1. 1. آموزش مهارت‏های همکاران به شاگردان

   

1. 1. اختتام درس

1. 1. ارزشیابی بر کمیت و کیفیت یادگیری شاگردان

1. برآورد نحوه‏ بهبود بخشیدن به عملکرد گروهی

بین و ویتاکر (۲۰۱۱) به نقل از کرامتی (۱۳۸۲) نیز مراحل زیر را در سازماندهی این روش ضروری می‏ دانند.

1. 1. شناساندن اهداف گروه به اعضاء

1. 1. 1. تعیین مراحل انجام کاری برای تحقق اهداف گروهی

   

1. 1. تعیین وظایف اعضای گروه

1. 1. مشخص کردن نحوه همکاری، نحوه حل اختلاف، نحوه اتخاذ تصمیم و غیره

1. 1. رسیدن به توافق در زمینه ارزشیابی و کنترل عملکرد گروه

1. 1. بررسی پنج گام فوق و رفع کاستی‏ها

1. تبدیل گروه به تیم

کاگان^[۵۸] (۲۰۱۱) به نقل از ملازهی (۱۳۹۱) نیز روش‏های متعددی را برای آموزش همکاری به شاگردان مطرح می‏ نماید. یکی از این روش‏ها دادن شماره به هر یک از دانش‏آموزان می‏ باشد در این شیوه دانش‏آموزان در ‌گروه‌های سه نفره کار می‏ نمایند و برای هر یک از اعضاء شماره‏ی ۱ تا ۳ انتخاب می‏ شود. تکالیف ساده‏ای داده می‏ شود، همه‏ اعضاء برای تسلط بر تکالیف مسئول هستند، مربی پس از مکثی مناسب شماره‏ای را صدا می‏ند مثلا شماره ۲ دانش‏آموز با شماره ۲ در گروه دستشان را بالا می‏برند آنان مسئول سخن گفتن از جانب گروه هایشان هستند.

استریتر (۲۰۱۱) به نقل از ملازهی (۱۳۹۱) نیز سازماندهی کلاس و یادگیری مشارکتی به عناصر و موارد زیر اشاره می‏ نماید:

1. 1. تعیین زمان برای آماده شدن

1. 1. تعریف روشن اهداف ویژه یادگیری دانش‏آموزان

1. 1. همبستگی درونی مثبت (مسئولیت‏های دوجانبه برای فرد یا همه با هم شنا کردن و یا هم با هم غرق شدن)

1. 1. ‌پاسخ‌گویی‌ فردی

1. 1. گروه باید در جه اهداف مشترک کار نماید.

1. 1. نگرش ها، رفتارها و تعاملات اجتماعی مثبت (مهارت‏های ‌گروه‌های کوچک، درون فردی شامل مهارت‏های اجتماعی، تعاملات، اعتماد، پذیرش، مهارت‏های حل تضاد)

1. 1. تعاملات رو در رو

1. 1. نظارت برای دریافت عکس العمل و بازخورد

1. 1. مبادله ایده‏ها و اطلاعات سوال کردن و … که به گون‏های مربوط به نظارت نیز می‏ شود.

1. 1. فرصت‏های برابر برای کسب موفقیت‏های علمی

1. 1. انعکاس آگاهی گروهی گزارش دادن، جریان دادن، ارزش‏های خود و گروه، تأکید بر رفتارهای گروه

1. زمان کافی برای یادگیری

نقش معلم در روش تدریس جیگ ساو

معلمان باید تسهیل کننده جریان یادگیری باشند و قبل از به کارگیری روش تدریس جیگ ساو باید حداقل هفت تصمیم آغاز نموده یا درباره آن بیندیشند (تیلور، ۲۰۱۱).

1. 1. محتوا، اهداف، معیارهای یادگیری درس چه می‏ باشند؟

1. 1. افراد و گروه ها باید مسئول و پاسخگوی چه چیزهایی باشند؟

1. 1. آیا دانش‏آموزان در یک زمان به تنهایی در انجام کار شرکت نمایند یا شریک انجام کار با دیگران شوند؟

1. 1. آیا فعالیت‏ها با اتفاق نظر سایرین طراحی می‏ شود؟

1. 1. ساختار فعالیت‏ها چگونه و مشتمل بر چه چیزهایی باشد؟

1. 1. ظرفیت گروه ها چه اندازه باشد دانش‏آموزان چگونه گروه بندی گردند؟

1. دانش‏آموزان چه نقش‏هایی را بازی خواهند نمود؟

قبل از طراحی فعالیت‏های روش جیگ ساو معلمان باید خودالگوی واضح و روشنی از انجام این رویکرد بوده و مهارت‏های اجتماعی، پردازش گروهی و … را به دانش‏آموزان دهند بدون مهارت‏های اجتماعی یادگیری مشارکتی احتمالا به شکست منجر خواهد شد.

این مهارت‏ها را می‏توان از طریق آموزش مستقیم الگوپردازی و شبیه سازی و تمرینات آموزش داد این مهارت‏ها باید به طور مداوم تمرین شوند و تقویت گردند و بخشی از زندگی روزانه در کلاس درس گردند (تیلور، ۲۰۱۱).

الیس و والن نیز عنوان می‏ نمایند برای این که ‌گروه‌های همیار موفق شوند معلم سه چیز را باید رعایت کند:

• • هنگامی که دانش‏آموزان در یک گروه کار می‏ کنند رفتار آن ها را زیر نظر داشته باشد.

• • نتایج حاصل از مهارت‏های اجتماعی‏ای که دانش‏آموزان به کار می‏برند به آن ها بگویید و به آن ها کمک کنید تا از این مهارت‏ها آگاهانه استفاده کنند.

• در مواقع متناسب برای آموزش مهارت‏های فردی در کارگروه‏ها مداخله کنند (الیس و والن ترجمه رستگار و ملکان) یکی از وظایف مهم معلم در فرایند جیگ ساو آماده کردن شاگردان برای مشارکت می‏ باشد. به نظر کوهن اشتباه است اگر تصور کنیم کودکان (یا حتی بزرگسالان) می‏ دانند چگونه باید با یکدیگر کار کنند. بدین منظور طراحی یک دوره آموزشی کوتاه مدت برای توجیه شاگردان در زمینه نحوه کار کردن در گروه ضروری است. در این آموزش باید سعی شود علاوه بر آگاه کردن شاگردان از قوانین کار کردن در گروه به آن ها کمک شود تا هنجارها و قوانین مورد نظر را درونی کنند. در این دوره ها باید هنجارهای مربوط به کلاس‏های درس سنتی تا حدود زیادی شکسته شود مثلا هنجارهایی نظیر این که:

1. 1. فقط کار خودت را انجام بده و کاری به دیگران نداشته باش و به آنچه دانش‏آموزان دیگر می‏گویند توجهی نکن.

1. 1. هرگز از دانش‏آموزان دیگر درخواست کمک نکن و صرفا به آنچه معلم می‏گویند توجه داشته باش.

1. فقط به معلم که در جلو کلاس ایستاده است نگاه کن و ساکت و آرام باش. معلمان پیر و نگرش سنتی در برابر دانش‏آموزان مقاطع تحصیلی پایین سعی می‏ کنند از طریق تکرار، تشویق و تنبیه این هنجارها را تقویت کنند دانش‏آموزان باید هدف از کار گروهی و اهمیت کار گروهی را بدانند آماده کردن شاگردان برای یادگیری مستلزم این است که مشخص شود دانش‏آموزان دقیقا چه هنجارهایی را لازم است فرا بگیرند.

این هنجارها و مهارت‏ها را می‏توان از طریق بازی، ورزش یا تمرین آموزش داد. تکالیف مختلف کار گروهی مستلزم رفتارهای مختلف مشارکتی هستند (کرامتی، ۱۳۹۱).

بدیهی است گر چه رفتارهای مشارکتی در دروسی مانند علوم، ریاضی، علوم اجتماعی، خواندن و نوشتن، تاریخ و جغرافیا و غیره تا حدودی با یکدیگر متفاوت می‏ باشند اما بسیار از آن ها نیز تقریبا در همه دروس مشترک هستند، نظیر سوال کردن، گوش دادن به دیگران، کمک کردن، نشان دادن نحوه انجام کار به دیگران، توضیح دادن، تفکر پیرامون عقاید دیگران، عقاید دیگران را جویا شدن نسبت به گفته‏های دیگران عکس‏العمل نشان دادن، دقیق بودن، برای عقاید خود دلیل آوردن و به دیگران اجازه مشارکت دادن (کرامتی، ۱۳۸۲).

در سازمان‌هایی که تمرکز در آن ها بسیار زیاد است، هنگام ارزیابی عملکرد کارکنان، در بیشتر موارد مدیران رده بالای سازمان، با اعمال نظرهای افراطی و حتی غیرعادلانه، باعث نارضایتی پرسنل شده، که این موضوع درنهایت باعث کاهش بهره وری نیز خواهدشد. لذا برای جلوگیری از این گونه اعمال نظرها، بهتر است با تشکیل کمیسیون‌های ارزیابی عملکرد و با روش ارزیابی گروهی، نسبت به ارزیابی عملکرد و شایستگی کارکنان اقدام گردد.(عرفانی نیا˛ ۱۳۸۴)

۱۰-۲٫ اهمیت منابع انسانی و دیدگاه های نوین

اولین و اساسی ترین موضوعی کع در مدیریت منابع انسانی مطرح می شود اهمیت انسان در بین سایر عناصر و عوامل سازمان است. هر سیستم اجتماعی حداقل از ۸ عنصر شکل می‌گیرد که عبارتند از :

1. 1. درون داد (INPUT)

1. 1. هدف ( GOAL)

1. 1. ساختار( STRUCTURE)

1. 1. تکنولوژی( TECHNOLOGY)

1. 1. فرایند( PROCESS)

1. 1. انسان( PEOPLE)

1. 1. محیط ENVIRONMENT))

1. برون داد( OUTPUT)

بدن تردید همه عناصر در جای خود باارزش و مهم هستند اما دربین همه عناصر انسان تنها عاملی است که بدون وجود آن سیستم اجتماعی بی هدف است . اصولا” سیستم اجتماعی به واسطه عامل انسانی سیستم اجتماعی است.بلیک و موتون در کتاب شبکه مدیریت جایگاه خاصی برای انسان قائل می شودو می‌گویند : سازمان اجتماعی جمع انسان‌ها است.هرسی و بلانچارد ضمن تأیید سخن بلیک و موتون می‌گویند : بدون انسان‌ها سازمان اجتماعی تشکیل نمی شود و میان همه نیروها و عواملی که در سازمان وجود دارند هیچکدام اهمیتی به اندازه انسان ندارد و هیچیک نمی تواند جای انسان را بگیرد.آن ها می‌گویند : هر زیانی که از فقدان سایر اجزاء به سازمان وارد شود قابل جبران می‌باشد ولی ضرر از دست دادن نیروی انسانی قابل جبران نیست وجبران نمی شود.نویسندگان زیادی علت پیروزی مدیریت ژاپنی را توجه به منابع انسانی و تدبیر درست نسبت به نیروی انسانی می دانند.(میر کمالی˛۱۳۸۳˛۱۷-۱۵)

۱-۱۰-۲٫منابع انسانی به عنوان دارایی های عقلائی

اکنون که نیمی از عمر چرخه حیات عصر اطلاعات سپری شده است قیمت پردازش اطلاعات که همواره رو به کاهش است این حوزه را به سمت این موضوع که اطلاعات یک کالا می‌باشد سوق داده است.

اطلاعات تبدیل به محصولی شده است که به راحتی می توان آن را خرید و یا فروخت.در نتیجه همی توان آن را به عنوان یک مزیت رقابتی نیز محسوب نمود از این رو منبع جدیدی از مزیت‌های رقابتی به نام دارایی های عقلائی به وجود آمده است.دارایی های عقلائی را می توان به مجموعه کل دانش ˛ مهارت‌ها ˛ توانمندی‌های یک سازمان و کانال‌های ایجاد محصولات سودمند در آن دانست.توماس استوارت در کتاب سرمایه های عقلائی : ثروت جدید سازمان‌ها اظهار می‌کند که سرمایه عقلائی عبارت است از : آگاهی و دانش عقلائی ˛ اطلاعات ˛ مالکیت معنوب و تجربه ای که می‌تواند برای تولید ثروت به کار رود.

۲-۱۰-۲٫منابع انسانی به عنوان ارزش افزوده

برای کارفرمایان ارزش بخش منابع انسانی در ماحصل کار می‌باشد.قدرت تولید بیشتر ˛ کیفیت بالاتر ˛ خدمات بهتر به بیشتر ˛ روابط مثبت کارمندی و قیمتهای ارزانتر از جمله عواملی هستند که نوعا” باعث ایجاد سود بیشتر می‌شوند.همین عوامل ˛ اغلب به صورت مستقیم توسط فعالیت‌های خلاق مؤثر منابع انسانی ارتقاء پیدا می‌کنند.امروزه هنگامی که ما ‌در مورد ارزش افزوده هر فرایند یا عملی صحبت می‌کنیم به منابع انسانی به عنوان یک سرمایه گذاری که در آینده می‌تواند منجر به سود تصاعدی گردد ˛ نگاه می شود.

چیزی که موفقیت سازمان را مستحکم می‌سازد توانایی ارزش افزوده به درون داد آن می‌باشد که از اهداف اصلی فعالیت‌های تجاری حاصل می‌باشد.بسیاری از تحقیقات نشان داده است که استنباط مدیران این است که ˛ ارزش افزوده بخش منابع انسانی آنان در آینده افزایش خواهد یافت.

شکل ۱-۲ این واقعیت را به خوبی نشان می‌دهد.(رنگریز ˛ ۱۳۸۵˛۱۴-۱۳)

اطلاعات دانش عقلائی درون داد

سود

منابع مالی منابع انسانی

شکل شماره ۱-۲

۱۱-۲٫بهره وری در ایران

اقتصاد ایران در آستانه هزاره سوم میلادی هنوز اقتصاد ی متکی بر صدور انرژی است.بخش اعظم ارز مورد نیاز برای خرید کالا از خارج را درآمد حاصل از صدور نفت تامین می‌کند. کسری تراز پرداخت‌های خارجی کشور به دلیل عدم به کارگیری سیاست‌های صحیح اقتصادی ˛ ایران را به اقتصاد جهانی بدهکار ساخته است.اقتصاد کشور با وجود منابع غنی ˛ نیروی کار جوان و تحصیلکرده همچنان دچار کمبود مزمن تولید است.(طاهری˛۱۳۸۳˛صفحه ۱۲).

ساختار نظام اقتصادی و اداری فعلی ایران جوابگوی نیازهای آتی کشور نیست و باید تغییرات اساسی در نگرش‌ها ˛ سیاست‌ها ˛ ساختارها و نظامهای مدیریتی کشور به وجود آید.در حال حاضر اقتصاد کشور با ماهیتی درون گرا با ساختاری ناکارآمد و دستگاه های عریض و طویل بوروکراتیک دولتی روبرو است که فاقد بینش و سیاست‌های منسجم برای افزایش بهره وری و رشد و توسعه در کشور است.نرخ بالای رشد جمعیت و نهایتاً” افزایش نرخ بیکاری در آینده در کنار پائین بودن میزان سرمایه گذاری موجب خواهد شد اقتصاد کشور در سال‌های آینده با مشکلات عمیق تری روبرو شود در حالی که با اتخاذ استراتژی های صحیح با مجموعه کوچکی از نظام اداری و کارکنان دانا و اندیشمند و ترویج شایسته سالاری در مدیریت کشور و ایجاد بازار رقابتی سالم و مناسب می توان نهاد دولتی کوچک و کارا و هوشمندی را با هدایت و نظارت آگاهانه به دست آورد.(طاهری ˛ ۱۳۸۳:صفحه ۱۳)

علی‌رغم وجود بخش‌های مختلف و زمینه‌های صنعت ˛ کشاورزی و توانایی‌های بالقوه کشور ˛ متاسفانه به علل مختلف از روند توسعه جهانی عقب مانده و سالیان سال فاصله گرفته ایم و با لفظ آبرومندانه با عنوان کشور عقب نگه داشته شده و غیره دنبال بهانه جویی ˛ دلیل تراشی و حرف زدن بجای عمل بوده ایم.(فقهی فرهمند˛۱۳۷۹)

۱-۱۱-۲٫وضعیت بهره وری نیروی انسانی :

اگر به بهره وری نیروی انسانی در ایران نگاهی بیاندازیم ˛ مشاهده می شود که شاخص آن۲/۱ درصد است در حالی که در سایر کشورهای آسیایی آن شاخص ۵/۴ تا۵ درصد می‌باشد.از طرفی نیز در ایران ˛ بهره وری انرژی و سرمایه حالتی نزولی دارد و افزایش قیمت انرژی نیز کمکی به بهره وری در این بخش نکرده است.عدم توجه به مسایل نیروی انسانی شایسته و کارآمد ˛ توزیع نامناسب ثروت سرانه ملی منابع انسانی که در جدول۲-۲ به بعضی از آن ها اشاره شده است نیز واقعیاتی را نشان می‌دهد.(فقهی فرهمند۸۵)

جدول ۲-۲

ثروت سرانه ملی
منابع انسانی
منابع فیزیکی
منابع طبیعی

متوسط سرانه ۱۹۲ کشور جهان

۸۶۰۰۰

۶۴%

۱۶%

۲۰%

ژاپن

۵۸۵۰۰۰

۸۰%

۱۸%

۲%

اسپانیا

۲۸۶۰۰۰

۷۸%

۱۳%

۹%

ایران

۳۸۰۰۰

۳۴%

۳۷%

۲۹%

آلمان

۳۹۲۰۰۰

۷۹%

۱۷%

۲%

ترکیه

۳۴۰۰۰

۷۲%

۱۵%

۱۳%

هارول کوه^[۱۰۸] مشاور حقوقی وزارت کشور آمریکا در این رابطه معتقد است که کشتار هدفمند آمریکا با بهره گرفتن از هواپیماهای بدون سرنشین با تمامی حقوق قابل اجرا و حقوق جنگ تطابق دارد.^[۱۰۹]

شاید بتوان استدلال نمود که استفاده از این هواپیماهای بدون سرنشین در مخاصمات مسلحانه به علت استفاده از دوربین های حساس و دقیق که منجر به کاهش تلفات غیرنظامیان در زمان جنگ می‌گردد با حقوق بین الملل ناظر بر مخاصمات مسلحانه مطابقت دارد.^[۱۱۰]

اصولاً مبنای استفاده از این هواپیما در زمان صلح رضایت کشوری است که هواپیما ‌بر فراز آن پرواز می‌کند. فیلیپ استون گزارشگر ویژه سازمان ملل اشاره ‌کرده‌است که استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حالی که هیچ درگیری مسلحانه ای وجود ندارد هیچگاه قانونی به شمار نمی رود.^[۱۱۱]

در خصوص قواعد کلی برای استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین باید به بررسی مجموعه مقررات حقوقی ناظر بر آن ها در قالب حقوق بشر دوستانه بپردازیم.

در خصوص انتخاب ابزارهای نبرد در بند ۱ ماده ۳۵ پروتکل اول الحاقی منضم به عهده نامه های چهارگانه ژنو آمده است که طرف های مخاصمه در انتخاب شیوه های و وسایل جنگی در هیچ مخاصمه مسلحانه ای نامحدود نیست و در ماده ۵۲ پروتکل اول تکمیل شده طبق این ماده استفاده از ابزار جنگی و تسلیحاتی که منجر به ایراد حملات کور نیست به غیر نظامیان شود ممنوع است.

با این وجود اصول اساسی در حقوق بشردوستانه بین‌المللی وجود دارند که باید دراستفاده از هواپیماهای بدون سرنشین از آن ها استفاده کرد که اهم آن ها بدین شرح است:

-اصل قانونی بودن هدف که همان اصل تفکیک بین اهداف نظامی و غیرنظامی است:

این مسئله میانی قانونی، که برای هر سلاح به طور یکسان به کار گرفته می شود می‌گوید که کاربرد سلاح باید ‌بر اساس قواعد حقوق بشردوستانه باشد^[۱۱۲] و اولین مانعی که در ارتباط با هواپیماهای بدون سرنشین باید بر آن غلبه کرد وضعیت یک هدف است ماده ۴۸ پروتکل اول الحاقی اصول تمایز را مشخص می‌کند.^[۱۱۳]

یکی از آن ها منعکس کننده قانون بین الملل یا بشر دوستانه موسوم به گونه ای است که دادگاه بین‌المللی آن را یکی از اصول اساسی این قانون می‌داند. این قانون می‌گوید باید همواره طرفین درگیر را از جمعیت غیرنظامی تفکیک نمود همچنین باید بین اهداف غیرنظامی و اهداف نظامی که در عملیات ها هدف قرار می گیرند تمایز قائل شد هیچ تفاوتی بین هواپیماهای بدون سرنشین و دیگر ابزارهای عملیاتی در ارتباط با تبعیت از این قانون وجود ندارد. و اهداف باید هنگامی به عنوان هدف نظامی شناسایی شدند مورد حمله قرار گیرند بند ۲ ماده ۵۲ پروتکل الحاقی می‌گوید: اهداف نظامی به آن اهدافی محدود می‌شوند که ‌بر اساس ماهیت، موقعیت، هدف یا کاربرد نقش زیادی در عملیات نظامی دارند و تخریب ناقص یا کامل آن ها بازداشت یا خنثی سازی در زمان مناسب یک مزیت قطعی نظامی در پی دارد. مهمترین نکته در استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در عملیات های معاصر هدف قرار دادن ساختمان ها، خودروها، پل ها و سیستم های ارتباطی است که در اصل دارای ماهیت غیرنظامی هستند که زمانی دشمن از آنهای استفاده کند به عنوان اهداف قانونی منظور شده و در مجموع هدف نظامی محسوب می‌شوند.^[۱۱۴]

اصل قابل اعمال دیگر اتخاذ اقدامات احتیاطی می‌باشد. قوانین بین الملل بشردوستانه اتخاذ اقدامات احتیاطی قبل از حمله را برای به حداقل رساندن آسیب ها به غیر نظامیان اجباری می‌کند. الزامات دقیق در ماده ۵۷ پروتکل^[۱۱۵] اول الحاقی مشخص شده اند که در بیشتر قسمت ها منعکس کننده قوانین بشر دوستانه بین‌المللی است که هم برای نبردهای مسلحانه بن المللی و هم غیر بین‌المللی کاربرد دارد. از مواردی که ارتباط زیادی به هواپیماهای بدون سرنشین دارند الزامات مربوط به انجام تمام اقدامات امکان پذیر برای تأیید این موضوع است که اهدافی که به آن حمله می‌شوند اهداف نظامی هستند نه اهداف غیرنظامی که حفاظت خاصی برای آن قائل شده اند.

همچنین باید تمام اقدامات احتیاطی لازم در انتخاب ابزارها و روش های حمله با در نظر گرفتن به حداقل رساندن اسیب های دو طرفه انجام شود و همچنین باید در صورتی مشخص شود هدف نظامی نیست یا حفاظت خاصی برای آن وجود ندارد و یا اینکه حمله ممکن است از قوانین نسبت تخطی کند باید آن را به حالت تعلیق درآورد یا آن را لغو کرد^[۱۱۶]

اقدامات احتیاطی امکان پذیر اقداماتی هستند که با توجه به تمام شرایط حاکم بر زمان از جمله ملاحظات نظامی عملی بوده یا از لحاظ عملی قابل اجرا باشد. در استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین این کار مستلزم بهره برداری کامل از حسگرهایی است که بر روی هواپیما سوار شده اند همچنین باید تا زمانی که شناسایی کامل هدف صورت گیرد هدف هواپیما به طور کامل بر روی هدف پرواز کند ‌به این ترتیب احتمال اشتباه در حملات به شدت کاهش می‌یابد. عبارت دولت‌ها و ابزارها در ماده ۵۷ به سلاح ها و تاکتیک ها اشاره دارد. ابزارها شامل سلاح هایی است که بر روی هواپیما نصب شده اند و روش ها شامل تکنیک قابل استفاده با هواپیما و همچنین تعیین هدف بر روی زمین، حملات شبانه و روزانه و … است. الزامات می‌گویند که باید روش‌ها و ابزارها به گونه ای انتخاب شوند که آسیب های وارده به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی به حداقل ممکن برسد وموضوع دیگراینکه آیا یک هواپیما بدون سرنشین می‌تواند سیستم دیگری را برای حمله انتخاب کند البته این در جایی امکان دارد که گزینه دیگری برای انتخاب وجود داشته باشد. مثلاً از بین سلاح هایی که توسط یک دروگر حمل می‌شوند اگر یک صلاح تلفات غیرنظامی کمتری به اهداف غیرنظامی بدون کاهش اثر نظامی مطلوب داشته باشد باید همان سلاح را انتخاب کرد. چیزی که عملاً اهمیت بیشتری دارد. استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در برابر دیگر ابزارهای انجام حملات مانند هواپیمای سرنشین دار، توپخانه یا عملیات ها زمینی است. از آنجا که حسگرهای هواپیماهای بدون سرنشین حساسیت بالایی دارند می‌توانند هدف را برای دوره ای طولانی زیر نظر بگیرند، از سلاح هایی دقیق استفاده کنند.

و چون کارکرد این هواپیما تحت تأثیر حرارت نبرد قرار نمی گیرد، اغلب ریسک کمتری در ارتباط با وارد شدن آسیب به غیرنظامیان در پی دارد. معمولاً مرکز نظارت بر عملیات یک هدف را در یک ناحیه پر جمعیت برای ساعات های طولانی زیر نظر می‌گیرد آنقدر منتظر می ماند که هدف از افراد و اشیاء غیرنظامی فاصله بگیرد تا آنجایی که انجام کار از نظر نظامی امکان پذیر باشد.^[۱۱۷]

۲-۲- دلبستگی

انسان ها دارای سیستم رفتاری انگیزشی هستند که در کودکی ظهور می‌کند و برای محافظت کودکان در گذر از مراحل مشخص رشد آن ها طراحی شده است. این سیستم دلبستگی مکانیسم سازگاری است که نزدیکی فیزیکی و دسترسی کودکان به مدل های دلبستگی حمایت کننده خود را تنظیم می کند. افکار و احساساتی که در نتیجه تجارب دلبستگی اولیه در کودک ایجاد می شود به صورت درونی یا نگرش های شناختی – هیجانی تبدیل و موجب می شود کودک خود را ارزشمند و دوست داشتنی(مدل خود مثبت) و دیگران را ارزشمند و قابل اعتماد(مدل دیگرن مثبت) و یا «خود» دارای کفایت و حساس به طرد(مدل خود منفی) و دیگران را غیرقابل اعتماد و بی ارزشی(مدل دیگران منفی) تلقی می کند(اسمیت^[۳۸]،۲۰۰۳). شکل گیری دلبستگی با ظهور یک پدیده ایجاد و با یک حس عاطفی – ارتباطی شروع و به مرور زندگی و یکپارچگی به مرحله نهایی خود می‌رسد(فابر^[۳۹] و همکاران،۲۰۰۳). دلبستگی به طور کلی به پیوند عاطفی بین مردم اشاره دارد و مفهوم ذهنی آن این است که چنین پیوندی با وابستگی همراه بودن و مردم برای ارضا به هم تکیه می‌کنند در روانشناسی تحولی به پیوند عاطفی که بین نوزاد و مادر با یک شخص بالغ دیگر پدید می‌آید، دلبستگی گفته می شود (لورانبرگ،۲۰۰۱). دلبستگی در روانشناسی جدید ریشه در کارهای جان بالبی، روانپزشک انگلیسی دارد. بالبی اصطلاح دلبستگی را برای تشریح پیوندهای عاطفی که ما با افراد ویژه در زندگی مان احساس می‌کنیم به کار می‌برد(شافر،۲۰۰۰)، در واقع دلبستگی پیوند عاطفی نسبتا پایداری است که بین کودک و یک یا تعداد بیشتری از افرادی که کودک در تعامل عاطفی منظم و دائمی با آن ها می‌باشد، ایجاد می شود در اینجا و تعیین کیفیت پیوند عاطفی سه مفهوم قابل دسترسی بودن، پاسخ دهنده بودن و تصویر مادرانه نقش منجر به فردی ایفا می‌کنند(مظاهری،۱۳۷۸). نظریه دلبستگی با هدف ایجاد یک چهار چوب نظری جهت توصیف اهمیت پیوند والد – کودک آغاز شده است. بالبی (۱۹۶۹) اظهار کرد که پیوند دلبستگی نه تنها یک پدیده مربوط به انسان است بلکه یک پدیده مربوط به جامعه کل پستانداران هم می شود. جان بالبی(۱۹۶۳) که اولین باز نشستگی را ‌در مورد پیوند نوباوه و مراقبت کننده مطرح کرده از تحقیقات لورنز ‌در مورد نقش پذیری بچه غاز ها الهام گرفت. او معتقد بود که بچه انسان، مانند بچه حیوانات، از یک رشته رفتارهای فطری برخوردار است که به نگه داشتن والدین نزدیک کمک می‌کند. احتمال محفوظ ماندن بچه از خطر را افزایش می‌دهد و تماس با والد، ضمنا تضمین می‌کند که بچه تغذیه خواهد شد، اما بالبی محتاطانه اشاره کرد که تغذیه مبنای دلبستگی نیست. در عوض پیوند دلبستگی خودش مبنای زیستی قدرتمندی دارد و می توان آن را در بستر تکاملی بهتر شناخت، بستری که بقای گونه در آن اهمیت بسیار زیاد دارد(لورای برگ^[۴۰]،۲۰۰۱). نظریه دلبستگی از مشاهدات بالبی در این باره سرچشمه گرفت که بچه های انسان و نخستی ها، وقتی از مراقبت کننده اصلی شان جدا می‌شوند، یک رشته واکنش های روشنی را نشان می‌دهند. بالبی سه مرحله را در این اضطراب جدایی مشاهده کرد. بچه ها ابتدا زمانی که مراقب آن ها دور از دید قرار دارد گریه می‌کنند، در برابر آرام شدن توسط دیگران مقاومت می‌کنند و به جستجوی مراقبشان بر می‌آیند این مرحله اعتراض است در صورت ادامه یافتن جدایی، کودکان ساکت، غمگین، منفعل، بی حال و بی تفاوت می‌شوند. این مرحله، ناامیدی نامیده می شود آخرین مرحله تنها مرحله ای که منحصر به انسان است گسلش نامیده می شود: کودکان در این مرحله از لحاظ عاطفی از سایر افراد، از جمله مراقباتشان گسلیده می‌شوند. اگر مراقب (مادر) آن ها برگردد به او توجهی نمی کنند واز وی اجتناب می‌کنند. کودکانی که گسلیده می‌شوند، وقتی مادرشان آن ها را ترک می‌کند دیگر ناراحت نمی شوند. زمانی که آن ها بزرگتر شوند، با دیگران با هیجان کمی تعامل می‌کنند، اما معاشرتی به نظر می‌رسند. با این حال روابط میان فردی آن ها سطحی و فاقد صمیمیت است. نظریه بالبی بر این دو فرض استوار است

فرض ۱- مراقب پذیرا و قابل دسترس(معمولا مادر) باید پایگاه امنی برای کودک به وجود آورد. کودک نیاز دارد که بداند که این مراقب در دسترس و قابل اعتماد است. اگر این قابل اعتماد بودن وجود داشته باشد، کودک بهتر می‌تواند هنگام کاوش کردن محیط، احساس اطمینان و امنیت کند و این رابطه پیوند دهنده در دلبسته شدن مراقب به کودک نقش مهمی دارد و به بقای کودک و سرانجام گونه کمک شایانی می‌کند.

فرض ۲- نظری دلبستگی این است که رابطه پیوند دهنده(با فقدان آن) آن درونی می شود و به عنوان یک مدل روانی عمل می‌کند که روابط دوستی و عاشقانه بر آن استوار می‌شوند. ‌بنابرین‏، اولین دلبستگی پیوند اهمیت زیادی دارد. با این حال، برای اینکه این پیوند برقرار شود، کودک نباید فقط گیرنده منفعل رفتار مادر باشد حتی اگر این رفتار از در دسترس بودن و قابل اعتماد بودن خبر دهد. سبک دلبستگی، ارتباط بین دو نفر است نه صفتی که مادر به کودک اعطا کرده باشد. این یک خیابان دو طرفه است. کودک و مراقب باید نسبت به هم پاسخده باشند و باید بر رفتار یکدیگر تاثیر بگذارند(فیست،۲۰۰۲، ترجمه ی، سید محمدی،۱۳۸۱).

چگونگی پیدایش و رشد دلبستگی

در دیدگاه بالبی(۱۹۶۹) دلبستگی در دو سال اول زندگی در طول۴ مرحله به طور طبیعی رشد پیدا می‌کند.

1. 1. مرحله پیش د لبستگی: که از تولد تا۶ هفتگی را شامل می شود در این مرحله آنچه برای کودک اهمیت دارد وجود مراقبی است که در آن غذا و آرامش باشد. اینکه مراقبت توسط یک فرد آشنا یا ناآشنا ارائه شود برای آن ها تفاوتی ندارد.

1. 1. مرحله دلبستگی در حال شکل گیری: که از ۶ هفتگی تا ۶ الی ۸ ماهگی را شامل می شود. در این مرحله کودکان حضور آشنا و ناآشنا را تشخیص داده و به طور متفاوتی پاسخ می‌دهد.

1. 1. مرحله دلبستگی مشخص: این مرحله از۶ الی ۸ ماهگی تا ۱۸ ماهگی الی ۲۴ ماهگی را شامل می شود. در طی این دوره کودکان اضطراب جدایی را نشان می‌دهند و کودک غیبت مادر یا مراقبین را تشخیص می‌دهد. وقتی این مرحله می‌رسد، دلبستگی برای کودک احساسی از امنیت را به وجود می آورد و مادر به عنوان پایگاهی از امنیت برای کودک محسوب می شود.

۴-۳- نظریه شرط مناسب یا کافی نتیجه: به عقیده حقوق ‌دانان، این نظریه علمی ترین نظریه رابطه علیت است^[۱۶۰]. مطابق این نظریه، باید از نتیجه یعنی مرگ شروع کرده و تمامی شروط را به حساب آورد؛ سپس شروطی را که به تنهایی و عرفا برای ایجاد مرگ کافی نمی باشد، به کنار گذاشت و تنها عواملی را که عرفا و عادتا موجب مرگ می‌شوند و به عبارت دیگر بین آن ها و مرگ تناسب وجود دارد در نظر گرفت و تنها آن ها را عامل مرگ به حساب آورد^[۱۶۱].

۵-۳- رابطه علیت در فقه جزایی

فقهای امامیه عوامل مؤثر در حدوث مرگ را به اعتبار مستقیم یا غیر مستقیم بودن، به سبب و مباشر تقسیم کرده و با توجه به طریقه همکاری آن ها در ارتکاب قتل، آن ها را مسوول دانسته اند. در ادامه، تقسیم بندی رایج فقهی در این مورد را به اختصار مورد بررسی قرار می‌دهیم:

۱-۵-۳- سبب و مباشر: در این حالت که عاملی سبب وقوع جرم و عامل دیگر مباشر آن است، فقها مباشر را ضامن دانسته اند^[۱۶۲]. مانند آنکه شخصی چاهی بکند و شخص دیگری قربانی را به داخل آن بیندازد؛ که به علت قدرت مباشر، قتل به وی منتسب بوده و سبب ضامن نمی باشد. این امر در صورتی است که تاثیر سبب و مباشر به صورت طولی و در امتداد هم باشد و الا در صورت تاثیر آن ها با هم، هر دو شریک در قتل می‌باشند؛ مثلا اگر فردی به دیگری چاقو زده و فرد دیگری آب وی را به سم آلوده نماید و در اثر برآیند عمل هر دو، مرگ حادث شود، هر دو شریک در قتل می‌باشند^[۱۶۳]. قانون‌گذار ایران نیز در بحث از اجتماع سبب و مباشر به پیروی از فقهای امامیه اقدام به وضع ماده ۳۱۶ ق.م.ا نموده است؛ به موجب این ماده :” در صورت اجتماع مباشر و سبب در جنایت مباشر ضامن است مگر اینکه سبب اقوی از مباشر باشد“.

۲-۵-۳- تعدد اسباب: در این حالت، چند سبب در وقوع مرگ دخالت دارند؛ در اینجا نیز، در صورتی که تاثیر همگی اسباب با هم و در اصطلاح در عرض هم باشد، همگی شریک در قتل می‌باشند؛ مانند آلوده کردن آب و غذای قربانی توسط دو نفر و حدوث مرگ وی^[۱۶۴]. اما زمانی که این اسباب در عرض هم نبوده و بلکه در امتداد هم باشند، مسئله پیچیده خواهد بود. به عبارت دیگر هر یک از آن ها با تاثیر روی دیگری، موجب اثر بخشی سبب بعدی و نهایتاً حدوث مرگ توسط آخرین سبب گردد. در این حالت در صورتی که بعضی از اسباب غیر عدوانی باشند، ضمان متوجه اسباب عدوانی است. مانند آنکه شخصی در ملک خود اقدام به حفر چاهی کند، و دیگری سنگی کنار آن قرار دهد؛ که در صورت وقوع مرگ، بی تردید گذارنده ضامن است؛ زیرا عمل کندن چاه برای مالک مجاز بوده است، و در نتیجه بحثی از ضمان وی به میان نمی آید. قانون‌گذار نیز در قسمت آخر ماده ۳۶۴ ق.م.ا بر این نظر تأکید ‌کرده‌است:” … و اگر عمل یکی از آن دو عدوانی و دیگری غیر عدوانی باشد فقط شخص متعدی ضامن خواهد بود“.

اما در صورت عدوانی بودن تمامی اسباب، بین فقها در شناختن عامل اصلی جرم اختلاف شده است. مشهور فقهای امامیه سبب مقدم در تاثیر را عامل مرگ دانسته اند.^[۱۶۵] مطابق این نظریه، عاملی که ابتدا شروع به اثر گذاری کرده و موجب تاثیر روی عوامل بعدی می شود، عامل مرگ شناخته می شود. لذا اگر شخصی چاهی حفر نماید و دیگری سنگی کنار آن قرار دهد، در صورت برخورد پای عابر با سنگ و سقوط در چاه و وقوع مرگ در اثر سقوط، تنها گذارنده سنگ ضامن است^[۱۶۶]؛ زیرا تاثیر اسباب دیگر، با برخورد سنگ با پای عابر شروع شده و در حقیقت اولین تاثیر مرگ را سنگ انجام داده است. در تعلیل اصولی آن نیز برخی فقها به استصحاب متمسک شده و چنین گفته اند که با برخورد پای عابر به سنگ، ضمان گذارنده سنگ آغاز شده و این ضمان استصحاب شده و حتی در برخورد فرد سقوط کننده به داخل چاه، بر ضمان اسباب بعدی رجحان داده می شود؛ زیرا سبب بعدی (چاه)، مانند شرط برای مباشر می‌باشد^[۱۶۷]. نظر مشهور فقها مورد انتقاد برخی از فقهای معاصر قرار گرفته است که قبل از سقوط چاه، ضمانی حادث نگشته است که ما آن را بر اسباب بعدی ترجیح دهیم.^[۱۶۸] به عبارت دیگر در استصحاب، وجود یقین قبلی لازم است؛ و باید بر ضمان سبب قبلی یقین داشته باشیم؛ در حالی که پس از برخورد پای عابر با سنگ، ضمانی به وجود نمی آید؛ تا ما آن را استصحاب کنیم؛ بلکه ضمان تنها با سقوط در چاه و وارد آمدن صدمه به وجود می‌آید. لذا این فقها با بی دلیل دانستن نظر مشهور، هر دو سبب را مشترکا ضامن دانسته اند^[۱۶۹]. به نظر می‌رسد ضامن دانستن سبب مقدم در تاثیر فاقد توجیه و مبنای علمی است؛ خصوصاً آنکه تقدم و تاخر زمانی به وجود آمدن اسباب نیز بر اساس نظر مشهور اهمیتی نداشته و حتی اگر گذارنده، ابتدا سنگ را گذاشته و سبب شخص دیگری با علم به وجود سنگ، چاهی در کنار آن حفر کند، باز هم گذارنده سنگ به علت تقدم در تاثیر ضامن است؛ حکمی که علاوه بر تناقض آشکار با عدل و انصاف، خلاف تلقی عرفی از موضوع نیز می‌باشد؛ زیرا در این مورد عرف به هیچ رو تقصیر عمل این دو را یکی نپنداشته و چه بسا در این حالت یعنی کندن چاه در کنار یک سنگ، فقط فرد چاه کن را عامل مرگ بداند. به هر حال قانون‌گذار با پذیرفتن نظر مشهور فقها مبادرت به وضع ماده ۳۶۴ ق.م.ا نموده است که به موجب آن:” هر گاه دو نفر عدوانا در وقوع جنایتی به نحو سبب دخالت داشته باشند کسی که تاثیر کار او در وقوع جنایت قبل از تاثیر سبب دیگری باشد ضامن خواهد بود مانند آنکه یکی از آن دو نفر چاهی حفر نماید و دیگری سنگی را در کنار آن قرار دهد و عابر به سبب برخورد با سنگ به چاه افتد کسی که سنگ را گذارده ضامن است و چیزی به عهده حفر کننده نیست و اگر عمل یکی از آن دو عدوانی و دیگری غیر عدوانی باشد فقط شخص متعدی ضامن خواهد بود“.

۶-۳- رابطه علیت در حقوق آمریکا