قرن بیست و یکم قرن دانایی و قرن تغییر از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی است. در این قرن ما شاهد دنیایی خواهیم بود که راهبری آن را فناوری اطلاعات بر عهده خواهد داشت .این امر چالش های مهمی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد خواهد کرد که از لحاظ فناوری اطلاعات با دنیای توسعه یافته فاصله دارند.

از طرفی کشورهایی مثل ایران که در جهت نیل به خودکفایی همه جانبه تلاش می‌کنند، نه تنها به کسب فناوری اطلاعات نیاز دارند بلکه باید از مرحله مصرف تکنولوژی به تولیدکنندگی برسند. شرط تحقق این سیاست راهبردی، تامین و تربیت نیروی انسانی مجرب ‌و متخصص است و این وظیفه سنگین در مرحله اول بر عهده نظام های آموزشی ، به ویژه آموزش و پرورش است .

به علاوه نهادهای آموزشی از جمله دانشگاه ها از بزرگ ترین تولیدکنندگان، اشاعه دهندگان وذخیره کنندگان اطلاعات و دانش اند و اگر تلاش مناسبی جهت به کارگیری صحیح فناوری اطلاعات و محور قرار دادن آن در برنامه توسعه انجام شود، نظام های آموزشی خواهند توانست یکی از بزرگ ترین منابع پرورش نیروی انسانی ماهر برای کسب و بهره برداری از فناوری اطلاعات باشند و از این دیدگاه بزرگ ترین فرصت را برای رشد و توسعه بنیادین کشور فراهم سازند.به همین دلیل توسعه فناوری اطلاعات در نظام های آموزشی نه فقط یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر است و گام مهمی در اصلاحات نظام های آموزشی، محسوب می‌گردد.(عبادی ،۱۳۸۳)

پدیده فناوری اطلاعات ^[۱]بیش از یک دهه است که در عرصه تعلیم وتربیت پانهاده ونظام های آموزشی را نیز به چالش فراخوانده است. مهم ترین خصوصیت و ویژگی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دسترس قرار دادن آن برای همگان در کم ترین زمان ممکن با حداقل هزینه ها در همه زمان ها ‌و مکان ها است. نهاد آموزش و پرورش که می توان آن را هسته اطلاعات ‌و دانایی دانست، در کشورما به علت توسعه کمی آموزش و پرورش و توجه به مؤلفه‌ های دینی وملی از ارزش بالاتری برخوردار است. گسترش فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارها ومفاهیم نوین ، موجبات بسط اطلاعات ودسترسی آسان وکم هزینه را برای فراگیران به روش آن لاین فراهم می‌کند و زمینه تبادل سریع اطلاعات وتعاملات فرهنگی را میسر می‌سازد. بی شک یکی از مهم ترین دستاوردهای توسعه فناوری اطلاعات، تحول درعرصه آموزش و پرورش است. کلاس های مجازی، مدارس مجازی ، مدارس هوشمند و دانشگاه مجازی وبطور کلی آموزش مجازی از ظرفیت ها و قابلیت های قابل اتکا برای توسعه این مهارت ها است. اگرچه فناوری اطلاعات دیری نیست که عرصه تعلیم و تربیت را متاثر ساخته است، اما آنچه واقعیت دارد این است که این تحولات به سرعت همه مؤلفه‌ های آموزش و پرورش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.(عبادی،۱۳۸۳).

فناوری اطلاعات و ارتباطات ، آنچنان پتانسیل حضور در عرصه های گوناگون بشری دارد که بی تردید می توان آن را نماد ظهور یک موج تمدنی جدید دانست . فناوری های جدید کلیه جنبه‌های زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده و نظام های آموزشی را در برگرفته است.(مهر محمدی ،۱۳۸۳)

با توجه به سرعت، عمق و گستردگی این تحولات نمی توان به انتظار نشست، بلکه باید با بهره گرفتن از مطالعات ‌و تجارب دیگران و با اتکا بر فرهنگ و منابع بومی راه استفاده از تجارب بشری را فراهم نمود.‌به این ترتیب برای نیل به رفاه فردی و اجتماعی خود، نیاز به استقبال و خوشامدگویی به آموزش الکترونیکی ^[۲]یا مجازی داریم.

آموزش مجازی ^[۳]مطمئناً تمامی اشکال آموزش و یادگیری در قرن بیست و یکم را متحول خواهد ساخت و اینترنت محوراساسی تحولی است که آموزش مجازی را به وجود آورده است.(گریسون واندرسون،۲۰۰۳)

می توان گفت رقابتی بی سابقه در جهان سر گرفته است تا کشورها، نظام های آموزشی خود را هر چه بیشتر به مظهر تحولات قرن بیست و یکم مزین کنند و با توجه به ظرفیت فناوری های جدید، به رفع نارسایی ها و بهبود کیفیت و آموزش و پرورش همت گمارند .یکی از روش های نوین و کارآمد برای گسترش آموزش و ایجاد امکان فراگیری برای همه افراد مشتاق ‌در هر زمان ومکانی ، بهره گیری از امکانات و مزایای شبکه اینترنت و آموزش مجازی است. (مهر محمدی،۱۳۸۷)

آموزش مبتنی بر وب که متعاقب ورود اینترنت به دنیای آموزش ایجاد شد، در دهه اخیر در اکثر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، گسترش چشمگیری پیدا ‌کرده‌است، چرا که توانسته مشکلاتی را که آموزش سنتی ، قادر به حل آن ها نبود، مثل مشکلات مربوط به کلاس‌های بزرگ و پرجمیعت و فراگیران مناطق دور را حل کند. شاید بهترین مزیت آن برای فراگیران، تعامل پویا و برنامه زمانی انعطاف پذیر می‌باشد.

آموزش مبتنی بر وب بخاطر داشتن تعامل پویا ، مقدار زیادی از اطلاعات را از طریق تعاملات گوناگونی که باعث ایجاد یک محیط اکتشافی برای فراگیران می شود، ارائه می‌دهد و نیز فرصت هایی را برای فراگیران فراهم می‌کند تا به کشف و یافتن بپردازند و بر اساس نیازهای خود یاد بگیرند. این نوع آموزش از طرفی نیز این امکان را به آنان می‌دهد که محتوای دوره را از طریق شبکه یارانه ای در هر زمان و مکانی مطالعه نمایند.(شری^[۴] ،۲۰۰۵)

آموزش مجازی در ایران صنعتی نوپا در زمینه تکنولوژی آموزشی از راه دور است، اما لازم است تا مراکز و مؤسسات آموزشی بویژه دانشگاه ها با بهره گرفتن از الگویی مناسب با ساختار آموزشی و فرهنگی کشور، در زمینه طرح محیط های آموزش مجازی بر اساس استانداردهای بین‌المللی، همت گمارند.(عاصمی ،۱۳۸۵).

این پژوهش با هدف امکان سنجی پیاده سازی آموزش مجازی در دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و ارائه راهکارهای مناسب و مفید در این زمینه در تلاش است تا گامی هر چند کوچک در راستای بهره وری این دانشگاه از دنیای مجازی، بردارد.

بیان مسئله: