بند اول : اصول سازمان

اصول سازمان تجارت جهانی با کمی تفاوت همانند اصول مندرج در موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت است. به طور کلی سازمان تجارت جهانی بر چند اصل مهم مبتنی است

۱ . اصل عدم تبعیض و اصل دولت کاملــــــه الوداد: طبق این اصل هر گونه امتیاز بازرگانی یا تعرفه ای که از سوی یک کشور نسبت به هر کشور عضو اعمال می شود، به تمام شرکای تجاری عضو، قابل تعمیم است. تنها استثنای این اصل ‌در مورد همگرایی اقتصادی همانند اتحادیه های گمرکی بین چند کشور است؛

۲٫ استفاده از محدودیتهای کمی در تجارت همچون سهمیه بندی و صدور پروانه واردات ممنوع بوده، حمایت از صنایع داخلی فقط از طریق تعرفه های گمرکی شفاف امکان پذیر است؛

۳٫ کاهش تدریجی ‌و تثبیت تعرفه های گمرکی وحذف موانع تجاری وغیر تعرفه ای، مگر ‌در مورد محصولات کشاورزی کشورهایی که با مشکل در پرداخت‌ها موجه هستند؛

۴٫ برقراری نظام تعرفه های ترجیهی با هدف اعطای امتیازات تجاری به بعضی از فرآورده های کشورهای در حال توسعه، به منظور ساده سازی رقابت محصولات این کشورها با محصولات تولیدی کشورهای صنعتی

۵٫ هر گونه رفتار با کالای وارداتی که متفاوت با رفتار با کالاهای ساخت داخل باشد توسط کشورهای عضو ممنوع است

۶٫ هر گونه عمل کشورهای عضو که جنبه فروش زیر قیمت تمام شده داشته باشد ممنوع است.

۷٫ انجام مشورت ‌در مورد سیاست‌های بازرگانی با دیگر اعضا و حل وفصل اختلافات ناشی از روابط تجاری از طریق مذاکره.^[۲۶]

بند دوم : اهداف سازمان

اهداف سازمان شامل موارد زیر است :

۱ : مدیریت و نظارت بر اجرای ۲۸ موافقتنامه

۲ : مجمعی برای مذاکرات تجاری چند جانبه

۳ : مکانیسم حل و فصل اختلافات تجاری

۴ : بررسی و ارزیابی سیاست‌های تجاری اعضاء

۵ : همکاری با دیگر سازمان‌های بین‌المللی در زمینه مدیریت اقتصاد جهانی

۶ : کمک به کشورهای درحال توسعه و اقتصادهای در حال گذار جهت برخورداری از مزایای نظام تجارت چند جانبه^[۲۷]

فصل سوم : بررسی نقش اتاق پایاپای در قرارداد آتی و بررسی تضامین قابل قبول در آن

گفتار اول : بررسی اتاق پایاپای در قرارداد آتی در حقوق ایران

بند اول : عضویت در اتاق پایاپای در حقوق ایران

در این گفتار مباحثی مانند اعضا ء , شرایط عضویت و وظایف اعضا مورد بررسی قرار می‌گیرد و ضمنا به تحلیل ضوابط عمومی اتاق و تضامین و سپرده ها درآن پرداخته می شود .

بند دوم : اعضاء و شرایط عضویت در اتاق پایاپای

کارگزار، کارگزار / معامله‌گر و هر شخص حقوقی دیگری است که تحت این عنوان مطابق دستورالعمل پذیرش اعضا در اتاق پایاپای، به عنوان عضو اتاق پایاپای پذیرفته شده است^[۲۸].

بند سوم : وظایف عضو اتاق پایاپای

عضو اتاق پایاپای موظف است موافقت‌نامه عضویت در اتاق پایاپای را امضاء نموده و حق عضویت خود را طبق مقررات پرداخت نماید.^[۲۹]

عضو اتاق پایاپای مکلف است اطلاعات زیر را به ترتیبی که مشخص شده است به “شرکت” ارائه نماید:

1. 1. هر نوع مجازات یا وضعیتی که موجب ممنوعیت عضو اتاق پایاپای و یا مدیرعامل و یا هر یک از اعضای هیئت مدیره اشخاص حقوقی عضو اتاق پایاپای از تصرف در اموال و یا محرومیت از انجام معاملات می‌شود (از قبیل ورشکستگی، توقیف اموال یا منع شرکت در معاملات ویژه)

1. 1. تغییرات ثبتی عضو اتاق پایاپای اعم از تغییر در مدیران، اقامتگاه شرکت و سایر موارد پس از ثبت تغییرات

1. سایر اطلاعات مورد درخواست از اعضاء اتاق پایاپای طبق مصوبات هیئت مدیرۀ “شرکت”

تبصره: نقض مقررات فوق تخلف محسوب شده و موضوع توسط “شرکت” جهت رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع خواهد شد^[۳۰].

بند چهارم :فرایند تسویه و پایاپای

اتاق پایاپای پس از دریافت گواهینامه انجام معاملات نسبت به صدور صورتحساب شامل اطلاعات قرارداد از جمله ارزش قرارداد، مالیات، کارمزدهای مصوب اعم از کارمزد‌های کارگزار، بورس، حق نظارت سازمان و سایر هزینه های مصوب اقدام می‌کند^[۳۱] اعضاءاتاق پایاپای مکلفند ‌بر اساس صورت حساب صادره نسبت به تسویه معاملات خود طی مهلت تسویه و ‌بر اساس ضوابط این دستورالعمل، اقدام نمایند. در صورتی که امور تسویه هر معامله به طور کامل توسط کارگزار خریدار انجام شده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیه تسویه وجوه آن معامله می‌کند. اتاق پایاپای پس از صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نسبت به واریز وجوه مربوط و کارمزدها به حساب ذینفعان اعم از فروشنده، بورس، “شرکت”، سازمان و کارگزاران طرف معامله همچنین ارائه حواله خرید کالا به کارگزار خریدار اقدام می‌کند.^[۳۲] روش‌های تسویه معاملات به شرح زیر می‌باشد:

تسویه نقدی: در این روش وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه به صورت نقدی توسط کارگزار خریدار به حساب عملیاتی واریز می‌گردد و اسناد مربوطه به اتاق پایاپای ارائه می‌شود.

تسویه اعتباری: در این روش ظرف مهلت تسویه، سند تسویه اعتباری طبق فرمت “شرکت” به تأیید فروشنده و کارگزار فروشنده رسیده و به همراه سایر مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارائه می‌شود. در سند تسویه اعتباری فروشنده به دریافت ثمن معامله اقرار می‌کند^[۳۳] در صورتی که انجام امور تسویه با تأخیر و حداکثر تا ۷ روز تقویمی پس از مهلت تسویه انجام شود، کارگزار خریدار به ازای هر روز تقویمی تأخیر موظف به پرداخت ۲۵/۰ درصد ارزش معامله می‌باشد. این مبلغ باید در هنگام تسویه به صورت یکجا به حساب بستانکاران موقت شرکت و به نفع فروشنده واریز شود. پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت می‌گیرد.ضمنا قابل ذکر است که اتاق پایاپای موظف به حفظ اطلاعاتی است که اعضاء در اختیار اتاق قرار داده‌اند و ارائه اطلاعات مذبور صرفاً با تقاضای مراجع ذیصلاح قانونی انجام خواهد گرفت.

گفتاردوم : بررسی تضامین قابل قبول

لازم به ذکر است در حقوق ایران با وضع ماده ی ۱۰ قانون مدنی و مبانی فقهی قوی آن، دیگر مجالی بــرای تردید در اعتبار حقوقی قراردادهای آتی و به طور کلی قراردادهایی که دارای الگوی عقود با نام نیستند و نیز مخالفتی با موازین قانونی ندارند، باقی نمی ماند. قرارداد آتی که موضوع آن انشــای بیع در آینده است، اگر نتوان آن را در قالب عقود با نام جای داد، به یقین از مصادیق عقودی اســت کــه در ماده ی ۱۰ قانون مدنی با نام قراردادهای خصوصی معرفی شــده است. هیچ مانع قانونی و دلیل حقوقی، اعتبار قرارداد را نفی نمی‌کند. ‌بنابرین‏ قرارداد مذکور را باید در شــمول قراردادهای معتبر و الزم الوفا دانســت، قراردادی که تمام سپرده های تضمین، نقش اتاق پایاپای و چهار صورت خاتمه ی قرارداد جزء اقتضائات و لوازم حقوقی آن است. از این رو ورود به بازار آتی ها به منزله ی پذیرش تمام این امور به عنوان لوازم عرف این بازار است.^[۳۴]

بند اول : ارتباط خریدار و فروشنده

الف : تعهدات اتاق پایاپای در برابر خریدارو فروشنده

نسبت بدهی: بدهی جاری به دارایی های جاری است که معکوس نسبت جاری بوده و بخشی از نسبت بدهی مذکور می‌باشد، با این تفاوت که میزان استفاده بدهی های جاری برای دارایی های جاری را نشان می‌دهد(حسن پور،۱۳۸۸).

سرمایه در گردش ناخالص: سرمایه در گردش عبارت است از مجموعه مبالغی که در دارایی های جاری سرمایه گذاری می شود(رهنمای رودپشتی وکیائی،۱۳۸۷).

سرمایه در گردش خالص: اگر بدهی های جاری از دارایی های جاری کسر شود، سرمایه در گردش خالص به دست می‌آید(رهنمای رودپشتی و کیائی،۱۳۸۷).

استراتژی: راهکارهای عملی شرکت ها درباره نسبت های جاری، آنی و بدهی برای حداکثر کردن سود است(حسن پور،۱۳۸۸).

نوع استراتژی: منظور انواع استراتژی های بررسی شده در تحقیق(استراتژی محافظه کارانه، جسورانه، میانه رو) است(حسن پور،۱۳۸۸).

استراتژی محافظه کارانه: در این استراتژی شرکت ها مقدار زیادی دارایی جاری که نرخ بازده شان پایین است نگهداری می‌کنند و در مقابل میزان بدهی های جاری کم است. در نتیجه باعث می شود که قدرت نقدینگی بیش از حد بالا برود و ریسک ناشی از ناتوانی بازپرداخت بدهی های سررسید شده به پایین ترین حد برسد( شر^[۴]،۱۹۸۹).

استراتژی جسورانه: در این استراتژی مقدار دارایی های جاری به کمترین مقدار لازم می‌رسد و در مقابل بیشترین استفاده را از بدهی های جاری می‌برد، در نتیجه ریسک نقدینگی بالا است و حتی ممکن است شرکت در زمان سررسید قادر به بازپرداخت بدهی های خود نباشد. (شر،۱۹۸۹).

استراتژی میانه رو: استراتژی متعادل بصورتی است که ترکیب بهینه ای از دارایی های جاری و بدهی های جاری را استفاده می‌کند(شر،۱۹۸۹).

تغییرات قیمت سهام: تغییرات قیمت سهام یکی از ویژگی های ذاتی بازار های مبتنی بر نظام عرضه وتقاضا می‌باشد. تغییر قیمت سهام در بورس تهران با داد و ستد انجام می‌گیرد. اگر معاملات به نحو جهت داری قیمت سهام یک شرکت را به سمت افزایش یا کاهش هدایت کند، قیمت سهام شرکت تغییر خواهد کرد(‌نیک‌بختی،۱۳۸۶).

ارزش افزوده نقدی: ارزش افزوده نقدی به مازاد وجه نقدی گفته می شود که پس از کسر هزینه سرمایه نقدی از سود نقدی عملیاتی پس از کسر مالیات به دست می‌آید. ‌به این مازاد وجه نقد برخی اوقات سود نقدی مازاد^[۵] نیز اطلاق می‌گردد.

هزینه سرمایه نقدی شامل سود نقد پرداختی به سهام‌داران و بهره پرداختی به اعتبار دهندگان است(مولودی و رضایی،۱۳۸۹).

۱-۹ استفاده کنندگان از نتایج تحقیق

بهره‌وران این تحقیق کلیه سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل فعال در بورس اوراق بهادار تهران، کارگزاری‌ها، محققان و پژوهشگران عرصه حسابداری و مسائل مالی، اساتید و دانشجویان دانشگاه های کشور، مدیران و کارکنان شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری و اعتبار دهندگان و در نهایت دولت جهت اعطای تسهیلات و تعیین شرایط اعتباری می‌باشد.

۱-۱۰ ساختار کلی تحقیق

در فصل اول این تحقیق، به معرفی موضوع تحقیق، تشریح وبیان مسئله، اهداف، اهمیت و ضرورت تحقیق، فرضیه های تحقیق، قلمرو تحقیق و کلید واژه های فارسی می پردازیم. فصل دوم به بررسی ادبیات موضوعی و پیشینه های مربوط، مفاهیم اساسی و مبانی تئوریک موضوع می پردازد. در فصل سوم روش انجام تحقیق بحث شده است. فرضیه های تحقیق و نحوه اندازه گیری متغیرها تشریح وسپس جامعه و نمونه آماری، منابع تهیه اطلاعات و روش های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل بیان شده است. در فصل چهارم، تحلیل داده های جمع‌ آوری شده و بررسی تحلیل نتایج فرضیه‌ها بیان خواهد شد. فصل پنجم به تلخیص و جمع‌ آوری تحقیق، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادهایی جهت استفاده کنندگان از این تحقیق و تحقیقات آتی اختصاص می‌یابد.

فصل دوم ادبیات، مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

مدیریت سرمایه در گردش یکی از فاکتور های اصلی مدیریت مالی در شرکت شناخته می شود. به طور کلی مدیریت سرمایه در گردش مشتمل بر مدیریت انواع دارایی های جاری و منابع تامین کننده مالی کوتاه مدت است و علاوه بر آن، تصمیمات مربوط به تامین مالی بلند مدت، برای پشتیبانی مالی از دارایی های جاری واحد انتفاعی را نیز در بر می‌گیرد(شباهنگ،۱۳۸۳). محدودیت در منابع مالی بانک ها و سایر مؤسسات اعتبار دهنده باعث شد شرکت‌ها در سطح وسیعی اقدام به انتشار سهام نمایند، در نتیجه محل جدیدی برای سرمایه گذاری به نام بورس اوراق بهادار تشکیل شد، که یکی از اهداف مهم تشکیل آن، ایجاد سازوکار منظم و شفاف در تقابل عرضه و تقاضا برای تعیین قیمت دارایی های مالی است. میزان نقدینگی سهام یکی از معیار های مهم تصمیم گیری جهت خرید و فروش سهام شرکت ها است و سهام شرکت هایی که به طور روزمره در بورس تهران مورد معامله قرار می‌گیرد، قابلیت نقدینگی بیشتری نسبت به شرکت هایی که معاملات کمتری روی سهام آن ها صورت می‌گیرد، دارند. لیکن تغییر قیمت نیز مستلزم انجام معامله است(‌فصل‌نامه بصیرت، ۱۳۸۹).

یک ایده پذیرفته شده این است که نقش مدیران، حداکثر کردن ثروت سهام‌داران از طریق تخصیص بهینه منابع است. به منظور عملیاتی کردن این هدف، ثروت سهام‌داران از گذشته یا از طریق معیارهای استاندارد حسابداری(مثل: سود عملیاتی، سود خالص عملیاتی) مورد ارزیابی قرار گرفت، نسبت های مالی(سود هر سهم، بازده بر دارایی ها، بازده بر سرمایه) نمایانگر عملکرد شرکت بود. اخیراً با ابداع معیاری تحت عنوان ارزش افزوده نقدی(CVA)، سرمایه گذاران و مدیران شرکت ها می‌توانند عملکرد مدیریت را در قبال ارزشی که برای سهام‌داران ایجاد شده ارزیابی کنند.

فصل دوم به چارچوب نظری اختصاص دارد. در این فصل ادبیات و سوابق تحقیق به اجمال ذکر می‌گردند. به طوری که در بخش اول (ادبیات تحقیق)، به بررسی متغیر های مورد مطالعه می پردازیم و در بخش دوم سعی شده است تحقیقاتی که در زمینه مدیریت سرمایه در گردش، تغییرات قیمت سهام و ارزش افزوده نقدی صورت پذیرفته است، به اجمال معرفی گردد.

۲-۲ تعریف و ماهیت سرمایه در گردش

برابر تعریف دانش حسابداری، معمولا دارایی های جاری، در طول یک سال، به پول نقد تبدیل می شود. مدیریت سرمایه در گردش بیشتر، در گیر سازماندهی دارایی های جاری، مانند وجه نقد، اوراق بهادار قابل فروش^[۶]، حساب های دریافتنی، موجودی ها و بدهی های جاری است. پول به خودی خود، نقد ترین دارایی هاست، جدا از پول دارایی های دیگر دارای دو بعد می‌باشد: ۱- زمان لازم برای تبدیل آن ها به پول نقد ۲- درجه اطمینان نسبت به نقد شدن آن ها، یا قیمتی که برای تبدیل شدن دارایی به پول نقد، پرداخت شده است. اداره دارایی های ثابت، بیشتر، بخشی از بودجه بندی سرمایه به شمار می‌آید، حال آنکه برنامه ریزی تامین مالی بلند مدت به چگونگی ساختار سرمایه بستگی دارد.

۳-۵-داوری

داوری آخرین راه حل الزامی ‌و قطعی اختلافات نفتی است که در صورت عدم رسیدن به توافق وحل وفصل واختلاف از طریق سایر روش های مذکور ،طرفین بدان متوسل می‌شوند.

داوری هایی که به رفع اختلافات بین اشخاص خصوصی ودولت ها می‌ انجامد ‌و ناشی از قراردادهای نیمه بین‌المللی است . از اواخر قرن نوزدهم ‌و اوایل قرن بیستم وباتوسعه وگسترش شرکت های بزرگ ونفوذ آن ها در صنایع مادر کشورهای جهان سوم آغز شد . اولین باردرسال ۱۸۶۴ یک داوری نیمه بین‌المللی بین دولت مصر و شرکت کانال سوئز که یک شرکت انگلیسی بود واقع شد ، که به ‌عنوان داوری بین یک دولت ویک شخص خصوصی خارجی ، درتاریخ قضایی ثبت شده است ‌در اختلاف بین شرکت کانال سوئز ودولت مصر داور مشترک طرفین ناپلئون شوم پادشاه فرانسه بود وموضوع اختلاف مربوط به قرارداد ۱۸۵۶ مربوط به حفر کانال سوئز که از طرف دولت مصر به کمپانی کانال اعطاء شده بود از تاریخ داوری بین مصر وشرکت کانال سوئز تا زمان حاضر این نوع داوری رو به تکامل رفته ولی توسعه فوق العاده آن در قرن بیستم وپس ‌از جنگ جهانی دوم است ،چراکه در قرن بستم سرمایه گذاری خصوصی خارجی ‌و قراردادهای توسعه اقتصادی ‌و استخراج وصدور منابع زیرزمینی وتوسعه تجارت وبازرگانی بین‌المللی وصدها رشته اقتصادی دیگر پیدا شده وبه طرف کمال پیش رفته است .

از طرفی با وجود احتیاج شدید کشورهای توسعه یافته به سرمایه های خارجی ، دارندگان سرمایه وموسسات واشخاص خصوصی خارجی به سادگی وبدون تامین قضایی کافی حاضر نیستند سرمایه ومهارت خودرا به خطر اندازند وبه حق ویا نا حق مدعی هستند که به دستگاه های قضایی کشورهای درحال رشد اعتماد ندارند واعتقاد دارند به وسیله داوری می‌توانند حقوق خود را حفظ نمایند وبه همین جهت کوشش می‌کنند که در هر قرارداد شرطی به عنوان داوری برای موارد اختلاف که ممکن است به وجود آید ، پیش‌بینی نمایند وبه همین دلیل است که شرط داوری در قراردادهای نفتی یکی ازشرایط اصلی وعمومی این قراردادها را تشکیل می‌دهد و اکنون نه تنها شرط داوری ‌در همه قراردادهای نیمه بین‌المللی از جمله قراردادهای نفتی ذکر می شود ،بلکه سازمان‌های مختلف داوری هم برای رسیدگی ‌به این نوع اختلافات درسطح ملی ومنطقه ای وبین المللی تشکیل شده است . ^[۷۹] علی الاصول در قراردادهای نفتی اختلافاتی که جنبه حقوقی داشته باشند ،باید به داوری ارجاع گردند وبه اختلافات غیرحقوقی مثل مسایل فنی ‌و حسابداری از راه های توافق،سازش وکارشناسی که قبلا ذکر شده فیصله داده می‌شوند . ‌در کنوانسیون حل اختلافات سرمایه گذاری بین دولت ها واتباع دول دیگر ^[۸۰]مصوب ۱۹۶۵ نیز این موضوع پیش‌بینی شده است اختلافاتی هم که تا کنون ‌در مورد قراردادهای نفتی خاورمیانه به داوری ارجاع شده اند جنبه حقوقی داشته اند به ‌عنوان مثال اختلافات شیوخ قطر وابوظبی با کمپانی های نفتی مربوط،راجع به مفهوم شرایط قراردادواینکه ناحیه امتیاز شامل آب های ساحلی ‌و فلات قاره می‌گردد یانه ،بوده است .همچنین اختلاف شرکت ملی نفت ایران وشرکت نفت سافایر در خصوص ادعای خسارت سافایر از شرکت ملی بخاطرفسخ قرارداد به وسیله شرکت ملی نفت ایران بود ه است البته پیروی از اصل یاد شده الزامی نیست ،یعنی طرفین،می‌توانند توافق کنند که اختلافات غیر حقوقی آن ها هم از اراه داوری رسیدگی وحل شوند دراکثر قراردادهای نفتی ایران ، بطورکلی ، برای حل وفصل اختلافات فنی ‌و حسابداری طریق کارشناسی پیش‌بینی شده است و داوری ظاهر فقط برای رسیدگی به اختلافات حقوقی موردنظر بوده است . ^[۸۱]منتهی ارجاع اختلافات فنی و حسابداری به کارشناسی جنبه الزامی ندارد وموکول به توافق طرفین است ودرصورت عدم توافق موضوع به داوری می رود .بدین ترتیب ملاحظه می شود که داوری راه حل نهایی ‌و قطعی اختلافات در قراردادهای نفتی ایران پیش‌بینی شده است ولی با وجود اهمیت وقاطعیت که طرفین برای داوری قایل شده اند ، عملا از این وسیله برای حل اختلافات بندرت استفاده شده است ومی شود . درطول بیش از یکصد سال تاریخ صنعت نفت ایران فقط یک بار اختلاف نفتی ایران با طرف قرارداد به داوری کشیده شد آنهم درخصوص قرارداد سافایر بود که طرف دوم به طور یک جانبه به داوری مراجعه کرد وحکم غیابی علیه شرکت ملی نفت ایران گرفت که بعدا خاتمه یافت . ^[۸۲]

دلایل این امر بسیار زیاد است ولی مسلماً هیچ یک از دلایل مذکورعدم وجود اختلافات بین طرفین نیست زیرا ‌در مورد اجرای قراردادهای نفتی وجوداختلاف دائمی است ولاینقطع ادامه دارد ولی حل وفصل آن ها بطرق دیگری انجام می شود که عمده ترین دلایل آن به شرح ذیل است :

1. 1. کشورهای طرف قراردادنفتی تصور می‌کنند که ارجاع اختلافات بین آن ها واشخاص خصوصی خارجی به داوری افرادخارجی ناسخ ومبطل ویامضعف حق حاکمیت ملی آن ها است .

1. 1. نظربه منافع مشترکی که درادامه کار ‌در قراردادهای نفتی است ،اختلافات حاصله بین طرفین این قراردادهای همیشه ازطریق مذاکرات دوستانه حل وفصل می شود ونشان روابط صمیمی ‌و همکاری بین آن ها آن است که اختلافات خود را به طریق دوستانه وبدون دخالت هیچ مقام دیگری حل وفصل نمایند.

بیمارانی که طرح وارۀ معیار های سرسختانه / عیب جویی افراطی دارند ، معتقدند باید تلاش کنند تا معیار های بلند پروازانه خود دست یابند و این کار را به خاطر اجتناب از عدم تأیید یا خجالت زدگی انجام می‌دهند. این طرح واره معمولاً منجر به احساس فشار مداوم و عیب جویی افراطی از خود و دیگران می شود. این وضعیت در صورتی به عنوان یک طرح وارۀ ناسازگار اولیه در نظر گرفته می شود که منجر به اختلال در سلامت، احساس ارزشمندی ، روابط بین فردی یا لذت بردن از زندگی شود. شکل های بروز این طرح واره عبارتند از : (۱) بی نقص گرایی (مانند” نیاز به انجام دقیق کارها ، توجه غیر عادی به جزئیات یا کم بر آوردن کارایی” ) (۲) قواعد”وباید های” انعطاف ناپذیر در بسیاری از حوزه ها از جمله معیارهای اخلاقی ، فرهنگی و مذهبی غیر واقع گرایانه و (۳) اشتغال ذهنی با زمان و بازده کار .بیمارانی که طرح وارۀ تنبیه دارند ، بر این ‌باورند که افراد باید به خاطر اشتباهات خود سخت تنبیه شوند. در چنین طرح واره ای ، تمایل تنبیه شدیدی وجود دارد نسبت به کسانی که طبق معیارشان عمل نمی کنند (حتی خود فرد) . بیمارانی که این طرح واره را دارند معمولاً نمی‌توانند از اشتباهات دیگران چشم پوشی کنند و آن ها را ببخشند ، زیرا نمی توانند موقعیت های مشکل زا ، نقص ها و کمبود های انسان را مدّ نظر قرار دهند و از پذیرش این موارد طفره می‌روند (یانگ ،۱۹۵۰ ؛ به نقل از حسن حمید پور ،۱۳۹۰ ).

بیولوژی طرح واره های ناسازگار اولیه

این دیدگاه، ‌بر اساس پژوهش‌های انجام شده درحوزۀ هیجان وبیولوژی مغز( لدو^[۱۱۵] ، ۱۹۹۶) مطرح شده است. همچنین برفرضیه هایی تأکید می‌کنیم که راجع به سازوکارهای احتمالی شکل گیری و تغییر طرح واره مطرح شده اند. هنوز پژوهشی انجام نشده است که صحت وسقم این فرضیه‌ها را آزمون کند.

پژوهش‌های ‌اخیر به این نکته اشاره می‌کنند که تنها یک سیستم هیجانی درمغز وجود ندارد ، بلکه چندین سیستم وجوددارد. هیجان های مختلفی وجود دارند که درگیر مکانیسم های حیاتی هستند- پاسخ به خطر ، جستجوی غذا، رابطه جنسی و جفت یابی، مراقبت ‌از فرزندان ، پیوندهای عاطفی اجتماعی – وبه نظر می‌رسد که هریک از آن ها توسط شبکه مغزی منحصر به فردی ، واسطه مندی می‌شوند.

سیستم های مغزی درگیردر شرطی شدن ترس و حوادث آسیب زا

مطالعات انجام شده برروی بیولوژی مغز به نواحی خاصی اشاره می‌کنند که توسط طرح واره های مبتنی بر حوادث آسیب زای دوران کودکی ، مانند رهاشدگی یا بدرفتاری ، برانگیخته می‌شوند .

در جمع بندی از پژوهش های انجام شده دربارۀ بیولوژی حوادث آسیب زا:

درحین بروز یک حادثۀ آسیب زا، خاطرات هشیار توسط سیستمی ذخیره می‌شوند که با هیپوکامپ و نواحی قشر مغز مرتبط است و خاطرات ناهشیار ، توسط سازوکارهای شرطی شدن ترس شکل می گیرند که این سازوکارها ازطریق سیستم آمیگدال عمل می‌کنند. این دو سیستم به طور موازی فعال می‌شوند و درباره تجربه آسیب زا ، اطلاعات متفاوتی ذخیره می‌کنند . هر یک از این دو سیستم می‌توانند به محض روبه رو شدن با محرکهایی که در طول حادثه آسیب زا وجودداشته است، خاطرات خود را بازیابی کنند. نتایج بازیابی سیستم آمیگدال ، به صورت آمادگی پاسخهای بدنی ‌در مقابل‌ خطر ظاهر می‌شوند و سیستم هیپوکامپ نیزخاطرات را به صورت هشیارانه به یاد می آورد (لدو ، ۱۹۹۶) .

‌بنابرین‏ ، طبق نظرلدو، بین سازوکارهای مغزی سهیم درثبت، ذخیره وبازیابی خاطرات هیجانی یک حادثه آسیب زاو سازوکارهای مرتبط با پردازش ‌شناخت‌واره ها وخاطرات هشیار همان حادثه ، تفاوت وجود دارد . آمیگدال ، خاطرات هیجانی را ذخیره می‌کند، درحالی که هیپوکامپ و قشر عالی مغز، خاطرات شناختی را نگهداری می‌کنند. پاسخ های هیجانی می‌توانند بدون فعال شدن سیستم های پردازش قشر عالی مغز که درگیر تفکر، استدلال و هشیاری هستند ، اتفاق بیفتند.

ویژگی های سیستم آمیگدال

طبق نظرلدو، سیستم آمیگدال ، ویژگی هایی دارد که آن را از سیستم هیپوکامپ و قشرعالی مغز متمایز می‌کند:

– سیستم آمیگدال ، ناهشیار است. واکنش‌های هیجانی می‌توانند بدون ثبت هشیارانه محرک اتفاق بیفتند.

– سیستم آمیگدال ، سریع تر عمل می‌کند . علایم خطر ازطریق تالاموس هم به آمیگدال می‌روند و هم به قشر مغز. این علایم با سرعت بیشتری به آمیگدال می‌رسند. زمانی که آمیگدال ، پاسخدهی به علامت خطر را آغاز می‌کند، قشر مغز هنوز مشغول شناسایی خطر است .

– سیستم آمیگدال ، خودکار^[۱۱۶] است . زمانی که سیستم آمیگدال مشغول ارزیابی خطر است ، هیجان ها و پاسخهای بدنی به صورت خودکار رخ می‌دهند. سیستم درگیر در پردازش شناختی با پاسخهای خودکارارتباط زیادی ندارد. ویژگی متمایز پردازش شناختی ، انعطاف پذیری درپاسخ دهی است. زمانی که شناخت داریم ،حق انتخاب نیز داریم.

– خاطرات هیجانی درسیستم آمیگدال، پردوام و ماندگارند.”خاطرات ناهشیار مربوط به ترس که از طریق آمیگدال ثبت می‌شوند ، دائما درمغز شعله ور می‌گردند. آن ها احتمالا درتمام طول زندگی با ماهستند”. فراموش نکردن محرک‌های ترسناک ، ارزش بقایی^[۱۱۷] دارد . این خاطرات نسبت به خاموشی مقاومند. حتی خاطراتی که به نظر می‌رسد خاموش شده اند، اغلب تحت شرایط فشارزا به طور خودانگیخته دوباره سروکله آن ها پیدا می شود. خاموشی می‌تواند مانع بیان پاسخهای شرطی شدۀ ترس شود، ولی خاطرات زیربنایی پاسخ‌ها را نمی تواند از بین ببرد .

“خاموشی… تنها با کنترل قشرمغز بر پاسخهای آمیگدال امکان پذیراست، نه ازبین بردن خاطرات آمیگدال(به همین دلیل احتمالا طرح واره ها نمی توانند به طور کامل بهبود یابند ).

یک ابداع حرفه ای که اخیراً در زمینه ارزیابی عملکرد داخلی و خارجی رخ داده، ایجاد معیار سود نقدی مازاد (خالص سود نقدی عملیاتی منهای هزینه سرمایه نقدی) است که تحت عنوان ارزش افزوده نقدی (CVA) مشهور است، که بهترین معیار جهت اندازه گیری عملکرد دوره ای شرکت می‌باشد. همچنین هدف اساسی این معیار ارائه اطلاعاتی سودمند به سرمایه گذاران در جهت انتخاب سهام پر بازده است(اتوسون^[۳]،۱۹۹۶). از طرفی نوسانات قیمت سهام در تمامی بورس های اوراق بهادار، عادی و روزمره است. قیمت سهام تحت تاثیر عوامل مختلفی اعم از درون سازمانی است و با هر کدام به گونه ای دچار نوسان و تغییرات می شود. منظور از عوامل درون سازمانی، انتخاب گونه های مختلف استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش می‌باشد که می‌تواند به صورت تغییرات نسبت آنی، تغییرات نسبت جاری و تغییرات نسبت بدهی باشد. به طوری که انجام تغییرات ‌در مورد یکی از این سه عامل بر روی سایر عوامل و نیز قیمت سهام و ارزش افزوده نقدی اثر گذار می‌باشد. ‌بنابرین‏ انتظار می رود انتخاب استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش اثرات، با اهمیتی بر تغییرات قیمت سهام و همچنین ارزش افزوده نقدی داشته باشد. مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که آیا انتخاب سیاست های مختلف استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر تغییرات قیمت سهام و ارزش افزوده نقدی اثر گذار می‌باشد؟

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

مدیریت سرمایه در گردش یکی از بخش هایی است که در ساختار مدیریتی یک سازمان نقش حیاتی ایفا می‌کند، به طوری که در برخی موارد بحث سرمایه در گردش و نقدینگی را بسان خونی تشبیه کرده اندکه در رگ های یک واحد تجاری در جریان است، تا واحد تجاری بتواند به حیات خود ادامه دهد و از مدیریت این بخش به عنوان قلب تپنده ی واحد تجاری یاد شده است،که وظیفه پمپاژ خون به رگ های سازمان را به عهده دارد(جهانخانی و طالبی،۱۳۷۸).

با توجه به اهمیت سرمایه در گردش تحقیق حاضر به مدیران کمک می‌کند با توجه به شرایط واحد تجاری استراتژی مطلوب سرمایه در گردش را به کار گیرند که منافع واحد تجاری و به دنبال آن منافع سهام‌داران را حداکثر کرده و در نتیجه موجب جذب سرمایه گذاران می شود و از طرفی راهنمای چالش های پیش روی واحد تجاری می‌باشد. همچنین تحقیق حاضر به دنبال رهیافت استراتژی های مناسب شرکت هاست که از طریق بهترین عرضه و تقاضا، سهم شرکت را در بازار بورس معامله کنند و در نتیجه موجب جذب سرمایه گذاران شود(جهانخانی و طالبی،۱۳۷۸). ضرورت مدیریت سرمایه در گردش را در افزایش قدرت نقدینگی شرکت وحفظ آن در جهت افزایش ثروت سهام‌داران می توان به وضوح درک کرد(اردکانیان،۱۳۸۸).

۱-۴ مروری بر ادبیات و مبانی نظری تحقیق

یکی از مهم ترین مسائل پیش روی مدیریت واحد تجاری مدیریت سرمایه در گردش است که در رشد و بقای واحد تجاری نقش مهمی دارد. این بخش شامل مدیریت دارایی های جاری واحد تجاری است. ایجاد تعادل بین دارایی های جاری و بدهی های جاری از اهمیت زیادی برخوردار است، چون تصمیم گیری ‌در مورد هر کدام روی دیگری هم اثر گذار است. سرمایه در گردش ناخالص مجموعه مبالغی که در دارایی های جاری سرمایه گذاری می‌شوند. اگر بدهی های جاری از دارایی های جاری کسر شود سرمایه در گردش خالص به دست می‌آید(رهنمای رودپشتی و کیائی،۱۳۸۷).

با تلفیق دارایی های جاری و بدهی های جاری استراتژی کلی مدیریت سرمایه در گردش به سه دسته تقسیم می شود:

1. 1. استراتژی محافظه کارانه

1. 1. استراتژی جسورانه

1. استراتژی میانه رو

۱-۵ اهداف اساسی انجام پژوهش

هدف از این تحقیق بررسی یکی از جنبه‌های مدیریت مالی تحت عنوان مدیریت سرمایه در گردش است. در این تحقیق خواستار آنیم که تاثیر استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش را بر تغییرات قیمت سهام و ارزش افزوده نقدی شرکت های ایرانی مورد بررسی قرار دهیم.

۱-۵-۱-۱ هدف اصلی اول از انجام پژوهش: شناسایی تاثیر استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر تغییرات قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.

۱-۵-۱-۲ اهداف فرعی اول از انجام پژوهش:

تبیین تاثیر استراتژی محافظه کارانه بر تغییرات قیمت سهام

تبیین تاثیر استراتژی جسورانه بر تغییرات قیمت سهام

تبیین تاثیر استراتژی میانه رو بر تغییرات قیمت سهام

۱-۵-۲-۱ هدف اصلی دوم از انجام پژوهش: شناسایی تاثیر استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر ارزش افزوده نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

۱-۵-۲-۲ اهداف فرعی دوم از انجام پژوهش:

تبیین تاثیر استراتژی محافظه کارانه بر ارزش افزوده نقدی

تبیین تاثیر استراتژی جسورانه بر ارزش افزوده نقدی

تبیین تاثیر استراتژی میانه رو بر ارزش افزوده نقدی

۱-۶ سوال ها و فرضیه های پژوهش

۱-۶-۱-۱ فرضیه اصلی اول پژوهش: استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر تغییرات قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.

۱-۶-۱-۲ فرضیه فرعی اول پژوهش:

استراتژی محافظه کارانه بر تغییرات قیمت سهام تاثیر دارد.

استراتژی جسورانه بر تغییرات قیمت سهام تاثیر دارد.

استراتژی میانه بر تغییرات قیمت سهام تاثیر دارد.

۱-۶-۲-۱ فرضیه اصلی دوم پژوهش: استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر ارزش افزوده نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.

۱-۶-۲-۲ فرضیه فرعی دوم پژوهش:

استراتژی محافظه کارانه بر ارزش افزوده نقدی تاثیر دارد.

استراتژی جسورانه بر ارزش افزوده نقدی تاثیر دارد.

استراتژی میانه رو بر ارزش افزوده نقدی تاثیر دارد.

۱-۷ قلمرو پژوهش(زمان،مکان و موضوع)

1. 1. قلمرو زمانی: قلمرو زمانی تحقیق از سال‌های مالی ۱۳۸۷ لغایت ۱۳۹۱ می‌باشد.

1. 1. قلمرو مکانی: کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1. قلمرو موضوعی: این تحقیق عبارت است از بررسی تاثیراستراتژی های مدیریت سرمایه در گردش بر تغییرات قیمت سهام و ارزش افزوده نقدی

۱-۸ کلید واژه های فارسی

نسبت جاری: از تقسیم دارایی های جاری بر بدهی های جاری به دست می‌آید و نشان دهنده این است که دارایی های جاری چند برابر بدهی های جاری است. هر چه این نسبت بزرگتر باشد، نقدینگی بهتر است(حسن پور،۱۳۸۸).