جمع

۱۵۹۵۰۶۸

۱۰۰

-

بر اساس نقشه های با مقیاس ۱:۵۰۰۰۰ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، نقشه شیب شهر یزد تهیه شده است، علاوه بر این، مساحت محدوده بین هر طبقه شیب اندازه گیری شده است. جدول شماره ۳-۱توزیع
جدول۳-۱: توزیع طیقات شیب و مساحت آن در حوضه آبخیز یزد – اردکان(منبع: اختصاصی، ۱۳۷۵)
طبقات مختلف شیب با مساحت آن را نشان می دهد.
چنانچه در جدول آمده، شیب کمتر از ۱ درصد بیشترین مساحت و طبقه شیب بیشتر از ۵۰ درصد، کمترین مساحت را اشغال می کند.
اراضی با شیب کمتر از ۱۵ درصد (دشتها) بیش از ۸۴ درصد مساحت و اراضی با شیب بالاتر از ۱۵ درصد که برای شهرسازی نامناسب هستند مساختی در حدود ۱۵ درصد سطح محدوده را در بر می گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۳-منابع آب
بی شک در مکان گزینی و هسته اولیه شهر یزد و نیز گسترش فضایی شهر، منابع آب بخصوص مظهر قناتهای احداث شده در طول زمان های تاریخی نقش مهمی ایفا نموده اند(شماعی، ۱۳۸۳).
در حدود نیم قرن قبل در اطراف شهر کوچک یزد ، آبادیها و روستاهای متعددی قرار داشت ، که با توسعه فیزیکی شهر در آن ادغام شده اند و امروزه به صورت محله های شهری با همان نامهای قدیمی خود شناخته می شوند مانند اکبر آباد ، خیرآباد ، مهرآباد ، محمودآباد که مهمترین عوامل در پیدایش و توسعه این سکونتگاه ها عبارتند از : ۱- مظهر قنات یا محلی که سفره های آبدار زیر زمینی توسط قنات امکان برداشت از آنها فراهم می شده است. ۲- کمیت و کیفیت سفره های آب زیر زمینی. که این دو عامل یاد شده از عوامل تعیین کننده وسعت آبادیها و تعداد جمعیت گردآمده در اطراف آنها بوده است.
از آنجا که نوعی تعادل در میزان بهره برداری و تغذیه سفره های آب زیر زمینی در گذشته می بایست وجود داشته باشد ، گسترش شهر و آبادیها چندان سریع نبودو مشکلی هم از این جهت به وجود نمی آمد. اما با گذشت زمان های طولانی و توسعه روابط بین جوامع و بالا رفتن سطح تکنولوژی و نیز نیاز به دسترسی منابع آب بیشتر ، استفاده از چاه های عمیق و نیمه عمیق در دشت رایج شد و چون این امر تسهیلات بیشتری جهت استفاده از منابع آب زیر زمینی در اختیار گروه های انسانی قرار می داد. به سرعت در تمامی سکونتگاه های واقع در دشت ، چاه های دستی خانگی به عنوان به عنوان راهی برای استحصال آب زیر زمینی در کنار قنوات مرسوم گشت و امروزه انتقال آب از سرشاخه های کارون از طریق زاینده رود ، امید به توسعه شهر و جذب گردشگران را در دلها بیشتر کرده است.
تا نیم قرن پیش، آب مورد نیاز شهر یزد به وسیله قناتهایی که بیشتر در کوهپایه های غربی و جنوب غربی شهر حفر شده بودند تامین می شد، اما به تدریج با پیدایش ئتکنولوژی چاه های عمیق و نیمه عمیق و با گسترش بی رویه پدیده حفر چاه ها و تسهیل در استحصال آبهای زیر زمینی، در حال حاضر متاسفانه اکثر یا تمام قناتها خشک شده و یا آبدهی چندانی ندارند، در نتیجه هم اکنون بیش از ۸۵ درصد آب مورد نیاز خود را از چاه های عمیق و انتقال آب از طریق زاینده رود تامین می کنند.
۳-۴- زمین شناسی
محدوده حوضه آبخیز یزد – اردکان از لحاظ زمین شناسی جزیی از کویر های فلات ایران است، بخش انتهایی این حوضه توسط کویر سیاه کوه اشغال شده است و یا به عبارتی آبراهه های این حوضه به کویر سیاه کوه منتهی می شوند. در استان یزد علاوه بر کویر سیاه کوه کویر های دیگری مانند: کویر ساغند، کویر ریگ زرین، کویر اله آباد، کفه مهدی آباد، کویر مروست، کویر ابرقو و کفه طاقستان که هر چند قسمتهایی از این کویرها در استانهای مجاور واقع شده است، اما بخش عمده آنها در محدوده استان یزد قرار دارد. مساحت کویرساحت کویرهای استان در حدود ۹۲۱۴ کیلومتر مربع برآورد شده که حدود ۷/۱۳ درصد از سطح استان را فرا گرفته اند.
قدیمی ترین سازندهای زمین شناسی مربوط به پرکامبرین و جوانترین آنها مربوط به دوران هولوسن است، همچنین تشکیلات پرمین، دوونین و کربونیفر در مقیاس محدودتری وجود دارند، سازندهای کرتاسه و ژوراسیک قسمت اعظم سازندهای زمین شناسی منطقه را تشکیل می دهند.
سازندهای کرتاسه در شیرکوه و ارتفاعات غربی انتهای شهرهای هرات و مروست، گسترش نسبی خوبی دارند و به همین خاطر نقش اساسی را در تغذیه آبهای زیر زمینی این منطقه ایفا می کنند، به طوری که در حوضه یزد – اردکان چشمه های کارستی تا ۶۰۰ لیتر در ثانیه از آهکهای منطقه خارج می شود. وضعیت سازندهای آهکی از نظر وسعت و شکل سفره آبدار طوری است که در ارتفاعات شیرکوه چشمه ها به صورت موقتی هستند(نقشه زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰).
در قسمتهای شمال و شمال شرقی و شرق منطقه مورد مطالعه، سازندهای زمین شناسی میوسن و نئوژن از جنس مارن، ماسه سنگ و کنگلومرای حاوی سیمانی ضعیف و در ارتفاعات، سازندهای آهکی به صورت موضعی دیده می شوند.
تشکیلات آذرین گرانیتی و آندزیتی تا حد زیادی در نواحی شمالی شیرکوه و همچنین در ارتفاعات ساغند بافق گسترش دارند که گواه بر وجود فازهای تکتونیکی در اغلب این نواحی بوده و باعث ایجاد کانسارهای معدنی زیادی است که این معادن متعدد در جذب جمعیت و رونق اقتصادی شهر به‌ویژه توسعه بافت جدید شهر که متاسفانه غیر منسجم هم بوده نقش بسزایی دارد(درویش زاده، ۱۳۷۴).
تمامی ناودیسهای بین ارتفاعات در منطقه مورد مطالعه تسوسط آبرفتهای از نوع قلوه سنگ، شن، ماسه و رس پوشانده شده اند. این آبرفتها در مجاورت بلافصل بلندیها و مخروط افکنه های تعدادی از دشتها نسبت به ماهیت سنگ مادر، دانه درشت بوده و حاوی رس کمتری است، ولی به طور عموم در مراکز دشت از قطر دانه ها کاسته می شود به طوری که از شن و ماسه و بالاخره در نواحی کویری فقط از مواد رسی شور تشکیل شده است. شوری نواحی کویری در طول سالیان دراز به حدی بالا رفته که اغلب در رسهای کویری، بلورهای حاوی سنگ نمک تشکیل می شود.
ضخامت آبرفتها از روی داده های حفاری اکتشافی – بهره برداری در حوضه یزد – اردکان حدود ۲۲۰ متر برآورد شده است.(سازمان مدیریت و برنامه ریزی، آمارنامه استان یزد، ۱۳۷۸، ص۴و۵).
۳-۵- وضعیت تکتونیکی
شکستهای پوسته جامد زمین که در راستای آنها جابایی روی می دهد گسل نام دارد. معمولا جنبش برشی در هر گسل از زمین تا عمق ۳۰ کیلومتر یا بیشتر ادامه می یابد.
مهمترین گسلهای منطقه مورد مطالعه عبارتند از: گسل شمال یزد(در شمال شهر یزد واقع است و با طول تقریبی ۴۵ کیلومتر موجب بریدگی رسوبات مارنی، ماسه‌ای، کنگلومرایی گچدار و نمکدار نئوژن با راستای شمال‌غربی – جنوب‌شرقی است)، گسل کلمرود، گسل کوهبنان و گسل دهشیر.
بررسی لرزه شناسی استان یزد، نشان از آن دارد که از نظر لرزه خیزی جز در نواحی ابر‌گسله زاگرس و گسلهای وابسته به آن که لرزه خیزی کمی دارند، این منطقه آرامتر از دیگر مناطق ایران است(پهنه‌بندی خطرنسبی زمین لرزه در ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، ۱۳۷۶، ص۴۴).
۳-۶-خاک
در دشت یزد و مناطق اطراف آن، به علت نزولات جوی کم و نامنظم همراه با تبخیر شدید، امکان تجزیه و فعل الانفعالات شیمیایی که اساس تجزیه و تشکیل خاک است بسیار ضعیف می باشد، اما تخریب فیزیکی و مکانیکی به عنوان فرایند عمده تشکیل خاک در منطقه وجود دارد، در نتیجه پوشش خاکی به صورت مجموعه ای از مواد تخریبی ناشی از تخریب فیزیکی سنگهاست که در اثر انباشته شدن بر حسب شرایط محل به انواع گوناگون خاک درآمده است( کردوانی، ۱۳۸۶).
تشکیلات گچی و نمکی، ترکیب غالب خاکهای این منطقه را تشکیل می دهد، در دشت یزد از نظر تیپولوژی، تشکیل و تکامل خاک با پروفیلی که دارای افق‌های مشخص باشد، بندرت دیده می شود.
با توجه به اینکه خاکهای کویری عمدتا دارای املاح نمکی و گچ هستند، در مرکز دشت و انتهای حوضه آبخیز، این خاکها شوری را در سطح خود ظاهر می کنند، از طرف دیگر، در قسمتهای کوهپایه‌ای، خاک درشت بافت از شوری کمتری برخوردار است( کردوانی، ۱۳۸۲).
شکل ۳-۲: نقشه شیب حوضه دشت یزد - اردکان
شکل۳-۳: نقشه جهت شیب در حوزه یزد-اردکان
شکل۳-۴: نقشه سطوح ارتفاعی در حوضه دشت یزد- اردکان
۳-۷- تحلیل وی‍‍ژگیهای اقلیمی شهر یزد
۳-۷-۱-منشا و نوع توده های هوا
اگر هوا بمدت زیاد روی سطح زمین ساکن بماند کم کم از نظر دما و رطوبت خصوصیات مربوط بهمان سطح را به خود گرفته و در نهایت یک توده هوای مشخص را بوجود می آورد. بنابراین توده های هوا خصوصیات اولیه خود را از محلی کسب می کنند که روی آن بوجود آمده اند. بدین ترتیب که دما ورطوبت توده هوا مستقیما از سطحی که زیر آن قرار گرفته است اخذ می شود(جعفرپور، ۱۳۷۷. علیجانی، ۱۳۸۱).
با توجه به بزرگی توده هوا و قابلیت بسیار کم هدایت گرما در هوا مسلم است که تشکیل یک توده هوا نمی تواند بسرعت شکل گیرد. یعنی حجم وسیع هوا می بایست برای مدت بسیار طولانی به صورت ساکن و یا بصورت چرخش در بالای یک سطح باقی بماند تا بتدریج خصوصیات دما و رطوبتی ویژه ای بخود بگیرد. آنوقت است که یک توده هوا شکل گرفته و بحرکت در می آید(بوشر، ۱۳۷۳).
با توجه به سر چشمه توده های هوا در نیمکره شمالی شش نوع توده هوا طبقه بندی شده اند که عبارتند از(فرجی،۱۳۷۸):
هوای شمالگان: توده هوای شمالگان همانطور که از اسم آن مشخص است از قسمتهای شمال کر ه
زمین و مناطق قطبی یعنی نواحی اقیانوس منجمد شمالی و یخچالهای گرینلند، منشا می گیرد. و با علا مت اختصاری A شناسایی می شود.
هوای قطبی – بری: توده هوای قطبی –بری توده هوایی هستند که از قسمتهای قطبی ولی بروی خشکیها سر چشمه می گیرند. این توده ها سرد و خشک می باشند. در زمستان این هوا از مناطق سرد، واغلب یخ زده آسیای مرکزی و کانادا سرچشمه می گیرند. در طول دوره تابستان این توده هوای سرد محدود تر می شود. علامت اختصاری این توده هوا CP است.
هوای قطبی - در یایی: هوای قطبی – در یایی هوای است که در عرضهای جغرافیایی بالا و برای مدت طولانی بروی سطوح دریا ها باقی می ماند تا مقادیر نسبتا زیادی رطوبت جذب نماید و با علامت اختصاری mp معرفی می شود.
هوای بری – تروپیک: هوای بری - تروپیک گرم و بسیار خشک است. این توده هوا از مناطق صحرایی آفریقای شمالی منشا گرفته و، وضعیت هوای مدیترانه را تحت تاثیر قرار می دهد. این نوع توده هوا با علامت اختصاری cT معرفی می شود.
هوای حاره ای – دریایی: هوای حاره ای– دریایی ازمناطق پرفشار نیمه گرمسیری اقیانوسها سرچشمه می گیرد. وضعیت هوا در اینجا اساسا آرام و صاف است و با علامت mT شناسایی می شود.
هوای استوایی: هوای استوایی، نقش برجسته ای در وضعیت هوای دریاهای مناطق استوایی و گرمسیری دارد و با علامت E معرفی می شود.