۹) چطور بر موانع فائق آمده و چه گام هایی برای رسیدن به اهداف برداشته است؟

۱۰) ‌در مورد نتایج و پیامدهای حاصل چه احساسی دارد؟

۱۱) آیا مراجع امروز به دنبال هدف یکسانی است؟ چه عمل متفاوتی انجام می‌دهد؟

۱۲) آیا می‌تواند تجربه­اش را در اصطلاحات امیدوارانه­تری از نو قالب بندی کند؟ در این حین لازم است که توجه مراجع به عناصر امیدوارانه داستانش هدایت شود (اسنایدر، ۲۰۰۵).

به پایان رساندن جلسه یا جهت دهی مجدد مراجع به زمان حال.

درمانگر داستان‌های گذشته را به همدیگر و به مسائل حاضر مراجع ربط می‌دهد. درمانگر پس از بررسی تجارب گذشته، مراجع به متوجه زمان حال می کند و از او می‌خواهد پیوند بین مسائل گذشته و مسائل جاری را مشخص نماید ‌به این منظور به طرح سوالاتی از این قبیل می ­پردازد :

اهداف ابتدایی تو چه شباهت­ها و تفاوت هایی با اهداف حال حاضر دارند؟

آیا راهکارهایی که در گذشته مورد استفاده قرارگرفته­اند، در موقعیت جاری مفید فایده هستند یا خیر؟ چرا؟ و چرا نه؟

این داستان چگونه می‌تواند پایانی امیدوارانه داشته باشد؟

این مهم ترین و دشوارترین سوالی است که مطرح می شود زیرا مراجع باید معنی و مفهوم تجارب گذشته خود را درک کند تا بتواند از آن ها برای برنامه ریزی آینده استفاده کنند (اسنایدر، ۲۰۰۰).

رویکرد روایتی امید درمانی به مراجع کمک می‌کند تا حیطه هایی از زندگی خود را که اهداف در آن ها به طور موفقیت آمیز و رضایت بخشی برآورده ‌شده‌اند، به خاطر اورده و بیان کند.

داستان های مراجع به عنوان معیاری برای بررسی میزان امید او و شناسایی حیطه های مسأله ساز و حیطه های رضایت بخش مورد استفاده قرار می گیرند (مک درموت و اسنایدر، ۱۹۹۹). ترغیب مراجع برای نوشتن روایت خودو انجام تکالیف در طول جلسات. مراجعان باید تکالیف نوشتاری را در بین جلسات اجام دهند. برای مثال، ممکن است از مراجع خواسته شود که ‌در مورد گذشته خود و یا اهداف خود و چگونگی دستیابی به آن ها بنویسد. درمانگر باید به مراجع بیاموزد تا با استفاده ازیک دیدگاه امیدوارانه و با تأکید بر گذرگاه ها و عوامل این تکالیف را انجام دهد. درمانگر همواره تکالیفخانگی مراجع را بررسی کرده و واکنش های مراجع ‌به این فرایند را مورد بحث قرار می‌دهد. تحقیق، فواید درمانی نوشتن روایت ها را تأیید ‌کرده‌است. مزایای روش های روایتی ناشی از یکپارچه کردن عناصر شناختی و هیجانی موجود در داستان های مراجع است. هدف نهایی، آشکار کردن امیدی است که بخشی از ساختمان روانشناختی فرد را تشکیل می‌دهد. به طور کلی حدود ۲ الی ۵ داستان ‌در مورد تعقیب اهداف، با توضیحات مفصل می‌تواند گذرگاه و عامل را آشکار کند. مرور این داستان­ها در بافت درمان می‌تواند این فکر رادر مراجع ایجاد کند که منابع لازم و ضروری برای ایجاد تغییرات مثبت را دارد. این امر هم چنین به آن ها در درک میزان امید خود کمک می‌کند(اسنایدر،۲۰۰۴).

۲-۲-۱۰-۳ فهم امید با بهره گرفتن از ارزیابی های رسمی

اسنایدر و همکاران (۱۹۹۱) برای اندازه گیری امید، مقیاس های مختلفی ایجاد کرده ­اند. اندازه گیری امید صرفا به منظور کمی کردن امید مراجع انجام نمی گیرد. در واقع این ارزیابی‌های رسمی اگر به شیوه مناسبی انجام گیرد، می‌تواند اطلاعات بیشتری ‌در مورد این سازه و ارتباط آن با وقایع جاری در اختیار مراجع قرار دهد. تبیین نتایج مقیاس­ها برای مراجعان می‌تواند درک آن ها را از نظریه ‌امید و مؤلفه های تشکیل دهنده آن افزایش دهد (اسنایدر، ۲۰۰۰).

پیوند امید

بوردین (۱۹۷۶) اتحاد درمانی را یک رابطه یکپارچه با سه مؤلفه در نظر می گرفت : تکالیف، اهداف و پیوند. تکالیف : افکار و رفتاری هستند که در جلسات درمان مفاد فرایند درمان را تشکیل می‌دهند.

اهداف : پیامدهای مطلوب و مورد نظر مداخله هستند. پیوند دلبستگی شخصی مثبت و پیچیده بین مراجع و درمانگر است که با اعتماد و احترام متقابل شخص مشخص می شود. در روش های درمانی مختلف بر هر یک از این سه مؤلفه تأکید می شود. در امید درمانی، پیوند امید با تأکید بر هر سه جنبه اتحاد درمانی به دست می‌آید. امید و اتحاد درمانی، به طور قابل ملاحظه­ای با یکدیگر هم پوشی دارند. مؤلفه‌­ی اهداف در اتحاد درمانی همان تفکر هدف در امید است. تکالیف، همان گذرگاه ها هستند و پیوند، همان عامل است. ‌بنابرین‏ آنچه رابطه مراجعه و درمانگر را بهتر کند می‌تواند باعث القای امید شود. در نظر گرفتن انتشارات مراجع می‌تواند امید به تغییر و پیوند درمانی را غنی کند. پیوند امید، شکلی از اتحاد درمانی قوی و روابط بین فردی امیدوارانه است که مراجع را در بافت امیدوارانه قرار می‌دهد و پایه و اساس چارچوب خانه امید را بنا می نهد (اسنایدر، ۲۰۰۰).

۲-۲-۱۰-۴ مرحله دوم : افزایش امید

یکی از اهداف امید درمانی تغییر شیوه های عادتی وغیر مولد تعیین اهداف مسئله ساز است. درمانگر نمیتواند تنها ازطریق تغییر بینش مراجع و آشنا کردن او با اصول و مفاهیم نظریه امید ‌به این هدف دست یابد. برای تغییر الگوهای مزمن و خودکار تفکر، تمرین لازم و ضروری است. تکنیک های امید درمانی به درمانگران کمک می‌کند توانمندی های مراجع را شناسایی کرده و کارایی آن ها را در حیطه­های لازم افزایش دهد. در این درمان، درمانگر با بهره گرفتن از ابزارهای درمانی شناختی ـ رفتاری، متمرکز بر حل مسأله و روایتی به منظور افزایش امید، مداخلات شبه آموزشی ارائه کرده و این امکان را برای مراجع فراهم می‌کند تا به تمرین مهارت‌های مربوط به افزایش امید بپردازد. این تکنیک­ها عبارتند از :

۱) راهکارهایی برای ایجاد هدف