۲-۲-۱۳ کیفیت گزارشگری مالی

کیفیت گزارشگری مالی عبارت است از دقت اطلاعات گزارش ‌شده برای تشریح بهتر عملیات شرکت .در عمل، اطلاعات مربوط به جریان وجه نقد شرکت از جمله اطلاعات مورد علاقه سرمایه‌گذاران است. این تعریف از کیفیت گزارشگری مالی منطبق بر تعریف هیئت تدوین استانداردهای حسابداری است که عنوان می‌کند یکی از هدف های گزارشگری مالی، آگاه کردن اعتباردهندگان و سرمایه‌گذاران بالقوه برای کمک به تصمیم‌گیری منطقی و ارزیابی جریان وجه نقد مورد انتظار شرکت است.(بیدل و هیلاری،۲۰۰۹)

کیفیت گزارشگری مالی از دیدگاه محققان دارای تعاریف متعددی است و نوع تعریف به دیدگاه فرد بستگی دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می‏ شود.

کیفیت گزارشگری مالی را می‏توان به صورت توانایی صورت‏های مالی در انتقال اطلاعات عملیات شرکت و به‏طور خاص پیش ‏بینی جریان‏های نقدی مورد انتظار آن به سرمایه‏گذاران تعریف نمود.(مدرس و حصارزاده،۱۳۸۷). لینزمیر و همکاران عنوان می‏ کنند که یک استاندارد حسابداری دارای کیفیت بالا، گزارشگری مالی را از طریق تقویت توانایی استفاده‏کنندگان در تصمیم‏ گیری‏های سرمایه‏گذاری و اعتباری بهبود می‏بخشد. (خلیفه سلطانی و نوری زاده، ۱۳۹۳).

به عقیده‏ی تورنتون، کیفیت اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی، محصول مشترک حداقل چهار عامل اصلی است: خلاقیت و نگرش‏های مدیریت، کیفیت حسابرسی، تجربه کمیته حسابرسی و استانداردهای حسابداری دارای کیفیت بالا. وجود ضعف در هریک از این چهار حلقه می‏تواند کل زنجیره را مخدوش سازد. محققانی از قبیل بیمن و ورکچیا (۱۹۹۶)، فیرفیلز و همکاران(۱۹۹۶)، ادمتی و پلیدر (۲۰۰۱)، بارث و همکاران(۲۰۰۳)،دقت اطلاعات مالی را به عنوان معیار اندازه ‏گیری کیفیت گزارشگری مالی مورد استفاده قرار داده ‏اند که بیانگر توانایی اجزای سود تعهدی حسابداری در پیش ‏بینی جریان‏های نقدی مورد انتظار آینده می‏ باشد. ‌بنابرین‏ بالا بردن دقت و توان پیش ‏بینی‏کنندگی اجزای سود تعهدی از شاخص‏های تعیین محتوای اطلاعاتی و کیفیت بالای گزارشگری مالی می‏ باشد .گروهی دیگر از محققان برای بررسی کیفیت گزارشگری به کیفیت سود و یا پایداری آن رجوع می‏ کنند. پایداری به معنی توانایی واحد تجاری به حفظ سودآوری فعلی در بلندمدت است. به عبارت دیگر سطح سودآوری فعلی شاخص خوبی از سودهای آتی می‏ باشد. از نظر تای^[۲۶] (۲۰۰۳) زمانی کیفیت سود بالا است که کیفیت ارقام تعهدی بالا و ضرایب پایداری سود، قابل توجه باشد. .(همان منبع).

به موقع بودن گزارش‏های مالی نیز یکی از مهمترین ارکان کیفیت ارائه‏ اطلاعات مالی شرکت‏هاست، چراکه به‏هنگام بودن اطلاعات می‏تواند به استفاده بهتر و مفیدتر استفاده‏کنندگان اطلاعاتی منجر شود. سرعت گزارشگری، به معنای میزان تأخیر زمانی در ارائه‏ گزارش‏های مالی شرکت‏ها باید مورد توجه ویژه‏ی تهیه‏کنندگان گزارش‏های مالی باشد. افزایش سرعت گزارشگری به دلیل استفاده به موقع اطلاعات مالی شرکت‏ها و به تبع آن، شفافیت بالاتر بازار سرمایه منجر شود. از آنجا که گزارشگری مالی، ابزاری برای افشای اطلاعات مالی قابل اعتماد و قابل اتکاست که در دسترس عموم قرار می‏ گیرد، در صورت به هنگام بودن می‏تواند از طریق کاهش اطلاعات خصوصی و محرمانه باعث کاهش احتمال انتخاب نادرست توسط سرمایه‏گذاران شود. ‌بنابرین‏، می‏توان چنین پنداشت که ارائه اطلاعات به موقع‏تر باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان سرمایه‏گذاران خواهد شد.(مهدوی و جمالیان‏پور،۱۳۸۹).

گزارش‏های مالی شرکت‏ها از محتوای اطلاعاتی یکسانی برخوردار نیستند و به نظر می‏رسد عوامل و متغیرهایی منجر به ایجاد تفاوت در کیفیت اطلاعات مالی می‏ شود. بر طبق برخی تحقیقات انجام شده، این عوامل را می‏توان در سه گروه هزینه‏ های محرمانه(شامل هزینه‏ی فراهم آوردن اطلاعات لازم برای گزارشگری مالی با کیفیت، یاری رساندن به رقیب و خطر پیشرو بودن)، عوامل مربوط به مدیریت (مانند ساختار هیات ‏مدیره، مالکیت اعضای هیات‏مدیره، محافظه‏کاری، کارایی و صداقت مدیریت) و عوامل مربوط به ویژگی‏های شرکت(شامل اندازه، سرمایه‏بر بودن فعالیت، چرخه عملیاتی، اهرم مالی، پیچیدگی محیط فعالیت، تعداد حسابداران آموزش دیده، کمیته حسابرسی) تقسیم‏بندی نمود.(مشایخ، حکمت و کاشف،۱۳۹۱).

منظور از هزینه محرمانه هزینه‏هایی است که از افشای اطلاعات به شرکت در فضای رقابتی وارد می‎شود که در حقیقت این هزینه‏ ها مانعی بر سر راه افشائیات می‏ باشند. ورکچیا(۱۹۸۳) نشان می‏ دهد که رقابت موجود در بازار محصول، مانع انتشار گزارش‏های مالی با کیفیت می‏ شود و شرکت‏ها در بازارهای رقابتی، اطلاعات مالی را با محتوای پایین گزارش می‏ کنند. کوهن^[۲۷](۲۰۰۴) اثبات نمود در صنایعی که شدت رقابت در آن پایین است، احتمال گزارش اطلاعات مالی با کیفیت در آن ها کم است. ( کیم و کیم،۲۰۱۰).

در خصوص عامل مدیریت نیز باید گفت که مدیران به عنوان مباشر یا نماینده مالکان واحدهای اقتصادی، در راستای انجام وظایف نمایندگی، بر کیفیت گزارش‏های مالی به عنوان ابزار اصلی ‌پاسخ‌گویی‌ اثر ندارند. ‌بنابرین‏ ساختار هیات‏مدیره، مالکیت اعضای هیات‏مدیره، محافظه‎کاری، کارایی و صداقت مدیریت نیز بر کیفیت اطلاعات منتشر شده از سوی شرکت‏ها مؤثر خواهد بود.

علاوه بر دو عامل فوق، هر شرکت از یک مجموعه ویژگی‏هایی برخوردار است که تا اندازه زیادی با نوع و ماهیت فعالیت آن در ارتباط می‏ باشد. فعالیت‏های تجاری مختلف از ‌پیچیدگی، چرخه عملیاتی، ریسک، بازده، سرمایه، منابع مالی، اهداف و مأموریت‌‏های متفاوتی برخوردار هستند و بدیهی است که محیط اطلاعاتی و گزارشگری به میزان قابل ‌ملاحظه‌ای متأثر از نوع فعالیت تجاری و ویژگی‏های حاکم بر آن می‏ باشد. ‌بر اساس مبانی نظری، کیفیت گزارشگری مالی ممکن است از برخی از ویژگی‏های شرکت تأثیر پذیرد. نقش کمیته حسابرسی، از نظر حسابداری، کیفیت و دقت اطلاعات مالی را بهبود بخشیده و این اطمینان را ایجاد می ‏کند که ‌پاسخ‌گویی‌ مسئولان برای گزارشگری و افشای بیشتر مورد کنترل و نظارت قرار می‏ گیرد. ( مشایخ، حکمت و کاشف،۱۳۹۱).