ژن­ها دارای اطلاعاتی هستند که این اطلاعات ویژگی­های انسان را می سازد.ژن­ها ازترکیب پایه­ای به نام نوکلئوتید تشکیل شده ­اند. ترکیب پایه از۴­­ساختار تشکیل شده است"ادنینA^[3]/گوانینG^[4]/سیتوزینC^[5]/ تیمینT^[6]“در حقیقت برای بیان هر ژن از۴حرفA,T,C,Gاستفاده می­کنیم که اصطلاحا به آن توالی نوکلئوتیدی گفته می­ شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

توالی ژن­های مربوط به بیماری­ها در بدن انسان­های نرمال به یک شکل است و بیماری زمانی اتفاق می افتد که در این توالی تغییری ایجاد شود.البته طول توالی نوکلئوتیدی بیماری­های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند.به طور مثال طول توالی ژن انسولین۳۳۳کاراکتر است. تا کنون بیشترین طول توالی نوکلئوتیدی شناخته شده مربوط به بیماری دوشن می­باشد. طول این توالی۲٫۳مگا می­باشد.
به عنوان مثال­هایی از بیماری­های ژنتیکی می­توان از زالی، سرطان های پوست، عقب افتادگی­ذهنی، کم خونی داسی شکل، فنیل کتونوری، تالاسمی و نظایر آن نام برد]۲[.
برخی از مواردی که بررسی­های ژنتیکی انجام می­پذیرد به شرح ذیل است:

• • زوجی که قصد تشکیل خانواده دارند و یکی از آن­ها یا یکی از خویشان نزدیک او دچار بیماری ارثی است.

• • فردی که فرزندی با یک نقص مادرزادی حاد دارد.

• • کودکی با یک مشکل جسمی که می‌تواند ژنتیکی باشد.

برای انجام این تست­های ژنتیکی در وهله اول نیاز به داشتن شجره­نامه زوجین در هنگام تشکیل خوانواده، والدین در هنگام تست­های بارداری و بیمار در هنگام بررسی یک بیمار ژنتیکی داریم. پس از دانستن شجره­نامه در هنگام برخورد با بیماری­ها نیاز به ذخیره اطلاعاتی درباره بیمار داریم.
برای ذخیره داده ­های مربوط به بیماری­های ژنتیکی نیاز به پایگاه­داده­­ای داریم که بتواند به خوبی از ذخیره انواع داده ها پشتیبانی کند. برای این داده ها نیاز به مدل­داده­ای داریم که بتواند علاوه بر ذخیره این داده ­ها به بررسی و تجزیه تحلیل این داده ­ها بپردازد. یکی از مسایل مهم برای انتخاب مدل ­داده این است که در مورد داده ­های پزشکی برای هر بیمار ممکن است خصوصیاتی را ذخیره کنیم که برای دیگر بیماران نیازی به آن نداشته باشیم مثلا ممکن است برای یک بیمار نیاز به ذخیره جواب آزمایش خون داشته باشیم اما برای بیمار دیگر نیاز به انجام این تست و ذخیره این آزمایش نداشته باشیم و یا ممکن است در حین بررسی شرایط بیمار به مواردی برخورد کنیم که از ابتدا پیش بینی نشده بود، به این دلیل بهتر است از ابتدا یک طرح کلی برای پایگاه­داده طراحی نشود تا بتوانیم هر خصوصیتی را که نیاز داشتیم یا در حین کار با آن مواجه شدیم برای بیمار اضافه کنیم.با توجه به این موضوع به این نتیجه می رسیم که از پایگاه­داده های SQL نمی­توانیم استفاده کنیم و پایگاه­داده های NOSQL برای این امر مناسب­تر هستند.
مسئله مهم دیگر این است که با توجه به نیاز به ژنتیک اعضای خانواده و نسل­های قبل بیمار باید توانایی افزودن موجودیت­ها(نسل های قبل و بعد)ی جدید را در حین انجام تحقیقات به این پایگاه­داده داشته باشیم. در مورد انتقال بیماری­ها تشخیص مسیر انتقال بیماری اهمیت ویژه­ای دارد زیرا باید مشخص شود که بیماری از پدر یا مادر، در مرحله بعد از کدام یک از اجداد به ارث رسیده و همینطور تشخیص داده شود که این بیماری ممکن است به کدام یک از فرزندان دختر یا پسر به ارث برسد. به این دلیل باید پایگاه­داده­ای طراحی کنیم که قابلیت استخراج روابط بین موجودیت­ها را دارا باشد. البته روابط بین موجودیت­ها در پایگاه­داده ­های رابطه­ای نیز قابل استخراج است اما اولا به دلیل نیاز به نوشتن رویه­های تو­در­تو امر بسیار پیچیده و زمان بر است ثانیا در مدل­داده گراف می­توانیم بر روی یال­ها نیز خصوصیاتی را برای ارتباط موجودیت­ها تعریف کنیم. با توجه به این سه مسئله به این نتیجه می­رسیم پایگاه­داده گرافی بهترین انتخاب برای این نوع بیماری ها است.
در این پایان نامه با بهره گرفتن از مدل­داده گراف پایگاه­داده­ای را طراحی خواهیم کرد که توانایی ذخیره انواع و حجم­های مختلف داده را دارا باشد. پایگاه­دادهطراحی شده باید قابلیت انجام عملیات برروی این داده های ذخیره شده را داشته باشد و بتواند نتایج مورد نظر در بررسی انتقال بیماری­های ژنتیکی را ازآن استخراج کند. نتایجی مانند مسیر انتقال بیماری،امکان انتقال بیماری به نسل بعد یا امکان انتقال بیماری به جنسیت خاصی از نسل بعد، درصد انتقال بیماری و …
در این پایـگاه­داده موجودیت­ها که همان افراد هستند درون گره­ها ذخیره می­شوند، در گره­ها علاوه
بر مشخصات عمومی بیماران تمام اطلاعات مربوط به بیــماری افراد، شرایط و علائم بیماران نیز ذخیره
می­شوند. در سطوح بعدی گراف، نسل­های بالاتر بیماران همراه با اطلاعات مربوط به بیماری مخصوصی
که در حال تحقیق در مورد آن هستند ذخیره خواهد شد. برای نمایش روابط بین افراد در این مدل­داده از
یال­ها استفاده خواهیم کـــرد. به این صورت که اگر بیماری از شخصی به شخص دیگری انتقال یافت از
یال جهت­دار برای نمایش این انتقال استفاده خواهیــم کرد. علاوه بر این­ها می­تـــوانیم بر روی یال­هـــا
توضیحاتی را نیز اضافه نمائیم. توضیحاتی مانند درصد احتمال انتقال یک بیماری خاص از یک فرد به­فرد
دیگر.

۱-۳-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

تا کنون از چند مدل­داده برای ذخیره اطلاعات پزشکی استفاده شده است اما هر یک از این مدل­داده ها دارای معایبی هستند که باعث می­شوند مدل­داده­ی ایده­آلی نباشند. یکی از این مدل­داده ­ها مدل­داده ی رابطه­ای می­باشد.برخی از داده­هایی که باید توسط پایگاه­داده ذخیره و بررسی شود مانند نتایج رادیولوژی بیماران، نوار قلب و…به صورت تصویر هستند بنابراین پایگاه­داده باید قادر به ذخیره داده­هایی از قبیل تصویر باشد اما این مدل­داده قادر به پشتیبانی از برخی از انواع داده نظیر صوت و تصویر نمی ­باشد. همچنین در این نوع پایگاه­داده که برای تعریف داده ­ها باید شمای از پیش تعریف شده داشته باشیم، قادر به افزودن موجودیت­های جدید نمی­باشیم و یافتن روابط بین افراد کار بسیار پیچیده و زمان­بری می باشد.
مدل­داده­ی بعدی که مدل­داده­ی شی رابطه­ای می­باشد با بهره گرفتن از طراحی EAVبه خوبی از عهده مشکل شمای از پیش تعیین شده و تعریف فرمت داده های مختلف بر می ­آید اما همچنان مشکل روابط بین افراد باقیست.
اما با بهره گرفتن از مدل­داده گراف می­توانیم مدل­داده­ای را برای بیماری های ژنتیکی پیاده سازی کنیم که از فرمت­های مختلف داده و حجم داده ها در حوزه­ بیماری های ژنتیکی پشتیبانی کند. این مدل­داده می ­تواند به راحتی موجودیت­های جدید را اضافه کند و در حین کار اگر نیاز به افزودن صفات جدید برای موجودیت­ها داشتیم این کار به راحتی امکان­ پذیر می­باشد. با این مدل­داده روابط بین افراد به دلیل استفاده از یال­ها به راحتی قابل ارزیابی و نتیجه ­گیری می­باشد.

۱-۴-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

در این تحقیق با توجه به فرمت و حجم داده ­های موجود در بررسی انتقال بیماری­های ژنتیکی و اهمیت بررسی روابط بین افراد در این نوع بیماری واین امر مهم که برای هر بیمار ممکن است نیاز به ذخیره داده ­های خاصی داشته باشیم، بنابراین قادر به تعریف شمای از پیش تعیین شده نیستیم، همین طور نیاز به افزودن موجودیت­های جدید در حین انجام کار، پایگاه­داده مناسبی طراحی می­کنیم تا قادر به پشتیبانی از این مسائل باشد.

۱-۵-اهداف مشخص تحقیق

طراحی مدل داده ای جهت پشتیبانی از ذخیره و بررسی فرمت­های مختلف داده ­های تولید شده در مسیر کشف انتقال بیماری­های ژنتیکی.
توانایی افزودن یک موجودیت جدید در هر زمان و هر مرحله مورد نیاز.
-توانایی افزودن یک صفت جدید برای هر موجودیت خاص در هر زمان و هر مرحله مورد نیاز.

۱-۶-مروری بر ساختار پایان نامه

در این پایان نامه مدل داده­ای مناسب برای ذخیره داده ­های مربوط به بیماری های ژنتیکی طراحی خواهیم نمود. در فصل اول پایان نامه به طور کلی در مورد موضوع و اهداف و دلیل این کار صحبت خواهیم نمود. در فصل دوم مفاهیم مورد نیاز برای آشنایی با موضوع مورد بحث مانند انواع پایگاه داده و بیماری ها و ذخیره داده های پزشکی را بیان خواهیم نمود.
در فصل سوم با کارهایی که در گذشته در این خصوص انجام شده است آشنا خواهیم شد و مشکلات و ضعف های این راه ها را بیان خواهیم نمود.در فصل چهارم پرس و جوهای مورد نیاز در مورد بیماری های ژنتیکی را بیان خواهیم نمود و مدل داده ای را طراحی خواهیم نمود تا از این نیاز ها پشتیبانی نماید.

فصل دوم: مفاهیم

۲-۱-مقدمه

برای ذخیره داده ­ها می توان از پایگاه­داده و مدل­داده ­های مختلفی استفاده نمود.به طور کلیمدل­داده ­ها به دو نوع مدل­داده ­های ساخت یافته و غیر ساخت یافته تقسیم می­شوندو هر یک از این دو نوع دسته بندی­های مختلفی دارند و از داده ­های مختلفی با ویژگی­های مختلف پشتیبانی می­ کنند که در خصوص انتخاب پایگاه­داده باید به درستی تصمیم گرفته شود تا پایگاه­داده به خوبی مدیریت داده ­ها را انجام دهد.
در این بخش با انواع مدل­داده و مفهوم مدیریت داده ­ها آشنا می­شویم. همچنین داد­ه­های پزشکی را بررسی می­نماییم و با توجه به خصوصیات داده ­های پزشکی به نتیجه­ مناسب در خصوص انتخاب پایگاه­داده می­رسیم.

۲-۲-مدل داده چیست؟

مدل کردن داده(data modeling)روشی است برای توصیف داده ­ها و عملیات روی آن­ها در پایگاه داده.به وسیله مدل­داده ما می­توانیم نوع داده ­های ذخیره شده درون پایگاه­داده را مشخص کنیم. یعنی اینکه این پایگاه­داده از چه نوع داده­هایی پشتیبانی می­ کند زیرا تمام پایگاه­داده ­ها از تمام انواع داده ­ها پشتیبانی نمی­کنند به عنوان مثال پایگاه­داده رابطه­ای نمی­تواند داده­هایی مانند صوت و تصویر را درون خود ذخیره و بازیابی کند،علاوه بر این با توجه به مدل­داده حجم داده ­ها­یی که می­توانند درون پایگاه ذخیره شوند نیز مشخص می­ شود]۹[.
مدل­داده مشخص می­ کند که بر روی داده ­های ذخیره شده درون پایگاه­داده چه عملیاتی را می­توانیم انجام دهیم.برای مثال در مدل رابطه‌ای عملیاتی همچون گزینش (selection)،طرح ریزی(projection) و اتصال (join­)تعریف می‌‌گردد.علاوه براینمدل­داده تعیین می­ کند یک پایگاه­داده چگونه داده ­های درون خود را به کاربران و برنامه ­های کاربردی نمایش دهد.
هر مدل­داده باید از ۳ جنبه زیر پشتیبانی کند:
ساختمان­های داده
یکی از عناصر اصلی مدل­داده ساختمان داده است. یعنی مدل­داده باید نحوه نمایش موجودیت­ها را مشخص کند و همچنین عملیاتی که برروی این موجودیت­ها انجام می گردد. یعنی هر مدل­داده باید دارای نماد­هایی برای نمایش انواع موجودیت، انواع صفات خاصه و انواع ارتباط بین موجودیت­ها باشد.جامعیتهر مدل­داده باید راه کارهایی برای تضمین اعتبار داده ­ها در پایگاه­داده داشته باشد. به عبارتی باید بتوان داده های نامعتبر را تشخیص دهد و از ورود این داده ­ها به پایگاه­داده جلوگیری کند. به این قوانین اصطلاحا جامعیت می­گویند.
عملیاتیک مدل­دادهباید بتواند مجموعه عملیاتی را تعریف کند که می تواند روی داده های ذخیره شده در پایگاه­داده انجام شود. این عملیات امکان کار با داده را می­ دهند مانند اضافه،حذف، جستجو، ویرایش و بازیابی داده.
از نظر کلی مدل­داده ها به دو نوع ساخت یافتهوغیرساخت­یافته تقسیم می­شوند.

۲-۲-۱-مدل های داده ساخت یافته

مدل­داده ­های ساخت یافته از دستورات SQLبرای نوشتن پایگاه­داده استفاده می­ کنند و برای استفاده از آن­ها باید فرمت داده­هایی را که قصد ذخیره آن­ها را داریم از قبل تعریف کنیم. مدل­داده ­های ساخت یافته به ۳دسته تقسیم می­شوند که در ادامه با هر یک از آن­ها آشنا می­شویم.

۲-۲-۱-۱-مدل داده رابطه­ای

پایگاه­داده رابطه­ای از دید کاربرانیک مجموعه از جدول­هایی است که به درستی قابل درک می باشند.سه مفهوم اساسی در این مدل به شرح زیر وجود دارد:۱-جدول ۲-ستون­ها ۳-سطرها.این مدل براساس جدول دوبعدی(سطر و ستون)بنا شده است. همین امر امکان بازیابی سریع داده ­ها را فراهم میکند.هر جدول مربوط به یک موجودیت است و هرسطر نشان دهنده یک نمونه از آن موجودیت می­باشد.هر جدول شامل رکوردها(ردیف)و صفات یا فیلدها(ستون)است]۳[.

روبه رو می باشند. که این مسأله از اساسی ترین معضلها در سطح منطقه می باشد. به طور کلی باید گفت حدود ۳۶% از جمعیت قزاقستان و ۲۰% از جمعیت قرقیزستان را روس تباران تشکیل می دهند. حدود ۵۰۰ هزار نفر ازبک ساکن قرقیزستان و نزدیک به یک میلیون در تاجیکستان زندگی می کنند. در مقابل حدود یک میلیون تاجیک و نزدیک به یک میلیون قزاق در ازبکستان زندگی می کنند. با وجود چنین ترکیب فعلی از جمعیت منطقه احتمال وقوع بحران و درگیری های قومی و احتمال گسترش آن به کشورهای هم مرز وجود دارد.
- قاچاق انسان: در حال حاضر قاچاق انسان معضل تمام کشورهای آسیای مرکزی است. بر اساس آمار مرکز بین المللی مهاجران، شمار زنان وارد شده در این تجارت در حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر در سال میباشد. در تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان افزایش قاچاق انسان توجه نهادهای بین المللی و دولتی را به خود جلب کرده است. طبق گزارش وزارت کشور ازبکستان تعداد قاچاق انسان و سوء استفاده از آنها به طور مداوم افزایش می یابد. به طور متوسط نرخ دختران ازبکی که به منظور بردگی جنسی قاچاق می شوند ۱۰۰۰ دلار گزارش شده است. طبق اطلاعات وزارت کشور ازبکستان، سالانه ۵ الی ۶ زن ازبکی قاچاق شده در امارات متحده عربی کشته می شوند.^[۷]
- مسائل زیست محیطی: آلودگی بیش از حد محیط دریای خزر در اثر تمرکز فرآورده های نفتی و فسیلی و آلودگی ناشی از فاضلاب کارخانه های شیمیایی کارخانه های غازان است و در اثر این آلودگی منابع مهم غذایی دریای خزر به ویژه خاویار کاهش چشمگیری پیدا کرده است.
- موقعیت جغرافیایی (عدم دسترسی به آب های آزاد): فروپاشی شوروی، کشورهای بدون ساحل جدیدی را بر نقشه جغرافیا ترسیم کرده، که با وجود دسترسی ترکمنستان و قزاقستان به سواحل دریای خزر، به لحاظ عدم دسترسی به دریاها و آب های آزاد، همگی جزء کشورهای محاط و بسته محسوب می شوند. درحالی که امروزه نقش دریا در فرایند توسعه قابل انکار نیست. کنفرانس تجارت و توسعه سازمان الملل، اعلام کرد: «کشورهای بدون ساحل در حال توسعه در میان فقیرترین کشورهای در حال توسعه قرار دارند. فقدان دسترسی به دریا همراه با انزوای آنان از بازارهای جهانی علت مهمی برای فقر نسبی و مانع اصلی در راه توسعه می باشد.»

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همجواری با افغانستان: افغانستان می تواند در یک مجموعهی امنیتی آسیای مرکزی به صورت گسترده مورد توجه قرار گیرد. صدور بی ثباتی از مرزهای افغانستان به منزله چالشی برای امنیت کشورهای آسیای مرکزی است. کشور افغانستان با توجه به این که به عنوان منبع مواد مخدر، عقاید انقلابی اسلامی، اسلحه و آموزش استفاده از آن عمل میکند، تهدید مستقیمی برای کشورهای آسیای مرکزی بوجود آورده است. تأسیس جنبش طالبان به عنوان یک رژیم اسلامی افراطی در افغانستان در سال ۱۹۹۶ ^[۸]و همچنین سرنگونی این رژیم به عنوان بخشی ازجنگ ایالات متحده علیه تروریسم پیامدهای مثبت و منفی برای منطقه آسیای مرکزی داشته است.
عدم توجه به تقاضاهای سیاسی متنوع در جمهوری ها: مهمترین عامل تهدید کننده امنیت و ثبات کشورهای آسیای مرکزی در بلند مدت، نبود ساز وکارهای اصولی برای حل نگرانی ها وخواست های اقتصادی، قومی یا سیاسی می باشد. هیچ یک از این کشورها نتوانستهاند ائتلاف یا ترتیبات مشارکتی در قدرت را میان گروه های اصلی نخبگان و یا احزاب مخالف به وجود آورند. وجود نارضایتی همراه با رژیم های اقتدارگرا، آینده روشنی از دستیابی به ثبات را ترسیم نمیکند. نبود فضای سیاسی مناسب برای پرورش نسل جدیدی برای جایگزینی نسل رهبران موجود و فعالیت دمکراتیک احزاب وگروه های سیاسی، اوضاع را در آینده پیچیده تر خواهد کرد.
اسلام افراطی: با وجود ده ها سال تبلیغ شوروی علیه اسلام به خوبی آشکار شده، اسلام در تعیین هویت این منطقه نقش اساسی ایفا می کند. بررسی اجمالی وضعیت پنج کشور آسیای مرکزی بیانگر این است که سه کشور ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان نسبت به دو کشور قزاقستان و ترکمنستان مسائل گسترده تری در رابطه با رشد افراطگرایی اسلامی دارند. در بین درهی فرغانه واقع در مرز مشترک تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان منطقهی اصلی فعالیت های گروه های اسلامگرا علیه نظام های منطقه است.
ج. منابع تهدیدها از سطح نظام بین المللی: فروپاشی شوروی و تغییر ساختار نظام بین الملل و متعاقب آن رقابت قدرت های بزرگ در منطقهی آسیای مرکزی ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و چین از عوامل مهم تأثیر گذار بر تحولات امنیتی در سطح منطقه است. به طور کلی بررسی تهدیدها در سه سطح نمایانگر آن است که نخست وضعیت کشورهای منطقه متأثر از منابع تهدیدهای گسترده امنیتی در سطح داخلی و منطقه ای است، که در سطح بالاتر آن ها را با آسیب پذیری های گوناگون از سوی رقابت قدرت های بزرگ در منطقه مواجه کرده است.
در واقع پس از فروپاشی شوروی به دنبال کودتای اوت ۱۹۹۱، مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی که در قالب تهدیدهای امنیتی در بالا به آن اشاره شد، منجر به توسعهی جنبش های بنیادگرایی اسلامی در منطقه شده است. نخستین گروه از اسلام گرایان نوپا در دهه ی ۱۹۷۰ وارد آسیای مرکزی شدند. در آن هنگام بسیاری از روحانیان از مذهب حنفی دور شدند و بیشتر به آموزش های سلفی – وهابی رو کردند که رهاورد نخستین گروه های اسلام گرا ( اخوان المسلمین ) و گروهی از دانشجویان مسلمان بود که از کشورهایی چون اردن، عراق و افغانستان به این مناطق آمده بودند. این دانشجویان “گروه های تاشکند” را پی ریزی کردند تا در دانشگاه های آسیای مرکزی و قفقاز گروه های زیر زمینی تشکیل دهند. این گروه ها در سایه فعالیت طالبان در افغانستان جسورتر شدند.^[۹]
این گروه ها با بهرهگیری از ریشه های عمیق باورها و تمایلات اسلامی در منطقه تلاش های وسیعی را سازمان داده اند و زمینه های ظهور بنیادگرایی اسلامی و جنبش های وابسته به آن از جمله حزب التحریر را در منطقه فراهم آوردهاند. برای شناخت و درک بهتر چنین گروههایی توضیح کوتاهی در مورد پدیده ی بنیادگرایی بیان می کنم.
در طول تاریخ اسلامی در یک دورهی زمانی انحطاط و رکود که در نتیجهی آن موجودیت و وحدت جامعهی اسلامی در معرض خطر قرار گرفته بود. شاهد رستاخیز و تجدید حیات مذهبی بودهایم و میان آشفتگی روحی- اجتماعی سیاسی و ظهور جنبش های بنیادگرایانه رابطه علت و معلولی است.^[۱۰] که این امر را تا حدودی می توان در مورد ظهور جنبش های بنیادگرا در آسیای مرکزی مطرح نمود چرا که حضور گستردهی این گروه ها بعد از یک دوره انحطاط اسلام (حاکمیت کمونیست) از فروپاشی شوروی و در نتیجهی اوضاع آشفتهی جمهوری ها بوده است. ایدئولوژی این گروه های بنیادگرای اسلامی در تجلی معاصرش ارائه دهندهی وحی، سنت و رویه ای است که به حضرت محمد (ص) پیامبر اسلام باز می گردد.
جوامع و جنبش های بنیادگرای کنونی در پی آنند که موجودیت و مأ موریت خود را از طریق وظایف الهی و سوابق تاریخی توجیه کنند. آنان بر قرآن و تفاسیر و مجموعه های احادیث گردآوری شده توسط نویسندگان برجستهی گمنامی که به قرون دوم و سوم اسلامی می رسند تکیه دارند. تفکر بنیادگرایانهی معاصر بر اساس سوابق تاریخی ایجاد شده، به وسیلهی جنبش ها و حوادث انقلابی، استوار است. عقیدهی بنیادگرایانه در مذهب سنی، به وسیلهی گروهی متفکران فعال طرح شد. که به چند تن از آن ها اشاره می کنم احمد حنبل، ابن سلامه، ابن حزم، قاضی موسی عیاض، نووی، ابن تیمیه، ابن قیم، ابن کثیر و ابن عبدالوهاب.^[۱۱]
حزب التحریر یک جنبش بین المللی و مهمترین سازمان اسلامگرای افراطی و سنی است که در آسیای مرکزی اقدام می کند. حزب التحریر در دههی ۱۹۵۰ از جنگ های گوناگون در خاورمیانه منشأ گرفته است. اما اعتقاد بر این است که این حزب به طور رسمی توسط شیخ ” تقی الدین النبهانی الفلسطینی ” در بیت المقدسِ تحت کنترل اردن تأسیس شده است. این حزب دست کم از اوایل ۱۹۹۰ در آسیای مرکزی حضور دارد، اما هنگامی که در اواخر این دهه، آزادی های دموکراتیک به سرکوبی بدل شد، به موفقیت های شگرفی با جمعیت های محلی دست یافت. اعضای آن در آسیای مرکزی به هزاران تن می رسند.^[۱۲]
این حزب در تمامی جمهوری‎های آسیای مرکزی به خصوص قرقیزستان حضور دارد و شمار اعضاء آن به هزاران تن می‎رسد.^[۱۳] حزبی که همانند بسیاری از جنبش‎های سلفی دیگر مانند جهاد اسلامی، جماعت اسلامی، القاعده احیای خلافت را به عنوان هدف اصلی خود معرفی می‎کند و البته تحقق این هدف را از طرق مسالمت آمیز توصیه و تجویز می‎کند. حزب التحریر با وجود این‎ که سال‎ها از تأسیس آن می‎گذرد، در فضای سیاسی خاورمیانه چندان تأثیرگذار نبوده است و هم اکنون هم چندان خبر و اثر قابل اعتنایی از این حزب در شرایط فعلی خاورمیانه به چشم نمی‎خورد، اما در آسیای مرکزی به عنوان مهمترین تشکل اسلامی به آن نگریسته می‎شود.
ایجاد خلاء ژئوپلیتیکی پس از فروپاشی اتحاد شوروی ” بازی بزرگ” جدیدی را در این منطقه شکل داد.^[۱۴] عربستان، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان از کشورهایی بودند که در عرصهی قدرت های منطقهای در آسیای مرکزی به شدت فعال شدند. علاوه بر عوامل فوق نظریهی تغییر موازنهی قدرت نظام بینالملل آن هم در پرتو رخداد ۱۱سپتامبر،^[۱۵] در مقام یک علت خارجی نقش ویژهای را در گسترش پدیدهی بنیادگرایی درآسیای مرکزی بازی کرده است. در واقع تمامی این عوامل زمینه را برای جلب حمایت به نفع حزب التحریر آماده می سازد و به آن کمک می کند تا دستور کار ضد حکومت غیر مذهبی، ضد غربی و ضد فساد خویش را به پیش ببرد.
با گذشت چندین سال از فروپاشی نظام کمونیستی بیشتر پژوهشگران منطقه، بر این باور هستند که اسلامگرایی رو به گسترش است. در واقع سابقهی چندین سده فعالیت مسلمانان در این منطقه و رابطه آن ها با پیروان دیگر ادیان و همسایگان آن ها تداوم اعتقاد مردم به اسلام است که عامل هویت بخش در منطقه آسیای مرکزی است. این عامل در برهه هایی از تاریخ باعث رویارویی و تعارض در منطقه شد و در بعضی مقاطع مثل دورهی پس از فروپاشی شوروی وحدت بیشتری داشته و باعث شده است که گروه های اسلامگرا در آسیای مرکزی به بازیگران مهمی در تحولات سیاسی اجتماعی این منطقه تبدیل شوند.
هدف پژوهش
هدف در این پژوهش با توجه به کمبود آثار مجزا و مستقل در مورد ریشه ها و جنبش های بنیادگرایی در آسیای مرکزی، بررسی و تحلیل مسألهی بنیادگرایی اسلامی به صورت جزئی و در قالب حزب التحریر در آسیای مرکزی است. پاسخ به سؤالاتی است که در مطالب ذیل به آن ها اشاره شده و همچنین اثبات فرضیه، این که ترکیبی از شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی… منطقه پس از فروپاشی شوروی ( عوامل منطقه ای و فرامنطقه ای) منجر به تقویت حضور حزب التحریر در آسیای مرکزی شده است.
سؤال اصلی پژوهش این است که چه عواملی بر تشدید فعالیت های حزب التحریر پس از فروپاشی شوروی، در آسیای مرکزی مؤثر بوده است؟
سؤالات فرعی نیز عبارتند از:۱.زمینه های شکل گیری بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی چیست؟

2. 2. پیشینهی شکل گیری حزب التحریر در آسیای مرکزی چیست؟

2. 2. عوامل داخلی مؤثر برتشدید فعالیت های حزب التحریر پس از فروپاشی شوروی، در آسیای مرکزی، چیست؟

2. 2. عوامل خارجی مؤثر برتشدید فعالیت های حزب التحریر پس از فروپاشی شوروی، در آسیای مرکزی، چیست؟

2. 2. واکنش نخبگان حاکم و رهبران کشورهای آسیای مرکزی نسبت به فعالیت حزب التحریر چیست؟

2. 2. رابطه حزب التحریر با سایر گروه های اسلامگرای آسیای مرکزی مانند جنبش اسلامی ازبکستان و جنبش اسلامی تاجیکستان به چه صورت است؟

در پاسخ به سؤالات پژوهش، فرضیه چنین می باشد:
شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه پس از فروپاشی شوروی، سبب تقویت نفوذ و حضور حزب التحریر در آسیای مرکزی شده است.
در این فرضیه شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی منطقه به عنوان متغیر مستقل و گسترش حضور حزب التحریر در منطقه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.
وضعیت و شرایط منطقه با شاخص های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بررسی شده است.
شاخص های سیاسی:

1. 1. انتخابات غیر قانونی و ناسالم

1. 1. استبداد، جو خفقان و سرکوب

1. 1. وجود احزاب وابسته به دولت و حذف احزاب غیر دولتی

1. 1. سانسور شدید مطبوعات و رسانه ها

شاخص های اجتماعی:

1. 1. پایین بودن شاخص های توسعه ی انسانی ( - میزان بالای زاد و ولد – افزایش میزان مرگ و میر در نتیجهی کمبود امکانات بهداشتی – میزان پایین سواد )

1. 1. قاچاق زنان و کودکان و گسترش فحشا

شاخص های اقتصادی:

1. 1. اقتصاد سایه

1. 1. قاچاق مواد مخدر و اسلحه و دیگر جرائم سازمان یافته

1. 1. رانت طلبی و فساد نخبگان حاکم

1. 1. میزان درآمد پایین مردم

1. 1. سطح پایین رفاه فردی با شاخص های فرعی: الف. سطح پایین بهداشت ب. درصد پایین پزشکان نسبت به کل جمعیت

(۲-۲۷)
این متغیر خود مجموعه‌ای از متغیرهای اثرگذار بر اهرم شرکت است که به‌صورت کلی در فصل سوم توضیح داده‌شده است.
۲-۳-۴- تورم
مقدمه
شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) معیار سنجش تغییرات قیمت کالاها و خدماتی است که توسط خانوارهای شهرنشین ایرانی به مصرف می‌رسد. این شاخص به عنوان وسیله‌ای برای اندازه‌گیری سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مورد مصرف خانوارها، یکی از بهترین معیارهای سنجش تغییر قدرت خرید پول داخل کشور به شمار می‌رود. کاربرد این شاخص برای تعدیل مزد و حقوق در قراردادهای دوجانبه و نیز دعاوی حقوقی و همچنین به‌عنوان مهم‌ترین معیار سنجش میزان تورم در اقتصاد ایران اهمیت فراوان دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران علاوه بر محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، شاخص‌های دیگری مانند شاخص بهای تولیدکننده (PPI) و شاخص بهای کالاهای صادراتی (XPI) را نیز محاسبه می‌کند.
برای آشنایی هرچه بیشتر با شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، پوشش جغرافیایی و جمعیتی شاخص، کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص، نحوه جمع‌ آوری اطلاعات و روش محاسبه آن را به طور خلاصه مورد بحث قرار داده و در انتها به تغییرات این شاخص طی سال‌های مختلف اشاره می‌گردد.
۲-۳-۴-۱- پوشش جغرافیایی
گستردگی جغرافیایی شاخص به میزان قابل توجهی تعیین‌کننده درجه درستی و اعتبار شاخص است. بدیهی است فرهنگ مصرفی و سلیقه افراد تا حدودی می‌تواند ناشی از شرایط اقلیمی و خصوصیات جغرافیایی هر منطقه باشد. لذا جهت پوشش مناسب جغرافیایی در همه مناطق شهری کشور، ۷۹ شهر نمونه در سطح استان‌های مختلف کشور به طریق علمی طوری انتخاب شده که تغییرات قیمت در آن‌ها نشانگر تغییرات در کل مناطق شهری و در هر استان باشد. در نهایت شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سطح ۳۱ استان به صورت مستقل محاسبه و از ترکیب شاخص استان‌های مختلف، شاخص کل مناطق شهری کشور به‌دست می‌آید.
۲-۳-۴-۲- پوشش جمعیتی شاخص
در سال پایه ۱۳۹۰ پس از انتخابات شهرها، حدود ۱۶۰۰۰ خانوار به طریق علمی از بین خانوارهای ساکن در ۷۹ شهر انتخاب شده که متوسط هزینه آن‌ها نماینده متوسط هزینه همه خانوارهای ساکن در شهرهای ایران است. خانوارهای نمونه، همه نوع خانوار با درآمدها و الگوهای مصرف متفاوت را شامل می‌شود. پس از انتخاب خانوارها، با مراجعه مستقیم آمارگیران اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی، ریز اقلام و هزینه آن‌ها استفسار و سپس به کل خانوارهای ساکن در هر استان و به کل مناطق شهری تعمیم داده می‌شود تا هزینه خانوارها برای کلیه کالاها و خدمات که در طول سال خریداری و به مصرف می رسانند مشخص گردد.
۲-۳-۴-۳- کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص
با توجه به تغییرات در الگوی مصرف خانوارها، در سال پایه ۱۳۹۰ با بهره گرفتن از نتایج بررسی بودجه خانوارهای شهری تجدیدنظری در انتخاب کالاها و خدمات نماینده صورت گرفت و از بین کالاها و خدماتی که خانوارهای ساکن در شهرها مصرف می‌کنند، تعداد ۳۸۵ قلم کالا و خدمات نماینده (۲۹۴ قلم کالا و ۹۱ قلم خدمت) با توجه به اهمیت آن‌ها به طریق علمی انتخاب شده است.
طبقه‌بندی کالاها و خدمات:
بر اساس طبقه‌بندی^[۱۵۸]COICOP، ۳۸۵ قلم کالا و خدمت مشمول بررسی به ۱۲ گروه اصلی تقسیم شده که ضرایب اهمیت آن‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

چنان که در جدول ۴-۲۷ و نمودار ۴-۳۵ مشاهده می شود، نتایج آزمون توکی نشان می دهد که میانگین نمرات رفتار شهروندی سازمانی در بین نوع استخدام مختلف از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد و بنابراین پیمانی با میانگین ۳٫۵۳۲۴ دارای بالاترین میانگین و قرارداری با میانگین ۳٫۳۰۰۴ دارای کمترین میانگین در خصوص رفتار شهروندی سازمانی است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۵- جمع بندی فصل چهارم
در این فصل در قسمت اول به بررسی ویژگی­های جمعیت شناختی نمونه آماری پرداخته شد و جداول و نمودارهای مربوط به آنها آورده شد. سپس برای نرمال بودن یا نبودن داده های پژوهش از آزمون K-S استفاده شد و با توجه به این که داده ­ها نرمال بود پس از این که از تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم برای سنجش روایی سؤالات و متغیر­های پژوهش استفاده شد، به بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش در جامعه از آزمونT تک نمونه ­ای پرداخته شد. بعد از آن برای تعیین رابطه متغیرهای پژوهش و مؤلفه های آن از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. پس از طی مراحل بالا با بهره گرفتن از مدل معادلات ساختاری، ضرایب مسیر و مقادیر آماره t به آزمون فرضیه های اصلی پرداخته شد. در فصل بعد با توجه به نتایج آزمون فرضیات پژوهش به بحث و نتیجه گیری و پیشنهادهای کاربردی ارائه می شود.
فصل پنجم
بحث و نتیجه ­گیری
۵-۱- مقدمه
گام­های پایانی تحقیق از اصلی­ترین و بنیادی­ترین مراحل انجام آن می­باشد. تجزیه و تحلیل دقیق و نتیجه ­گیری درست از داده ها و اطلاعات جمع­آوری شده، بدین دلیل که مبنایی برای برنامه­ ریزی­های آتی در جامعه­ مورد تحقیق قرار می­گیرند، از اهمیت دوچندانی برخوردار می­باشند. در واقع یافته­های بدست آمده باید چنان مستند و قابل تشریح باشند که جامعه­ مورد تحقیق به درستی و صحت آن­ها اعتماد داشته تا برای اصلاح نواقص و کاستی­های موجود، برنامه­ ریزی جامعی انجام داده و به نتایج قابل پیش ­بینی دست یابند. در این فصل با بررسی مفصل تر یافته­های فصل چهار، نتیجه ­گیری­های این پژوهش و نیز پیشنهاد­های مبتنی بر آن ارائه خواهد شد. در ابتدا نتایج حاصل از ویژگی­های دموگرافیک گروه نمونه و وضعیت هریک از متغیر های پژوهش بیان می­ شود، سپس نتایج حاصل از تحلیل همبستگی و آزمون فرضیات پژوهش ارائه خواهد شد.
۵-۲- یافته های پژوهش
۵-۲-۱- نتایج آمار توصیفی:
ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری پژوهش حاضر که در فصل چهارم ارائه شد نشان می­دهد که از بین ۱۱۵ نفر پاسخ دهنده، (۵۰٫۴ درصد) را زنان و بقیه آن را مردان تشکیل می دهند. همچنین از لحاظ سنی، ۷۳٫۹ درصد از کل کارمندان جامعه بین ۳۱ تا ۴۰سال سن دارند که می تواند ناشی از فرهنگ حاکم بر جامعه پژوهش حاضر باشد که نشان می دهد اکثر کارمندانی که در این سازمان مشغول به خدمت اند جوان هستند. همچنین از لحاظ سابقه کاری هم بیشتر افراد سابقه ۵ تا ۱۰ سال دارند. به علاوه طبق یافته های فصل چهارم، تقریبا ۵۴٫۸ درصد پاسخگویان تحصیلات کارشناسی دارند که اگر دانش و آگاهی پاسخگویان را عاملی تأثیرگذار در افزایش برای زندگی مدل بدانیم، پژوهش حاضر از این حیث در وضعیت مناسبی قرار دارد زیرا هرچه سطح درک و فهم پاسخگویان از سؤال های پژوهش بهتر باشد به همان نسبت نتایج پژوهش نیز قابل اتکاتر خواهد بود. همچنین ۴۷ درصد افراد در این سازمان از پرسنل رسمی می باشند.
۵-۲-۲- نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأئیدی و تحلیل همبستگی:
نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه­ی اول پیروی سازمانی نشان داد تمامی گویه ها از مقادیر تی (بیشتر از ۹۶/۱) و بار عاملی (بیشتر از ۳/۰) مورد قبولی برخوردارند .همچنین شاخص های برازش مدل نشان داد که مقدار RMSEA برابر ۰۷۴/۰ و مقدار χ۲به درجه آزادی (df) برابر با ۲٫۳۶ است، که نشانگر مناسب بودن مدل اندازه گیری است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی مرتبه دوم نشان داد که در میان مولفه­های ۵گانه­ی پیروی سازمانی، مولفه­ی بله قربان گو سهم بیشتری در تبیین پیروی سازمانی دارد.
نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه­ی اول سرمایه اجتماعی نشان داد که تمامی گویه ها از مقادیر تی (بیشتر از ۹۶/۱) و بار عاملی (بیشتر از ۳/۰) مورد قبولی برخوردارند. همچنین شاخص های برازش مدل نشان داد که مقدار RMSEA برابر ۰۸۵/۰ و مقدار χ۲به درجه آزادی (df) برابر با ۱٫۸۲ است، که نشانگر مناسب بودن مدل اندازه گیری است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی مرتبه دوم نشان داد که در میان مولفه­های ۳گانه­ی سرمایه اجتماعی ،مولفه­ی ارتباطی سهم بیشتری در تبیین سرمایه اجتماعی دارد.
نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه­ی اول رفتار شهروندی سازمانی نشان داد که گویه ۴۴ دارای بار عاملی کمتر از ۰٫۳ بود بنابراین از مدل حذف شد.نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و همچنین مرتبه دوم رفتار شهروندی سازمانی نشان داد که تمامی گویه ها و مولفه­ها از مقادیر تی (بیشتر از ۹۶/۱) و بار عاملی (بیشتر از ۳/۰) مورد قبولی برخوردارند .همچنین شاخص های برازش مدل نشان داد که مقدار RMSEA برابر ۰۸۲/۰ و مقدار χ۲به درجه آزادی (df) برابر با ۱٫۷۷ است، که نشانگر مناسب بودن مدل اندازه گیری است. در میان مولفه­های ۵گانه­ی رفتار شهروندی سازمانی ،مولفه­های نوع دوستی، تواضع و جوانمردی سهم بیشتری در تبیین رفتار شهروندی سازمانی دارند
نتایج تحلیل همبستگی پیرسون نشان می دهد که همبستگی بین پیروی سازمانی و سرمایه اجتماعی ۰٫۸۰۴ است و در سطح ۰۱/۰ معنادار است از متغیر پیروی سازمانی ، مولفه­ی پیرو ستاره، بیشترین ارتباط را با متغیر سرمایه اجتماعی (۰۱/۰ >p و ۷۲۵/۰ =r) دارد. بنابراین نتیجه کلی این است که این دو متغیر در راستای یکدیگرند.
ضریب همبستگی بین پیروی سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی ۰٫۷۷۹ است و در سطح ۰۱/۰ معنادار است. از متغیر پیروی سازمانی ، مولفه­ی بله قربان گو بیشترین ارتباط را با رفتار شهروندی سازمانی (۰۱/۰ >p و ۶۵۷/۰ =r) دارد. ضریب همبستگی بین سرمایه اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی ۰٫۷۸۷ است و در سطح ۰۱/۰ معنادار است. از متغیر سرمایه اجتماعی، مولفه­ی ساختاری بیشترین ارتباط را با رفتار شهروندی سازمانی (۰۱/۰ >p و ۸۸۱/۰ =r) دارد.
۵-۲-۳- نتایج حاصل از آزمون فرضیات پژوهش:
به منظور آزمون فرضیات از مدل معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیات در جدول ذیل ارائه شده است.

۰۲/۰±

^a27/32
۰۰/۰±

^ab86/16
۵۰/۱±

بدون سایه

^a19/1
۰۵/۰±

^a39/32
۰۰/۰±

^ab35/17
۹۶/۰±

حروف مشابه در هر ستون نشان دهنده عدم اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال ۵ در صد می‌باشند (آزمون دانکن)
± خطای استاندارد
۴-۱-۷- سطح برگ
نتایج تجزیه واریانس اثر سایهاندازی در مراحل مختلف رشد بر سطح برگ (جدول ۴-۱۳) نشان داد که اثر سایهاندازی در مراحل مختلف رشد، اثر شدت سایهاندازی و اثر متقابل آنها معنیدار میباشد.
مقایسات میانگینها نیز بیانگر این بود که سطح برگ، زمانیکه سایهاندازی در دوره رشد رویشی اعمال شد بیشترین مقدار (۸۶۳۷ سانتیمتر مربع) را داشت اما در کل دوره رشد کمترین مقدار (۷۶۱۲ سانتیمتر مربع) را نشان داد. در تیمار بدون سایهاندازی سطح برگ دارای بیشترین مقدار (۱۰۸۷۰ سانتیمتر مربع) بود و با افزایش شدت سایهاندازی مقدار آن به صورت منظمی کاهش یافت طوریکه در شدت سایهاندازی ۱۰۰ درصد کمترین مقدار (۵۴۴۳ سانتیمتر مربع) را داشت (جدول ۴-۱۴). مقایسه میانگین اثر متقابل سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و شدت سایهاندازی نشان داد که سطح برگ در تیمار بدون سایه و دوره رشد رویشی دارای بیشترین مقدار (۱۱۵۰۰ سانتیمتر مربع) بود و زمانیکه ۱۰۰ درصد سایهاندازی در کل دوره رشد اعمال شد کمترین مقدار (۴۶۹۰ سانتیمتر مربع در بوته) را نشان داد (جدول ۴-۱۵).
اگر یک گیاه بخواهد از انرژی خورشیدی استفاده کار آمد کند، باید بتواند حداکثر تشعشع نور خورشید را توسط بافتهای سبز جذب نماید. با افزایش سطح برگ میزان دریافت تشعشع هم بیشتر میشود. بنابرین کارایی جذب انرژی تابشی در یک مزرعه بستگی به میزان سطح برگ و زاویه آن در جامعه گیاهی دارد (مجدنصیری و احمدی، ۱۳۸۴). با افزایش شدت نور سطح برگ، دوام سطح برگ و زیست توده گیاه افزایش مییابد (سرمدنیا و کوچکی، ۱۹۹۰). برخی محققین (زمانی و کوچکی، ۱۹۹۵؛ کینگ^[۱۵۵]، ۱۹۹۴) اظهار داشتند زمانیکه گیاه در معرض افزایش نور (توسط نور مصنوعی) قرار می گیرد، نسبت به تیمار نور طبیعی از رشد و زیست توده بیشتری برخوردار هستند. کوسنس^[۱۵۶] و همکاران در سال ۱۹۹۱ علت کاهش شاخص سطح برگ گندم در رقابت با یولاف وحشی را به سریعتر بسته شدن کانوپی علف هرز و همچنین نحوه توسعه برگهای یولاف وحشی نسبت دادند که مانع نفوذ نور به درون کانوپی گیاه زراعی شده و در نتیجه، ریزش برگهای پایین بوته و کاهش شاخص برگ را به دنبال دارد. کودنی^[۱۵۷] و همکاران (۱۹۸۹) اعلام کردند که با افزایش تراکم یولاف وحشی، شاخص سطح برگ گندم به طور خطی کاهش مییابد. کیتینگ و کاربری^[۱۵۸] (۱۹۹۳) بیان نمودند که برگهای رشد کرده در سایه، نازکتر، دارای سطح بیشتر و افقیتر میباشند و فتوسنتز در واحد سطح این گیاهان نیز در نور زیاد، کمتر است.
۴-۱-۸- ماده خشک برگ
اثر سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و اثر شدت سایهاندازی بر ماده خشک برگ طبق نتایج تجزیه واریانس(جدول ۴-۱۳) معنیدار میباشد اما اثر متقابل آنها بر ماده خشک برگ تأثیر معنی داری را نشان نداد.
مقایسات میانگینها نیز نشان داد که ماده خشک برگ، زمانیکه سایهاندازی در دوره رشد رویشی اعمال شد بیشترین مقدار (۱۳/۲ گرم در بوته) را داشت اما در دوره رشد زایشی وکل دوره رشد دارای کمترین مقدار بودند و با هم اختلاف معنیداری را نشان ندادند. در تیمار بدون سایهاندازی ماده خشک برگ دارای بیشترین مقدار (۰۱/۳ گرم در بوته) بود و با افزایش شدت سایهاندازی مقدار آن کاهش یافت طوریکه در شدت سایهاندازی ۱۰۰ درصد کمترین مقدار (۹۵/۰ گرم در بوته) را داشت (جدول ۴-۱۴). مقایسه میانگین اثر متقابل سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و شدت سایهاندازی نشان داد که ماده خشک برگ در تیمار بدون سایه و در دوره رویشی دارای بیشترین مقادیر بود که با تیمار بدون سایه در دوره رشد زایشی و کل دوره اختلاف معنیداری را نشان نداد و زمانیکه ۱۰۰ درصد سایهاندازی در کل دوره رشد اعمال شد کمترین مقدار (۶۰/۰ گرم در بوته) را نشان داد (جدول ۴-۱۵).
شدت نور بر محتوای ماده خشک گیاهان تاثیر میگذارد طوریکه با افزایش شدت نور نسبت سطح برگ کاهش مییابد (پیکن^[۱۵۹] و همکاران، ۱۹۸۶).
۴-۱-۹- ارتفاع بوته
طبق نتایج تجزیه واریانس(جدول ۴-۱۳) اثر سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و اثر شدت سایهاندازی و نیز اثر متقابل آنها بر ارتفاع بوته بسیار معنیدار بود.
مقایسات میانگینها نیز نشان داد که ارتفاع بوته، زمانیکه سایهاندازی در دوره رشد رویشی اعمال شد بیشترین مقدار (۳۱/۳۴ سانتیمتر) را داشت اما در کل دوره رشد دارای کمترین مقدار (۷۳/۲۸ سانتیمتر) بود. در تیمار بدون سایهاندازی ارتفاع بوته دارای کمترین مقدار (۷۲/۲۵ سانتیمتر) بود و با افزایش شدت سایهاندازی مقدار آن به صورت منظمی افزایش یافت طوریکه در شدت سایهاندازی ۱۰۰ درصد بیشترین مقدار (۴۴/۴۰ سانتیمتر) را داشت (جدول ۴-۱۴). مقایسه میانگین اثر متقابل سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و شدت سایهاندازی نشان داد که ارتفاع بوته زمانیکه ۱۰۰ درصد سایهاندازی در کل دوره رشد اعمال شد بیشترین مقدار (۵۵/۴۴ سانتیمتر) را داشت و در تیمار بدون سایه و کل دوره رشد کمترین مقدار (۵۹/۲۴ سانتیمتر) را نشان داد (جدول ۴-۱۵).
کاهش مقدار و یا کیفیت نور میتواند باعث افزایش طول ساقه و کاهش شاخهدهی شود (درگیبوس^[۱۶۰] و همکاران، ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵). به طور کلی شاخهدهی تحت تأثیر سایهاندازی نسبت به نور طبیعی، کاهش مییابد (وان و رونالد^[۱۶۱]، ۱۹۹۸). افزایش ارتفاع بوته باقلا تحت سایهاندازی نشان دهنده دستیابی به منابع از طریق ریشه و یا کاهش تخصیص مواد به برگها میباشد (هنری و آرسن^[۱۶۲]، ۱۹۹۷) که این یک عامل مهم در کمک به گیاهان برای رسیدن به نور کافی است. نتایج مشابهی برای دیگر گیاهان گزارش شده است(آلوارنگا^[۱۶۳] و همکاران، ۲۰۰۳؛ هوگه^[۱۶۴] و همکاران، ۲۰۰۲؛ هامبرتو^[۱۶۵]، ۲۰۰۴؛ کومبازاوو ^[۱۶۶]و همکاران، ۱۹۹۸؛ رگنیر و هریسون^[۱۶۷]، ۱۹۹۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۱-۱۰- میزان سبزینگی (اسپد^[۱۶۸])
طبق نتایج تجزیه واریانس(جدول ۴-۱۳) اثر سایهاندازی در مراحل مختلف سایهاندازی و اثر شدت سایهاندازی و نیز اثر متقابل آنها بر اسپد معنیدار بود.
مقایسات میانگینها نیز نشان داد که اسپد، زمانیکه سایهاندازی در دوره رشد رویشی اعمال شد بیشترین مقدار (۲۸/۳۰) را داشت اما در کل دوره رشد دارای کمترین مقدار (۸۱/۲۶) بود. در تیمار بدون سایهاندازی اسپد دارای بیشترین مقدار (۰۹/۳۵) بود و با افزایش شدت سایهاندازی مقدار آن کاهش یافت طوریکه در شدت سایهاندازی ۱۰۰ درصد کمترین مقدار (۷۹/۲۱) را داشت (جدول ۴-۱۴). مقایسه میانگین اثر متقابل سایهاندازی در مراحل مختلف رشد و شدت سایهاندازی نشان داد که اسپد زمانیکه ۱۰۰ درصد سایهاندازی در هر سه دوره (رویشی، زایشی وکل دوره رشد) اعمال شد کمترین مقدار را داشت که با ۷۵ درصد سایهاندازی در هر سه دوره و ۵۰ درصد سایه اندازی در کل دوره رشد اختلاف معنی داری را نشان نداد و در تیمار بدون سایه و دوره رشد رویشی بیشترین مقدار (۶۸/۳۸) را نشان داد (جدول ۴-۱۵).
جدول۴-۱۳- تجزیه واریانس اثر سایه اندازی در مراحل مختلف رشد بر سطح برگ، ماده خشک برگ، ارتفاع و اسپد در نخود رقم ILC482

منابع تغییرات

درجه آزادی

میانگین مربعات

سطح برگ

ماده خشک برگ

ارتفاع

اسپد

تکرار