادی ،یک هیجان مثبت است که توسط لغاتی چون خرسندی ،احساس بهزیستی و رضایت ،توصیف می شود .شادمانی ،پایان ارزشمند عمل انسان و به مفهوم به رضایت کلی نسبت به زندگی خویش است . شادی ،مهمترین پاداش طبیعت در زندگی است.

به زعم وی اگر معتقد باشیم که شادکامی با جنبه‌های خاصی از شخصیت ،نگرش های افراد و انتخاب هایی که می‌کنند و میزان و نوع فعالیت هایی که انجام می‌دهند در ارتباط است ،در این صورت،شادکامی را می توان آموزش داد (فوردایس٬ ۲۰۰۳).ازدیدگاه فوردایس (۲۰۰۳)برای پژوهشگرانی که با امکان پذیری آموزش شادکامی اعتقاد دارند،سه سٶال اساسی مطرح است:نخست اینکه ، آیا ویژگی های خاص شناختی –رفتار ی افرادشاد را که بتوان به دیگران آموزش داد ،می توان جداسازی کرد؟دوم اینکه ،آیا افراد دیگر،واقعا”می آموزند این ویژگی ها را درخود ایجاد کنندوآنهارادرخودبپرورانند؟سوم اینکه ،اگر این مسأله را آموختند ،آیا در نتیجه شاد تر خواهند شد؟پژو هش های فوردایس ‌در مورد امکان پذیری افزایش شادکامی ‌از چندین دهه ی قبل آغازشد. در پژوهش های منتشرشده اولیه،سه بررسی انجام شد (فوردایس ،۱۹۷۷)و چندین راهکار افزایش شادمانی تحت شرایط منغییر مورد بررسی قرار گرفتند که همگی آن ها سطح شادکامی افراد مورد آزمایش را ارتقاء بخشیدند.

در مقاله بعدی فردایس (۱۹۸۳)گزارش خود را درمورد چهار آزمایش موفقیت آمیز دیگرارائه کرد که یکی از آن ها،بررسی دنباله دار یک مسأله بود و در پنج پژوهش جدید تر ،فوردایس (۱۹۸۳)به مقایسه کلاس های دانشگاه (که فقط در برخی ،شادکامی آموزش داده شده بود)پرداخت و به نتایج بسیار مهمی ‌در مورد افرادی که تحت آموزش شادکامی قرار گرفته بودند دست یافت .نتایج پژوهش دیگر پژوهشگران که به استفاده از راه کارهای مشابه فوردایس پرداخته‌اند ،موید افزایش شادکامی از طریق آموزش است (لیتچر،هوی وکامن(۱۹۸۰)کودال،۱۹۸۶ ؛وید،۱۹۹۳،نقل ازآرگایل و همکاران ،۲۰۰۳).

نگاهی اجمالی به اعطلاعات جمع‌ آوری شده در زمینه شادکامی ،نشان می‌دهند که تا کنون شادمانی را با عواملی همچون موفقیت ،طبقه اجتماعی ،سلامت جسمانی ،موقعیت شغلی ،شرایط اقتصادی و سیاسی خوب ،درآمد کا فی و شاید مهم ترازهمه عوامل تعیین کننده ی ژنتیکی ، مرتبط است که تغییر چشم گیر این موارد ، به ندرت در محدوه توانایی یک فرد می‌باشد با این حال ، ویژگی های خاصی وجود دارند که بارها و بارها در طی سال‌های متمادی در پژوهش ها ، نمایان شده اند نشان دهنده آن است که این ویژگی ها،ارتباط پایایی با شادکامی به دست داده‌اند و از نظر فوردایس یک مبنای پژو هش های برای بررسی آموزش شادکامی می‌باشند(فوردایس ،۲۰۰۳) .

۲-۶ عوامل تأثیر گذار بر شادکامی

در بررسی ومطالعه ی حالات و پدیده‌های مختلف ، بیان عوامل ایجاد کننده و تأثیر گذار بر آن ها، ضروری به نظر می‌رسد. شادی انسان از عوامل متعدد تأثیر می پذیرد. شاید در نگاه اول بیشتر افراد، ثروت را به عنوان عامل اصلی شادی نام ببرند و گاهی نیز سلامتی، تحصیلات و ازدواج را به عنوان علل اصلی شادمانی ذکر می‌کنند.

تحقیقات گسترده ای در خصوص ارتباط بین عوامل دموگرافیکی و محیطی با شادمانی صورت پذیرفته است. سرآغاز این تحقیقات و مطالعات را می توان در مطالعه کاتریل^[۶۸] ( ۱۹۶۵ ) بر روی ۲۳۸۷ نفر از ۱۱ کشور مختلف، پژوهش برادبرن (۱۹۶۹ ) و پژوهش کمیلی ،کارنورس و رابوز (۱۹۷۶ ) در ایالات با بیش از ۶۳۰۰۰ پاسخگو و مروری که ون هون و همکاران ( ۱۹۹۴ ) بر روی ۶۰۳ مورد از چنین مطالعاتی در ۶۹ کشور انجام دادند، ردیابی نمود ( ادینگتون و شومن ۲۰۰۴ ، به نقل از فرزاد فر ، ۱۳۸۵ ).

۲-۶-۱ تفاوت های جنسیتی

مطالعات زیادی ‌در مورد تفاوت های جنسیتی و شادی وجود دارد. داینر و همکاران (۲۰۰۲)دریافتند میانگین شدت عواطف زنان نسبت به مردان در یک مقیاس ۱-۶ نمره ای ۳۴/۴ در مقابل ۸۸/۳ می‌باشد. این ممکن است ‌به این خاطر باشد که زنان هم رو ابط اجتماعی بیشتری دارند و هم در روابط اجتماعی ، خود را بیشتر ابراز می‌کنند.

میزان نشاط زنان و مردان برابر است. اما هنگامی که افسردگی را در نظر می گیریم موضوع تا حدودی پیچیده می شود. ‌به این نحو که با وجود شادی یکسان زنان و مردان افسردگی در زنان بیشتر از مردان است. تبیین داینرر و همکارانش در این مورد این است که زنان هم عاطفه ی منفی و هم عاطفه ی مثبت بیشتری را تجربه می‌کنند. ‌بنابرین‏ برآیند این دو عاطفه ، شادی زنان و مردان را یکسان می‌سازد ( داینر و همکاران ، ۲۰۰۲ ).

منابع شادی برای دو جنس متفاوت است. مردها بیشتر به وسیله ی خودشان ، شغلشان و رضایت اقتصادی تحت تأثیر قرار می گیرند، زنان بیشتر به وسیله فرزندانشان و سلامتی خانواده شان تحت تأثیر قرار می گیرند. زنان میزان عواطف منفی و افسردگی بیشتری را در مقایسه با مرادن گزارش می‌کنند و بیش از مردان به دنبال این اختلافات بر می‌آیند . ولی با این حال مردان و زنان میزان مشابهی از رضایت کلی را گزارش می‌کنند. علت آن احتمالاً این است که زنان پذیرش بهتری نسبت به عواطف منفی خود دارند. در حالی که مردان داشتن چنین عواملی را انکار می‌کنند ( ادینگتون و شومن ، ۲۰۰۴، به نقل از فرزاد فر،۱۳۸۵ ).

۲-۶-۲ درآمد

اکثر افراد بر این عقیده اند که افراد با درآمد بالا بیش از افراد با درآمد پایین شاد هستند، اما ارتباط به آن اندازه که تصور می شود آشکار و صریح نیست ( آیزنک ،۱۹۹۰،ترجمه فیروز بخت و بیگی ، ۱۳۷۵ ).

سوای آنچه گفته شد، باید در نظر داشت، عدم عضویت در شورا به معنای عدم امکان حضور در نشست های آن نیست. هیئت جمهوری اسلام‌ی ایران با وجود عدم عضویت در شوراها همواره حضوری فعال در نشست های آن داشته است و موضوع های مطروحه در آن با دقت و حساسیت دنبال و در مواقع مناسب مواضع و پیشنهادهای خود را به عنوان ناظر ارائه نموده است. حضور فعالانه ی هیات ایرانی در نشست های شورا همواره مورد توجه دبیر کل آیمو، رییس شورا و بسیاری از دولت های عضو قرار گرفته است، چنان که در برخورد های خود با نماینده ی دایم کشورمان به آن اذعان و اقرار نموده اند و این نقشی را حتی از بعضی دولت های عضو شورا، قوی تر و محسوس تر بیان داشته اند.

بندسوم: کمیته های ‌پنج‌گانه اصلی سازمان

آیمو دارای پنج کمیته اصلی می‌باشد که نقشی کلیدی و اساسی در ایفای وظایف و مأموریت های سازمانی دارند. به موجب ماده یازدهم کنوانسیون علاوه بر مجمع، شورا و دبیرخانه، سازما مشتمل بر پنج ارگان دیگر به نام های کمیته ی ایمنی دریانوردی، کمیته ی حقوقی، کمیته ی حظف محیط زیست دریایی ، کمیته ی همکاری فنی و کمیته ی تسهیلات است. در این مبحث به نحوه پیدایش این کمیته ها و وظایف آن ها پرداخته می شود. مقررات حاکم بر ساز و کارهای این کمیته ها در بخش بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

الف) کمیته ی دریانوردی

اولین کمیته ای که به موجب کنوانسیون مصوب سال ۱۹۴۸ میلادی ایجاد گردید، «کمیته ی ایمنی دریانوردی (MSC)»^[۴۸]بود. دلیل آن هم اولویت مسائل ایمنی دریانوردی به ویژه مقررات مربوط به امینی ساخت، نگهداری و بهبره برداری کشتی ها بود. ریشه ی این امر را نیز می توان از چند دهه ی قبل از تصویب کنوانسیون یعنی از زمان غرق کشتی تایتانیک جستجو کرد؛ حادثه ای که منجر به غ رق شدن بیش از ۱۵۰۰ نفر از سرنشینان آن شد و بسیاری از نواقص مربوط به امینی کشتی های مسافری را آشکار ساخت. به طور اصولی هدف اولیه و اصلی از تأسیس آیمو نیز چنان که د رمباحث قبل ذکر شد، حفظ و ارتقای ایمنی دریانوردی در ابعاد مختلف با هدف حفظ جان سرنشینان آن بود.اگر چه در طول حیات آیمو مفاهیم دیگری از قبیل امنیت دریانوردی، حفظ محیط زیست دریایی و یا جبران خسارات ناشی از فعالیت های کشتی ها به مرور زمان وارد قلمرو صلاحیتی این سازمان گردیند، اما مأموریت و وظیفه اولی و اصلی آن هم

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص ۵ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۶۲ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۷۳ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۸۴ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۹۵ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۸۴ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۰ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۱ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۲ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۳ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۴ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۵ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳ص۱۶ ↑

1. 1. دکتر ضیائی بیگدلی، حقوق بین الملل عمومی، ص۳۱۱ ↑

1. 1. دکتر ضیائی بیگدلی، حقوق بین الملل عمومی، ص۳۱۲ ↑

1. 1. دکتر ضیائی بیگدلی، حقوق بین الملل عمومی، ص۳۰۹ ↑

1. 1. دکتر ضیائی بیگدلی، حقوق بین الملل عمومی، ص۳۱۰ ↑

1. 1. نجفی اسفاد، مرتضی، تنگه هرمز از دیدگاه حقوق بین الملل دریاها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۶۹، ص ۱۲ ↑

1. 1. آقایی، بهمن، مجموعه مقالات حقوق دریاها و مسائل ایران، گنج دانش، تهران، ۱۳۷۴، ص ۶۷ – ۶۸٫ ↑

1. 1. پورنوری، منصور و محمّد حبیبی، حقوق بین الملل دریاها – کنوانسیون حقوق دریاها (مصوب ۱۹۸۲)، مهد حقوق، تهران، ۱۳۸۳، ص ۱۹۶ به بعد. ↑

1. 1. آقایی، بهمن، مجموعه مقالات حقوق دریاها و مسائل ایران، گنج دانش، تهران، ۱۳۷۴، ص ۶۷ – ۶۸٫ ↑

در سال ۱۳۵۴ بر اساس اصلاحیه مورخ ۲۸/۱۲/ ۱۳۵۳ قانون استخدام کشوری و به موجب بند ۶ قسمت ب ماده ۶۰۴ قانون مذکور وظیفه ارزشیابی و کارایی در دستگاه های اجرایی کشور، به منظور راهنمایی آن ها در جهت برقراری روش­های صحیح اداری و اصول مدیریت و گزارش آن به نخست وزیر، به سازمان امور اداری، استخدامی کشور منتقل و در پی آن دفتر ارزشیابی سازمان­ های دولتی تشکیل شد.

در سال ۱۳۵۹ دفتر ارزشیابی سازمان­ های دولتی در سازمان امور اداری و استخدامی کشور منحل و اقدامات مربوط به ارزیابی کارایی و عملکرد دستگاه­های اجرایی تا سال ۱۳۷۶ متوقف شد. در سال ۱۳۷۹ نیز پس از ادغام در سازمان برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور و تشکیل سازمان مدیریتی و برنامه ریزی کشور، این وظیفه بر عهده دفتر ارزیابی عملکرد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گذاشته شد.

در عصر حاضر، ارزیابی عملکرد در مقایسه با گذشته تکامل یافته و همپا با سیر توسعه اندیشه­ های مدیریت فرایند، ماهیت و کارکرد­های آن توسعه و گسترش زیادی یافته است.( امانی، ۱۳۹۱)

۲-۴ تعریف اندازه گیری عملکرد

گسترش فعالیت­های اقتصادی پدیده تازه ای نیست اما بدون شک جهانی شدن بارزترین و مهم ترین وجه تمایز اقتصادی امروز و دیروز جهان است. افزایش رقابت در سطح اقتصادی و بین‌المللی یکی از مهمترین دستاوردهای جهانی شدن اقتصاد است. برای مقابله با این طوفان تحول و دگرگونی های عظیم و تسلیم نشدن در برابر این تهاجم رقابتی، سازمان­ها از دیرباز یک نقطه اشتراک دارند و آن معطوف داشتن رویکردها و تمرکز تمام تلاش­ها به سمت رسیدن به نتایج می‎باشد. (تفرشی و کاظمی، ۱۳۸۶)

سازمان­ های امروزی باید خود را با دو متغیر مؤثر یعنی تغییرات فناوری و رقابت جهانی هماهنگ سازند و لذا باید از وضعیت آگاهی داشته باشند تا بتوانند در مقابل تغییرات سریع و بی وقفه از خود واکنش مناسب نشان دهند، لازمه این کار نیز آگاهی از شرایط موجود و پیش‌بینی وضعیت آینده است. برای دست یابی ‌به این هدف لاجرم همه سازمان­ها باید برای خود راهبرد از پیش تعیین شده-ای داشته یاشند که دور نمای اهداف سازمان در آن مشخص شده باشد. در واقع سازمان­ها نیاز به یک سیستم مدرن و جامع سنجش عملکرد دارند که با در نظر گرفتن راهبرد مناسب سازمان، با دیدی جامع نگر آن را مورد ارزیابی قرار دهند(رستم پور و همکاران، ۱۳۸۹)

عملکرد به چتری تشبیه می شود که تمامی مفاهیم مورد نیاز یک سازمان برای دستیابی به موفقیت و فعالیت­های مرتبط با آن را پوشش می‎دهد. ‌به این علت که نوع عملکرد یک سازمان خاص معمولاً منحصر به فرد است، مفهوم عملکرد کلی یک سازمان، پدیده ای پیچیده است. ‌بنابرین‏ برای درک مفهوم عملکرد سازمان، بایستی به اهداف راهبری آن توجه نماید. (کوهزادی، ۱۳۸۹)

مدل­ها یا چهارچوب­های طراحی سیستم به سازمان­ها ‌در مورد تعدادی از ابعاد عملکرد که بایستی اندازه گیری شوند دید می­ دهند، اما هیچ کدام ابزاری را در اختیار نمی‎گذارند. همچنین اتلی (otley) بر این عقیده است که چهارچوب ها یا مدل ها به تنهایی یک سیستم کامل محسوب نمی‎شوند. چارچوب ها، دیدگاه های مختلفی را برای دسته بندی­ شاخص­ های عملکرد فراهم کرده، به افراد فرصت می‎دهند که به توازن بین نیازهای کسب و کار توجه کنند. اما آن­ها به یک سازمان نمی‎گویند که چه چیز را اندازه بگیرند و سازو کاری برای تعیین اهدافی که باید برآورده شوند، ندارند. لازم است که اندازه گیری عملکرد در مدیریت کسب وکار ادغام شود و اکنون فرایندهای مدیریتی ای توسعه یافته اند که این کار را انجام می‎دهند. در واقع این فرایند­های توسعه یافته در مرحله طراحی و پیاده سازی به کار می‌آیند. (کوهزادی، ۱۳۸۹)

استوارت(۲۰۰۷) ارزیابی عملکرد سازمان را بیان چگونگی عوامل مؤثر بر موفقیت سازمان از ابعاد اقتصادی و اجتماعی تعریف کرد. (وجدانی، ۱۳۹۱)

آرتور(۱۹۹۴) در ارزیابی عملکرد سازمان، قابلیت سوددهی را بهترین شاخص برای تعریف و شناسایی اینکه چه چیزهایی در یک سازمان درست و چه چیزهایی غلط است را معرفی کرد که علاوه بر قابلیت سوددهی به عنوان یک اندازه گیری اولیه برای موفقیت سازمان قابل بررسی است. (وجدانی، ۱۳۹۱)

ارزیابی عملکرد هر سازمان مستلزم داشتن معیارها یا شاخص­ هایی است که بتوان از طریق آن­ها عملکرد را سنجید. این کار به وسیله اختصاص داده ­های عددی به عملکرد سازمان صورت ‌می‌گیرد. در این رابطه دو اشتباه اساسی ممکن است انجام گیرد: (کوهزادی، ۱۳۸۹)

1. 1. عدم اندازه گیری خصوصیات کلیدی که از جهت عملکرد شرکت با رضایت مشتری بحرانی است.

1. نامربوط یا نامناسب بودن معیارها.

‌در مورد اشتباه اول، سازمان نمی‎تواند انتظارات مشتری را به بهترین نحو برآورده سازد و ممکن است مزیت رقابتی خود را از دست بدهد. ‌در مورد دوم، سازمان با توجه خود را به نواحی معطوف می‎سازد که از نظر مشتری با اهمیت نیست و موجب اتلاف منابع و زمان می‎گردد.

۲-۵ فرایند ارزیابی عملکرد

ایجاد، شکل دادن و اجرای ارزیابی عملکرد خود دارای فرایند و مراحلی است که متناسب با سازمان مورد نظر، اهداف و استراتژی­ های سازمان، انتظارات و خواسته­ های مدیران و طراحان فرق می­ کند. یک سیستم ارزیابی عملکرد را نمی­ توان یک بسته آماده و از پیش تعیین شده خریداری کرد. به هر صورت فرایند طراحی، تهیه و اجرای سیستم ارزیابی عملکرد از ۹ قدم تشکیل شده است:

قدم اول: شناسایی اهداف و فرایندهای کسب وکار

قدم دوم: تعریف شاخص ها برای هر یک از اهداف

قدم سوم: گسترش و توسعه اهداف و شاخص ­ها

قدم چهارم: تعیین پذیرش و مقبولیت.

قدم پنجم: تعریف منابع داده ­ها و ارزش­های مورد انتظار

قدم ششم: قضاوت درباره امکان فنی و بازدهی اقتصادی.

قدم هفتم: اجرای یک سیستم ارزیابی عملکرد.

قدم هشتم: استفاده ازیک سیستم ارزیابی عملکرد.

قدم نهم: بهبود فرایندهای کسب و کار و اصلاح مداوم شاخص ها.(kueng, 1999. 149-159).

۲-۶ اهداف اندازه گیری عملکرد

گفته مشهور از پیتر دراکر تأکید دارد” چیزی که قابل اندازه گیری نیست قابل مدیریت نیست”. این تعبیر ممکن است هدف از اندازه گیری عملکرد را به سادگی، مدیریت عملیات توصیف کند اما مدیریت عملیات بی شک تنها یکی از اهداف اندازه گیری عملکرد است. دیگر اهداف اندازه گیری عملکرد به شرح ذیل است: (کوهزادی، ۱۳۸۹)

الف)هم‌راستا سازی راهبرد و فعالیت­ها

تعدادی از عوامل دیگر هم پیش‌بینی کننده پاسخ ضعیف به درمان هستند. شکل‌های خاصی از وسواس فکری عملی مانند رفتار احتکار وسواس‌گونه (چرین و فوا، ۲۰۰۷ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰) ، فکر وسواسی خالص (کلارک و گایت، ۲۰۰۸ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰) و یا بیمارانی که همزمان دچار افسردگی اساسی هستند نیز پاسخ خوبی به درمان نشان نمی دهند (آبراموویتز و فوا، ۲۰۰۰ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰). به عقیده­ی فرانکلین، ریگز و پی (۲۰۰۵ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰) فقدان بینش نسبت به ماهیت افراطی یا غیرمنطقی افکار وسواسی(یعنی باور ‌به این که ترس‌های وسواسی، ترس‌هایی واقعی و منطقی هستند و وجود تشریفات وسواسی برای مقابله با آن ها ضرورت دارد) نیز می‌تواند پیش‌بینی کننده پاسخ ضعیف به درمان باشد.

ویل (۲۰۰۷ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰) هم بر این عقیده است که در موارد بسیار افراطی که موجه بودن افکار وسواسی فرد بسیار شدید و انعطاف‌ناپذیر است و به حد باورهای بیش‌بها داده شده یا حتی هذیانی می‌رسد، کارآمدی درمان ممکن است بسیار ناچیزتر گردد. در نهایت باید گفت که عدم پذیرش و یا شکست در تکالیف منزل، گستره­ی کمتر اختلال و کیفیت روابط بیمار-درمانگر نیز می‌توانند بر پاسخ‌های درمانی اثرگذار باشند (فرانکلین و همکاران، ۲۰۰۵ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰)

علاوه براین مطالعات خودگزارشی نشان داد که در بین بیماران وسواسی با نشانه های آلودگی در طول مواجه رفتاری، انزجار کمتر از ترس تغییر می‌کند و نسبتا ثابت باقی می‌ماند (آدامز، ویلمز و بریجز^[۲۲۹]، ۲۰۱۱؛ اولاتونجی، ولیتزوکی-تیلر^[۲۳۰]، ویلمز^[۲۳۱]، لر^[۲۳۲] و آرمسترانگ^[۲۳۳]، ۲۰۰۹). ‌به این ترتیب به نظر می‌رسد که نیاز به گسترش درمان‌های بالینی با مکانیزم‌های نظری دیگری برای وسواس وجود دارد (رادومسکی، شافران، کوفتری و راچمن، ۲۰۱۰).

در ادامه­ بررسی ادبیات پژوهشی وسواس جبری به دیدگاه­ های نظری پرداخته می­ شود و سپس پژوهش­های انجام شده در این زمینه مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد.

۲-۱۱- دیدگاه روان­تحلیل­گری^[۲۳۴]

فروید^[۲۳۵] در سال ۱۸۹۶نظریه­ی انقلابی خود را درباره تفکر وسواسی ارائه داد. در این دیدگاه عقیده بر آن است که اختلال وسواسی جبری پیامد ناخوشایند تثبیت^[۲۳۶] در مرحله دوم از مدل تحولی فروید (مرحله مقعدی^[۲۳۷]) است. در واقع او عقیده­ دارد که اختلال وسواسی جبری، نوروز وسواسی جبری و پسرفتی از مرحله­ ادیپال تحول روانی جنسی به مرحله­ مقعدی است. بیماران مبتلا ‌به این اختلال از انتقام و فقدان شی­ء محبوب ترسیده و از وضعیت ادیپال پس کشیده می­شوند و به مرحله­ هیجانی مشخص با احساس دوگانه شدید مرتبط با مرحله­ مقعدی عقب­نشینی ‌می‌کنند. دوگانگی احساس به شکافتگی پیوند ملایمی که بین سائق­های جنسی و پرخاشگری خاص مرحله­ ادیپال وجود دارد مربوط است. وجود همزمان عشق و نفرت نسبت به یک فرد، بیمار را در تردید و بلاتصمیمی ناتوان باقی می­ گذارد (توکلی و قاسم­زاده، ۱۳۸۵).

یکی از خصوصیات بارز بیماران مبتلا به اختلال وسواسی فکری میزان اشتغال ذهنی با پرخاشگری و نظافت است که یا در محتوای علایم آشکار می­ شود و یا در پیوستگی­های ورای آن­ها. این خصوصیات و سایر مشاهدات موجب می­ شود که علت روانی اختلال وسواسی جبری در آشفتگی رشد و نمو طبیعی مرحله­ مقعدی – سادیستی فرض شود (کاپلان، سادوک و گرب، ۱۳۷۶). از جمله ویژگی­های مهم اختلال وسواسی جبری از دیدگاه روان­­تحلیل­گری به موارد زیر ‌می‌توان اشاره نمود:

الف) احساس دوگانه: دوگانگی احساس حاصل مستقیم تغییر در خصوصیات تکانه­ها است. داشتن احساس دوگانه در مرحله­ مقعدی- سادیستی از خصوصیات مهم کودک بهنجار تلقی می­ شود، یعنی کودک نسبت به شیء هم محبت و هم نفرت شدید احساس می­ کند و این دو احساس گاهی به نظر می­رسد که به طور همزمان وجود دارند. بیماران مبتلا به اختلال وسواسی جبری نیز گاهی به نظر می­رسد که به صورت هشیارانه نسبت به یک شیء هم عشق و هم نفرت تؤام را احساس ‌می‌کنند. این تعارض هیجانات متضاد را شاید بتوان در الگوی رفتاری انجام- ابطال و تردیدهای فلج کننده فرد در انتخاب مشاهده نمود (کاپلان، سادوک و گرب، ۱۳۷۶).

ب) تفکر سحرآمیز: در پدیده­ تفکر سحرآمیز، واپس­روی بیشتر موجب آشکار شدن طرز تفکرهای ابتدایی می­گردد تا تکانه­ها به عبارت دیگر اعمال ایگو و اعمال اید تحت تأثیر واپس­روی قرار می­ گیرند از خصوصیات پیوسته­ی تفکر سحر­آمیز پدیده­ همه­توانی^[۲۳۸] فکر است یعنی فرد احساس می­ کند که تنها با تفکر ‌در مورد یک حادثه می ­تواند بدون اعمال فیزیکی موجب آن رویداد شود. این احساس سبب می­ شود که بیمار مبتلا به اختلال وسواسی جبری از افکار پرخاشگرانه­ی خود احساس وحشت کند (کاپلان، سادوک و گرب، ۱۳۷۶). ایدآل‌گرایی، انعطاف‌ناپذیری، افکار بیش بهاداده شده ‌در مورد بیماری و کنترل ذهنی / بین فردی از دیگر ویژگی‌های این اختلال است.

فروید سه مکانیسم دفاعی عمده روانی را توصیف می‌کند که تعیین کننده شکل و کیفیت علائم اختلال وسواسی جبری و صفات شخصیتی آن است: جداسازی، ابطال، واکنش­سازی.

الف) جداسازی^[۲۳۹] :یک مکانیسم دفاعی روانی است که شخص را از عواطف و تکانه‌های اضطراب‌انگیز حفظ می‌کند وقتی جداسازی روی می‌دهد عاطفه وتکانه از فکر جدا شده و از خود‌آگاه بیرون رانده می‌شود.

ب) ابطال^[۲۴۰]: این مکانیسم به اقدامی جبری اطلاق می‌شود که به منظور پیشگیری یا باطل نمودن نتایجی که بیمار به طور غیرمنطقی از یک فکر یا تکانه وسواس ترساننده انتظار دارد صورت می‌گیرد.

ج) واکنش‌سازی^[۲۴۱]: واکنش‌سازی بیشتر به الگوهای ظاهری رفتار و گرایش‌های هشیارانه‌ای اطلاق می شود که درست مخالف تکانه‌های اساسی آن ها است. برای شخص الگو این غالباً بسیار اغراق‌آمیز وگاهی کاملاً نامتناسب جلوه می‌کند (کاپلان، سادوک و گرب، ۱۳۷۶).

۲-۱۲- دیدگاه رفتاری

اولین نظریه های رفتاری، شکل‌گیری و تداوم اختلال وسواسی جبری را بر مبنای نظریه دو عاملی ماورر ^[۲۴۲]تبیین می‌کردند (اکانر^[۲۴۳] ، آردنا^[۲۴۴] و پولیسر^[۲۴۵]، ۲۰۰۵ ) در واقع مدل دو ‌عاملی د‌ر سال ۱۹۵۰ توسط د‌الرد‌ و میلر ارائه شد اما از آنجا که ماورر (۱۹۶۰ به نقل از توکلی و قاسم­زاده، ۱۳۸۵) رفتارگرای متأثر از رویکرد روان‌پویشی، به تکمیل و معرفی آن اقدام نمود به نظریه دو عاملی ماورر معروف شده است. در این نظریه فرض برآن است که ابتد‌ا یک روید‌اد‌ خنثی بر اثر همراه شد‌ن با یک محرک که به علت طبیعت خاص خود‌ ایجاد‌ ناراحتی یا اضطراب می‌کند‌، خاصیت ترس‌زایی به د‌ست می‌آورد.‌ ‌به این ترتیب، از طریق یک فرایند‌ بازخوانی یا تد‌اعی، هم اشیای خارجی قابل لمس و هم افکار و تصورات ذهنی، قد‌رت ایجاد‌ ترس و ناراحتی را کسب می‌کنند.‌ د‌ر مرحله­ د‌وم یعنی مرحله تشکیل علایم بیماری، فرد‌ پاسخ‌های گریز یا اجتناب لازم برای تقلیل د‌اد‌ن اضطراب و ناراحتی ایجاد‌ شد‌ه توسط محرک‌های شرطی مختلف را فرا می‌گیرد‌ و این پاسخ‌ها به علت موفقیت آن‌ ها د‌ر تقلیل د‌اد‌ن اضطراب تقویت می‌شوند‌ و اد‌امه می‌یابند (گریسون و همکاران، ۱۳۸۲).