موقعیت B به انجام ۲۰ جلسه درمانی-آموزشی نوروفیدبک اشاره دارد که هر جلسه ۴۰ دقیقه؛ ۲۰ دقیقه پروتکلSMR، و۲۰ دقیقه پروتکلAlpha-Theta، هفته‌ای ۵جلسه انجام شد.
موقعیت پیگیری در این پژوهش از طریق میانگین نمرات دو پرسشنامه‌ی ولع مصرف هروئین و افسردگی بک انجام شد.
ویژگی‌ها و شرایط لازم برای اجرای طرح‌های تک آزمودنی^[۱۶۱] (مورد منفرد) و نحوه بررسی اثر آزمایشی در این طرح‌ها بررسی آزمایش‌های تک آزمودنی را نباید با پژوهش موردی معادل دانست. هرچند هردو به مورد معطوفند، ولی از نظر طرح و هدف با یکدیگر تفاوت زیادی دارند. در طرح‌های تک آزمودنی از روش‌های زیر برای حصول مهار آزمایشی به گونه‌ای که در پژوهش‌های کمی متداول است، استفاده می‌شود: مشاهدات مکرر رفتارهایی که باید تغییر یابد، توصیف تفصیلی عمل آزمایشی برای اینکه اجازه تکرار پیدا نکند و تکرار اثر موقعیت آزمایشی درون آزمایش. در مقابل، پژوهش‌های موردی در یک موقعیت میدانی اجرا شده و به شدت بر داده‌های کیفی تکیه دارد. واژه‌ی مورد منفرد این تصور را به وجود می آورد که پژوهشگر فقط با یک شرکت کننده سر و کار دارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اما معمولاً طرح‌های مورد منفرد برای بیشتر از یک شرکت کننده استفاده می‌شود. بعضی از مطالعات ۲ یا ۳ شرکت کننده دارند و گاهی ۳۰-۲۰ نفر شرکت کننده با این طرح تحت بررسی قرار می‌گیرند. در واقع واژه‌ی مورد منفرد به چگونگی جمع آوری داده‌ها اشاره دارد تا به تعداد شرکت کنندگان پژوهش. برخی پژوهشگران، آزمایش مورد منفرد را به عنوان یک نسخه کم اهمیت تر و ساده تر از یکی از طرح‌های گروهی تلقی می‌کنند، ولی این نگرش صحیح نیست. پژوهشگرانی که در زمینه طرح‌های مورد منفرد کار می‌کنند به همان اندازه‌ی پژوهشگرانی که آزمایش‌های گروهی انجام می‌دهند، به مسائل اعتبار درونی و بیرونی توجه دارند. این طرح‌ها شبیه طرح‌های گروهی آزمایشی است که با دستکاری فعالانه‌ی متغیر مستقل (درمان)، امکان نتیجه گیری علت و معلولی را فراهم می‌سازد (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
۳-۲-۱٫سه ویژگی متمایز طرح‌های مورد منفرد

1. 1. اندازه گیری مکرر از متغیر وابسته

اولین ویژگی این طرح‌ها، جمع آوری داده‌ها به صورت مکرر از متغیر وابسته در یک دوره زمانی است. برای مثال اگر رفتار خاصی را به عنوان متغیر وابسته در یک پژوهش در نظر بگیریم، اندازه گیری این رفتار باید به صورت مکرر در طول دوره زمانی خاصی انجام شود. یعنی به جای اینکه این رفتار یک بار
اندازه گیری شود، باید رفتار مورد نظر هر جلسه یا هرروز در فرد شرکت کننده مورد مشاهده قرار گیرد. اندازه گیری مکرر را می‌توان پس از هر جلسه، هر روز، هر هفته، هر ماه یا حتی پس از هر قسمت یک تکلیف رفتاری (اگر آموزش آن رفتار به چند قسمت تقسیم شده باشد ) انجام داد. هرجلسه، روز، هفته یا قسمت جدید تکلیف (هرچه که استفاده می‌شود ) باید به صورت یک نقطه روی نمودار نمایش داده شود (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).

2. 2. موقعیت‌های آزمایشی متعدد برای هر شرکت کننده

دومین ویژگی طرح‌های مورد منفرد این است که موقعیت‌های آزمایشی متعدد (که در همه‌ی آن‌ها اندازه گیری مکرر وجود دارد) برای هر شرکت کننده اجرا می‌شود (هرسن و بارلو،۱۹۷۶؛ بایلی و باستو،۱۹۸۱؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
طرح‌های مورد منفرد مانند طرح‌های گروهی می‌توانند موقعیت‌های آزمایشی مختلف را باهم مقایسه کنند. اما در طرح‌های مورد منفرد هر یک از شرکت کنندگان در معرض همه‌ی موقعیت‌های آزمایشی مد نظر در آن پژوهش قرار می‌گیرند. در این طرح‌ها هر شرکت کننده در معرض هر دو موقعیت آزمایشی قرار می‌گیرد و این دو موقعیت با هم مقایسه می‌شود. در واقع تعیین اثربخشی مداخله برای هر شرکت کننده صورت می‌گیرد. موقعیت کنترل در بسیاری از طرح‌های مورد منفرد موقعیت خط پایه نامیده می‌شود. به این معنی که رفتار هدف قبل از هر گونه درمان یا موقعیت آزمایشی اندازه گیری می‌شود. خط پایه برای مقایسه‌ی میزان رفتار قبل و یا بعد ار راهبرد درمانی به کار برده می‌شود. اطلاعات در خط پایه نیز مانند موقعیت آزمایشی مکرراً طی دوره‌ی زمانی خاصی جمع آوری می‌شود (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).

3. 3. هر فرد شرکت کننده مبنایی برای تحلیل است

این ویژگی مختص طرح‌های مورد منفرد است. طرح‌های مورد منفرد اثرات آزمایشی را بر روی هر شرکت کننده بررسی می‌کنند، در حالی که طرح‌های گروهی اثرات آزمایشی را روی تک تک افراد بررسی
نمی‌کنند.
بعضی از درمان‌ها ممکن است برای بعضی از افراد اثربخش باشد، اما برای دیگران مفید نباشد. اگر شما میانگین نتایج را برای کل گروه بگیرید (مانند طرح‌های گروهی ) تفاوت‌های فردی در میزان اثربخش بودن درمان از بین می‌رود. برعکس اگر سطوح متغیر وابسته در هر شرکت کننده به صورت انفرادی مقایسه شود، تفوت‌های فردی قابل رؤیت می‌شوند. در این طرح‌ها می‌توان مشخص کرد که یک مداخله معین برای برخی از افراد مؤثر است، اما احتمالاً برای دیگران مؤثر نیست (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
هنگامی که تعداد زیادی از مطالعات مورد منفرد داده‌های مربوط به شرکت کننده‌ی انفرادی خود ارائه دهند، نیازی به جمع آوری داده از تعداد زیادی شرکت کننده نیست. همچنین طرح‌های مورد منفرد می‌توانند برای یک گروه استفاده شوند (کوپر وهمکاران،۲۰۰۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲). در این صورت ما در حقیقت گروه را به عنوان یک واحد منفرد درمان می کنید. در طول هر جلسه پژوهشگر می‌تواند میزان متغیر وابسته را برای هر فرد در گروه به دست آورد و جمع تراکمی آن‌ها را روی نمودار نشان دهد. تغییرات در موقعیت آزمایشی می‌تواند برای همه‌ی اعضای گروه اجرا شود.
شرایط لازم برای گرد آوری داده‌های پژوهش تک آزمودنی (مورد منفرد ):

1. 1. اثبات داده‌ها

برای اینکه مطمئن شویم داده‌ها به حالت ثبات در آمده اند چه تعداد نقاط داده کافی است ؟
ثبات داده‌ها یعنی اینکه تغییرات در میزان پاسخ‌ها در یک دامنه‌ی معین قرار بگیرد (بایلی و باستو،۱۹۸۱؛ کوپر، هرن و هوارد،۲۰۰۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
ثبات داده‌ها امکان پیش بینی میزان متغیر وابسته را در صورتی که موقعیت آزمایشی به مدت طولانی اجرا شده باشد، میسر می‌سازد. تعداد نقاط لازم برای احراز ثبات در یک موقعیت آزمایشی، تابع تغییرپذیری متغیر مورد نظر است. اگر داده‌های بدست آمده بسیار متغیر باشد، باید اطلاعات بیشتری جمع آوری شود تا این اطمینان حاصل شود که میزان آن متغیر به درستی برآورده شده است. اما اگر داده‌ها تغییرپذیری کمی نشان دهد (تفاوت کم بین داده‌ها ) لزومی به جمع آوری بیشتر داده‌ها در آن موقعیت آزمایشی برای بدست آوردن ثبات نیست (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).

2. 2. روند داده‌ها

روند و ثبات داده‌ها به هم مربوط هستند، چون نمی‌توان هم در داده ثبات داشت و هم داده‌ها روند خاصی (مثلاً نزولی یا صعودی ) طی کنند. گاهی روند داده‌ها در پایان موقعیت آزمایشی رخ می‌دهد. اگر یک موقعیت درمانی از هفته‌ی نهم آغاز شود و طی ۵ هفته بعدی رفتار کاهش یابد، آیا می‌توان این گونه استنباط کرد که درمان باعث کاهش رفتار شده است ؟ متأسفانه به علت روند نزولی داده‌های خط پایه نمی‌توان چنین نتیجه گیری کرد.

3. 3. تعیین اثر آزمایشی

در طرح‌های گروهی برای مقایسه داده‌های موقعیت‌های آزمایشی مختلف، از روش‌های آماری استفاده می‌شود و آزمون‌های آماری مشخص می‌کنند که آیا تفاوت معناداری بین دو موقعیت آزمایشی مختلف وجود دارد یا خیر. اما در طرح‌های مورد منفرد برای مقایسه‌ی داده‌های موقعیت‌های آزمایشی مختلف، داده‌ها روی نمودار ترسیم می‌شوند. در طرح‌های مورد منفرد تفاوت‌های ظاهری داده‌ها مد نظر قرار
می‌گیرند، بنابراین این تفاوت باید مشهود و قابل توجه باشد. اگر در طر‌های مورد منفرد تفاوت بین داده‌های خط پایه و موقعیت آزمایشی ملاک‌های زیر را داشته باشد، می‌توان اظهار داشت که تفاوت معنادار است: (بایلی و باستو،۱۹۸۱؛ کوپر، هرن و هوارد،۲۰۰۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
تغییر در میانگین نمرات (در جهت دلخواه ) بین موقعیت‌های مجاور
بین موقعیت‌ها همپوشی وجود نداشته باشد یا هم پوشی بین آن‌ها بسیار کم باشد
تغییرپذیری کم در موقعیت درمان نسبت به کنترل مؤثر کمتر
۳-۲-۲٫ طرح‌های آزمایشی مورد منفرد در مقایسه با طرح‌های گروهی
یک مسئله اساسی در طرح‌های گروهی این است که از درمان تعدادی از شرکت کنندگان ممانعت می‌شود (گروه کنترل) ولی این مشکل در طرح‌های مورد منفرد وجود ندارد. در این طرح‌ها هر شرکت کننده ابتدا در موقعیت خط پایه (کنترل) قرار دارد، وسپس درمان دریافت می‌کند. بحث دیگر، مقایسه‌ی اثربخشی درمان با هر شرکت کننده است. در طرح‌های مورد منفرد، هیچگونه مقایسه ای بین خط پایه‌ی یک دانش آموز و دانش آموز دیگر در موقعیت درمان انجام نمی‌گیرد؛ بلکه هر شرکت کننده در دو موقعیت کنترل (خط پایه ) و آزمایش با خودش مقایسه می‌شود. این ویژگی تجزیه و تحلیل اثرات را برای هر شرکت کننده به وجود می آورد. در طرح‌های گروهی معمولاً شرکت کننده‌ها در دو گروه قرار می‌گیرند. عده ای درمان a و عده ای درمان b را دریافت می‌کنند. در این روش معلوم نیست که شرکت کننده خاصی که در گروه a بوده است در موقعیت b چگونه عمل می‌کند. بنابراین در طرح‌های گروهی تعیین اثربخشی درمان برای هر فرد به صورت انحصاری غیر ممکن است. در طرح‌های مورد منفرد این مسائل حل می‌شوند زیرا هر شرکت کننده همه‌ی موقعیت‌های آزمایشی را تجربه می‌کند. برعکس طرح‌های گروهی برای هر شرکت کننده فقط یک نمره ارائه می‌کند (یا در موقعیت آزمایش یا کنترل ) در نتیجه آن نمره برای بیان رفتار آن فرد پایایی کافی ندارد. طرح‌های مورد منفرد با اندازه گیری مکرر یک متغیر در یک شرکت کننده‌ی خاص قابلیت ثبات و پایایی نمرات را بالا می برد. قدرت تعمیم پذیری طرح‌های گروهی یکی از مزیت‌های این طرح‌ها نسبت به طرح‌های مورد منفرد است. به این دلیل که تعداد شرکت کنندگان طرح‌های گروهی بیشتر است، اعتبار بیرونی بیشتری نسبت به طرح‌های مورد منفرد دارند. اگرچه در هر دو نوع طرح برای افزای اعتبار بیرونی تکرار پژوهش ضروری است. حتی در طرح گروهی که ۱۰ شرکت کننده دارد هم نیاز است تا آن پژوهش، با پژوهشگر دیگر و شرکت کننده‌های دیگر در سراسر کشور تکرار گردد (فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
۳-۳. جامعه پژوهش
جامعه آماری این پژوهش تمام بیماران وابسته به مواد مخدر مراجعه کننده به مرکز بازتوانی و ترک اعتیاد بودند که تحت درمان نگهدارنده بودند و در سال ۱۳۹۳ به این مرکز مراجعه می کردند.
۳-۴. نمونه‌گیری
از میان جامعه آماری تعداد، ۳ نفر از بیماران مراجعه کننده که در مرحله خط پایه به صورت ثابتی میانگین نمرات پرسشنامه‌های ولع مصرف هروئین و پرسشنامه‌ی افسردگی بک آن‌ها بالاتر از بقیه شرکت کنندگان بود، به صورت در دسترس انتخاب شدند. ملاک های ورود به تحقیق از جمله:۱) عدم سابقه‌ی بیماری صرع،۲) ضربه به سر،۳) اختلالات عروقی و مغزی،۴) روان پریشی (سایکوز) و۵) HIV. 6. مرد بودن ۷٫ سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سال ۸٫ تحصیلات بالای سیکل ۹٫ ماده مصرفی عمدتا تریاک ۱۰٫ حداقل ۶ ماه سابقه اعتیاد به تریاک ۱۱٫ حداقل گذشت یکسال از برنامه دارودرمانی.
۳-۵٫ شرکت کنندگان
با توجه به مسائل اخلاقی، در این پژوهش به جای اسامی سه شرکت کننده از حروف الف، ب و ج استفاده شد.