لیندال مفهوم سود را در قالب «سود تضمین شده (بهره)» بیان کرد و مقصود، افزایش مستمر کالاهای سرمایه‌ای در طول زمان می‌باشد. این دیدگاه باعث شده که مفهوم پذیرفته شده سود اقتصادی در قالب مصرف به اضافه پس­اندازی که انتظار می‌رود در طی یک دوره زمانی مشخص به وجود آید، مطرح شود. پس­انداز برابر است با تغییر در سرمایه اقتصادی.

هیکس اقتصاد­دان انگلیسی و برنده جایزه نوبل با بهره گرفتن از مفاهیم ارائه شده به وسیله فیشر و لیندال، تئوری عمومی «سود اقتصادی» را ارائه نمود که می‌توان آن را بدین صورت تشریح کرد که سود عبارت است از حداکثر مبلغی که یک شخص می‌تواند طی یک دوره زمانی مشخص به مصرف رساند به طوری که ثروت او در پایان دوره همان ثروت اول دوره باشد (ظریف فرد، ۱۳۸۸).

۲-۲-۲-۱- مفهوم سود در سطح معانی (ارتباط با واقعیت‌های اقتصادی)

طبق این سطح، سود یکی از مفاهیم اقتصادی است که حداکثر کردن آن تحت شرایط معین ساختار بازار، تقاضا برای محصول و اقلام بهای تمام شده ورودی مورد بحث قرار می‌گیرد. در این جا سود به عنوان معیار کارایی در نظر گرفته می‌شود. عملیات کارآمد واحد انتفاعی بر جریان جاری سود سهام و همچنین بر به کارگیری سرمایه برای تأمین جریان آتی سود سهام اثر می‌گذارد؛ ‌بنابرین‏ تمام سهام‌داران به ویژه سهام‌داران عادی به کارایی مدیریت علاقه‌مند می‌باشند. هدف اندازه ­گیری کارایی واحد انتفاعی در بیانیه شماره یک هیئت استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر انعکاس یافته است: «گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را درباره عملکرد مالی واحد انتفاعی طی دوره مالی ارائه کند». یکی از مفاهیم تفسیر شده از واژه کارایی معرف توان نسبی واحد انتفاعی در به دست آوردن حداکثر محصول از مصرف مقدار معینی از منابع و یا تحصیل مقدار معینی محصول از مصرف حداقل منابع و یا ترکیب بهینه منابع در قبال تقاضا و قیمت معین برای محصولات به نحوی است که موجب تحصیل حداکثر بازده برای مالکان شود، می‌باشد. ضمناً کارایی به هدف واحد انتفاعی نیز بستگی دارد (کردستانی و رودنشین، ۱۳۸۵).

۲-۲-۳- مفهوم سود در سطح عمل (نحوه استفاده از آن توسط استفاده­کنندگان)

مفاهیم سود در سطح عمل به فرآیندهای تصمیم گیری سرمایه ­گذاران و اعتبار­دهندگان، واکنش قیمت اوراق بهادار در بازار سرمایه نسبت به سود گزارش شده، تصمیمات مدیریت درباره مخارج سرمایه‌ای و واکنش مدیریت و حسابداران نسبت به سود مربوط است. بدین ترتیب از سود به عنوان وسیله‌ای جهت پیش‌بینی استفاده می‌شود. در بیانیه شماره یک هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمده است که سرمایه­گذران، اعتباردهندگان و سایر استفاده­کنندگان علاقه‌مندند که خالص جریان ورود وجه نقد به واحد انتفاعی را در دوره های آتی مورد ارزیابی قرار دهند، اما غالباً سود را برای ارزیابی توان سودآوری، پیش‌بینی سودهای آتی و یا ارزیابی ریسک سرمایه ­گذاری یا اعطای وام و اعتبار به واحد انتفاعی مورد استفاده قرار می‌دهند؛ ‌بنابرین‏ فرض بر این است که ارتباطی بین سود گزارش شده و گردش وجوه نقد، شامل توزیع وجه نقد در بین سهام‌داران، وجود دارد. تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است که نشان می‌دهد سودهای گذشته محاسبه شده بر اساس ارزش‌های تاریخی، در مقایسه با سودهای گذشته محاسبه شده بر اساس ارزش‌های جاری، به منظور پیش‌بینی ارزش‌های آتی مناسب‌تر است. ضمناً سود­­های محاسبه شده به دو روش بالا، نسبت به سودهای محاسبه شده بر مبنای ارقام تعدیل شده به واسطه تغییر سطح قیمت‌ها مرجع می‌باشد. در تعداد اندکی از مطالعات اولیه، موضوع ماهیت و اندازه‌گیری سود خالص حسابداری به عنوان معیار عملکرد اقتصادی شرکت که منجر به جریانات نقدی خالص آتی شرکت می‌گردد، مطرح شده است (کاناگارتنم و همکاران^[۲۲]، ۲۰۰۱). آن‌ ها سود خالص را به عنوان درآمدهای بعد از هزینه ها تعریف و بیان می‌کنند که سود خالص معیار کارایی هزینه^[۲۳] ارزش اقتصادی شرکت می‌باشد. اما این معیار در هنگام رتبه‌بندی سایر پروژه های سرمایه‌گذاری در شرایطی که بازار درست و کامل نیست، دارای محدودیت‌هایی است. بر طبق این دلایل، هیچ رابطه علت و معلولی بین سود خالص حسابداری و قیمت سهام وجود نخواهد داشت ولی یک رابطه همبستگی بین آن‌ ها وجود دارد فاما^[۲۴] (۱۹۶۵) یک رابطه نظری را بین قیمت اوراق بهادار و سودهای تقسیمی نشان می‌دهد. او قیمت اوراق بهادار را به عنوان تابع ارزش فعلی سودهای تقسیمی مورد انتظار آتی بیان می‌کند. بر مبنای این ارتباط، اولسون^[۲۵] (۱۹۹۵) از طریق تجزیه و تحلیل، روابط بین قیمت اوراق بهادار^[۲۶]، سودهای تقسیمی^[۲۷]، ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام^[۲۸] و سودها را مطرح می‌کند. مدل ارزش­گذاری تحلیلی وی نشان می‌دهد که قیمت اوراق بهادار تابع ارزش دفتر حقوق صاحبان سهام و ارزش فعلی سودهای غیر عادی^[۲۹] مورد انتظار در آینده است (مارکیوادت و همکاران^[۳۰]، ۲۰۰۴).

۲-۲-۴- اهداف مشخص گزارشگری سود

• • استفاده از سود به عنوان معیاری برای اندازه گیری کارایی مدیریت

• • استفاده ازمبالغ تاریخی سود (بنا به اصل بهای تمام شده) برای پیش ­بینی‌های آتی سود شرکت و توزیع سود سهام در آینده

• • استفاده از سود به عنوان معیاری برای اندازه ­گیری دستاوردها و همچنین نشانه‌ای از تصمیمات آتی مدیریت

• • استفاده از سود به عنوان مبنایی برای تشخیص مالیات

• • استفاده از سود برای بررسی و ارزیابی قیمت محصولات واحدهایی که مشمول قیمت گذاری می‌باشند.

• استفاده از سود جهت تخصیص منابع توسط اقتصاددانان (صالح و همکاران^[۳۱]، ۲۰۰۵).

۲-۲-۵- اهمیت سود

تأثیر اطلاعات صورت‌های مالی بر شاخص‌های بازار سرمایه به عنوان مطالعات مربوط بودن با ارزش (در حوزه تحقیقات حسابداری مبتنی بر بازار) شناخته شده است. تاکنون مطالعات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است. تأکید اصلی مطالعات مربوط بودن با ارزش بر شناسایی اقلام حسابداری و سایر متغیرهایی است که بر قیمت یا بازده سهام تأثیرگذار است. اگر تغییرات قیمت سهام با انتشار اطلاعات در ارتباط باشد، آنگاه چنین اطلاعاتی مرتبط با ارزش محسوب می‌شوند. مربوط بودن با ارزش معمولاً از طریق مقدار ضریب تعیین و میزان حساسیت قیمت یا بازده نسبت به افشای اطلاعات، در رگرسیون قیمت سهام یا بازده بر اطلاعات حسابداری و سایر اطلاعات سنجیده می‌شود (یوسودا و همکاران^[۳۲]، ۲۰۰۴).

۲-۲-۶- نقش اطلاعاتی سود