مهارت‌های ارتباطی، توانایی اختصاصی به شمار می‌آیند. این مهارت‌ها برای ایجاد رابطه ضروری هستند، به طوری که انسان می‌تواند با بهره گرفتن از آن ها در زمان انتقال پیام به شخص دیگر (یعنی همسر به همسر)، به شکلی کامل و کافی عمل کنند، ‌بنابرین‏ درمانگر باید به ارزیابی رفتار بپردازد، یعنی موقعیت‌ها، مهارت‌ها و یا نقصهای مهارتی را که پیوسته به مشکلات ارتباطی زوجها مربوط هستند تعیین کند(برنشتاین؛ ترجمۀ سهرابی، ۱۳۷۷).

ارتباط صحیح کلامی و غیرکلامی اساس یک زندگی زناشویی موفق است. زن و مردی که از داشتن، یک ارتباط صحیح با یکدیگر و دیگر افراد خانواده محروم هستند، دارای نشانه های رفتاری ویژه ای می‌باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: یاس، نومیدی و درماندگی زن یا شوهر، وجود تعارض بین زن و شوهر،داشتن انواع مشکلات در زمینه‌های مالی، جنسی، رفتاری، نرخ پایین تقویت یکدیگرنبود رضایت و خشنودی از زندگی زناشویی شکایت و انتقاد از یکدیگر و غیره که سرانجام سلامت روانی افراد خانواده را مورد تهدید قرار می‌دهد(نوابی نژاد، ۱۳۷۶).

۲-۲۱-پیشینه تحقیقاتی در خصوص ارتباط بین متغیرهای پژوهش:

الف) تحقیقات پیشین در خصوص ارتباط بین مهارت های ارتباطی با رضایت زناشویی

منجزی، شفیع آبادی، سودانی(۱۳۹۱) در پژوهشی تحت عنوان اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی زناشویی زوج ها دریافتند، آموزش مهارت های ارتباطی با رویکرد اسلامی بر بهبود رضایت مندی زناشویی زوج ها در پس آزمون و پیگیری مؤثر بوده است.

اسماعیل پور، خواجه، مهدوی(۱۳۸۹) در پژوهشی تحت عنوان نقش باورهای ارتباطی و مهارت‌های ارتباطی در پیش‌بینی رضایت زناشویی دریافتند، مهارت‌های ارتباطی مدت ازدواج و برخی از باورهای ارتباطی از جمله باور افراد به آسان بودن حفظ روابط زناشویی باور به انجام همه کارها با کمک یکدیگر و باور به ارضا کردن همه نیازها می‌توانند به طور قابل ملاحظه ای رضایت زناشویی زوج ها را پیش‌بینی کند.

ابراهیمی، جان بزرگی(۱۳۸۷) در پژوهش خود تحت عنوان رابطه مهارت های ارتباطی و رضایت زناشویی دریافتند، همبستگی معنادار بین مهارت های ارتباطی و رضایت زناشویی وجود دارد. ‌بنابرین‏ هرچه مهارت های ارتباطی افزایش یابد رضایت زناشویی نیز افزایش می‌یابد.

رضازاده (۱۳۸۷) در پژوهش خود تحت عنوان رابطه مهارت های ارتباطی و سازگاری زناشویی در دانشجویان دریافتند، بین مهارت های ارتباطی زوجین همبستگی معنادار وجود دارد. همچنین میزان سازگاری زناشویی زوج های دارای مهارت های ارتباطی قوی به طور معنادار بیشتر از زوج های دارای مهارت های ارتباطی ضعیف بود.

درمطالعه ی حاجی ابول زاده(۱۳۸۱)نشان داده است که آموزش مهارت‌های ارتباطی موجب افزایش رضایت، سازگاری،همبستگی وتوافق زناشویی شده و ابراز محبت بین آن ها را افزایش می‌دهد.

درمطالعه ی جعفری هرندی (۱۳۸۱) نشان داده است آموزش مهارت‌های ارتباطی باعث بهبودکیفیت ارتباطی همسران شده و در نتیجه، رضایت آنان را در زندگی افزایش داده است همچنین، با توجه به تحقیق که در بالا ذکر شد، از آنجا که آموزش مهارت‌های ارتباطی سبب کاهش تعارض های زناشویی شده ‌بنابرین‏، احتمالا این کاهش تعارض سبب افزایش رضایت زناشویی شده است.

پاتاکی و فینکل^[۷۶](۲۰۱۰) بهترین راه برای افزایش رضایت زناشویی را استفاده از هنجارهای اجتماعی، مهارت ارتباطی و انعطاف پذیری در خواسته ها عنوان کرده‌اند.

لاورنسی، پدرسون، باندی، باری ، بروک (۲۰۰۸) یادگیری مهارت های ارتباطی، رویکردهای انطباق پذیری و مهارت مقابله با استرس و آسیب اجتماعی را مهمترین عامل در رضایت زناشویی می دانند.نتایج نشان داد، مشارکت هر یک از زوجها در یادگیری مهارت ارتباطی به افزایش رضایت زناشویی منجر می شود.

هانسون و لنبلند^[۷۷](۲۰۰۶) به زوجینی که در تعاملات با هم مشکل داشتند،علائم روانپزشکی نشان داده و از زندگی زناشویی خود ناراضی بودند، مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض را آموزش دادند نتایج نشان داد که این آموزش‌ها باعث بهبود ویژه ای در روابط زوجین و توانایی کنار آمدن با مشکلات و سلامت روان آن ها شده بود.

گاتمن و کارکوف^[۷۸](۱۹۸۹) دریافتند که رفتار کلامی مثبت در همسران، به صورت همزمان با رضایت زناشویی رابطه دارد(به نقل از اسکیلینگ^[۷۹]،۲۰۰۳).

در همین راستا (کریستنسون، لایر، هوی^[۸۰]،۱۹۹۳ به نقل از اسکلینگ و باکوم^[۸۱]،۲۰۰۳) دریافتند که رفتارهای ارتباطی مثبت همسران، با رضایت زناشویی، رابطۀ همزمان دارد.

میلر، کاگلین و هوستن^[۸۲](۲۰۰۰) تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که ارتباطاتی باز دارند، تمایل دارند که خانواده ای داشته باشند که در آن اعضاء دارای ارتباطات باز رضایتمندانه باشند.

ناکوتری و راجرز^[۸۳](۱۹۹۵) داشتن یا نداشتن مهارت‌های ارتباطی را بر وضعیت رضایت زناشویی مؤثر می دانند. وجود ارتباطاتی که فاقد شرایط لازم است، چگونگی روابط مبهم و یا روابط مشروط، زمینه‌های ناسازگاری را در بین زوجین تشدید می‌کند(به نقل از احسانی،۱۳۸۵).

مارکمن^[۸۴](۱۹۹۳) درتحقیقات خود نشان داد که آموزش مهارت‌های ارتباطی باعث رضایتمندی زناشویی است.

برلسن^[۸۵] (۱۹۹۲) در پژوهش خود، مهارت‌های ارتباطی ۶۰ زوج رامقایسه کرد و چنین استنتاج نمود که افراد دارای مهارت های ارتباطی بالا، بیشتر از افراد دارای مهارت های ارتباطی پایین از روابط بین فردی نزدیک رضایت داشته اند.

ب) تحقیقات پیشین در خصوص ارتباط بین مسائل جنسی با رضایت زناشویی

موحد ‌و عزیزی (۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان رابطه رضایت مندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران دریافتند رابطه معکوس و معنی داری بین رضایت مندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران وجود دارد.

صادقی و سامانی (۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان مؤلفه‌ های روابط جنسی از یک دیدگاه اخلاقی دریافتند، ۳ فاکتور به عنوان راه حل وجود دارد. اجازه برای برقراری رابطه جنسی-رضایت جنسی-تمایل جنسی این فاکتورها دارای روابط مثبت معنا داری با رضایت زناشویی و روابط منفی معناداری با اختلافات زناشویی دارند.

1. 1. ۳- ماده ۱ قانون حمایت از خانواده« به کلیه اختلافات مدنی ناشی از امر زناشویی و دعاوی‌خانوادگی و امور مربوط به صغار از قبیل نصب و عزل قیم و ضم‌امین در دادگاه های شهرستان و در نقاطی که دادگاه شهرستان نباشددر دادگاه بخش رسیدگی می‌شود و رسیدگی به امور مذکور در تمام‌مراحل دادرسی بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی خواهدبود» ↑

   

1. 1. ۱- شهری،غلامرضاو خزایی،محمد،هفته نامه دادگستری،مهر ماه ۴۷،ص۱۲۷ ↑

1. 1. ۱- اداره حقوقی دادگستری، نظریه شماره ۴۵۰/۷-۸ اسفند ۱۳۶۶ ↑

1. 1. ۲- داره حقوقی دادگستری،نظریه شماره ۶۲۳۱/۷ مورخ ۹/۱۲/۱۳۶۸ ↑

1. 1. 1. ۱- ماده ۶۸۳ قانون مدنی«هر گاه متعلق وکالت از بین برود یا موکل عملی را که مورد وکالت است خود انجام دهد یا به طور کلی عملی که منافی با وکالت وکیل باشد بجا آورده مثل اینکه مالی را که برای فروش آن وکالت داده بود خود بفروشد وکالت منفسخ می شود.» ↑

   

1. 1. ۱- شهری،غلامرضاو خزایی، محمد،مجموعه نظرهای مشورتی اداره حقوقی در مسائل مدنی، جلد ۹،ص ۲۴۳ ↑

1. 1. ۱- جعفری لنگرودی،محمد جعفر،مبسوط در ترمینیولوژی حقوق،جلد اول، ص ۴۸۰ ↑

1. 1. ۲- بهرامی ،بهرام،اجرای احکام مدنی،انتشارات آریان،۱۳۸۲،ص۲۹ ↑

1. 1. ۳- ماده ۱۰۲۰ قانون مدنی «موارد ذیل از جمله مواردی محسوب است که عادتاً شخص غایب زنده فرض نمی شود:۱ – وقتی که ده سال تمام از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است گذشته و در انقضا مدت مذبور سن غایب از هفتاد و پنج سال گذشته باشد.۲ – وقتی که یک نفر به عنوانی از عناوین جزء قشون مسلح بوده و در زمان جنگ مفقود و سه سال تمام از تاریخ انعقاد صلح بگذرد بدون اینکه خبری از او برسد هرگاه جنگ منتهی به انعقاد صلح نشده باشد مدت مذبور پنج سال از تاریخ ختم جنگ محسوب می شود.

      ۳ – وقتی که یک نفر حین سفری بحری در کشتی بوده که آن کشتی در آن مسافرت تلف شده است سه سال تمام از تاریخ تلف شدن کشتی گذشته باشد بدون اینکه از آن مسافر خبری برسد.» ماده ۱۰۲۱ قانون مدنی« ‌در مورد فقره اخیر ماده قبل اگر با انقضا مدت های ذیل که مبداء آن از روز حرکت کشتی محسوب می شود کشتی به مقصد نرسیده باشد و در صورت حرکت بدون مقصد به بندری که از آنجا حرکت کرده برنگشته و از وجود آن به هیچ وجه خبری نشده کشتی تلف شده محسوب می شود:

      الف- برای مسافرت در بحر خزر و داخل خلیج فارس یک سال.

      ب- برای مسافرت در بحر عمان، اقیانوس هند، بحر احمر، بحر سفید (مدیترانه)،بحر سیاه و بحر آزوف دو سال.

      ج- برای مسافرت در سایر بحار سه سال.»

      ماده ۱۰۲۲ قانون مدنی«اگر کسی در نتیجه واقعه ای به غیر آنچه درفقره ۲و۳ ماده ۱۰۲۰ مذکور است دچار خطر مرگ گشته و مفقود شده و یا در طیاره بوده و طیاره مفقود شده باشد وقتی می توان حکم موت فرضی او را صادر نمود که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد بدون اینکه خبری از حیات مفقود رسیده باشد.» ↑

1. 1. ۱- ماده ۱ آیین نامه اجرایی رسیدگی به اسناد مالکیت معارض و هیات نظارت و شورای عالی ثبت ↑

1. 1. ۱- اداره حقوقی دادگستری، نظریه شماره ۱۴۸۹ مورخ ۱۰/۳/۱۳۷۶ ↑

1. 1. ۱- جلیل ،غفاری،آیین دادرسی مدنی،جلد سوم،ص ۶۸ ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی«هرگاه برای کشف جرم و روشن شدن موضوع و نکات لازم ‌در مورد شغل و خصوصیات اخلاقی متهم و سوابق زندگی او تحقیقات محلی ضرورت داشته باشد وهمچنین در مواردی متهم یا شاکی به اطلاعات اهل محل استناد نمایندو یا قاضی ، تحقیق از اهل محل را ضروری بداند اقدام به تحقیقات محلی می کند.» ↑

1. 1. ۱- ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی«هیچ حکم یا قراری را نمی توان اجرا نمودمگر اینکه به صورت حضوری و یا به صورت دادنامه یا رونوشت گواهی شده آن به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد.» ↑

1. 1. ۲- ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی مدنی«درصورتی که رأی صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق باشد، بلافاصله به دستور مرجع صادرکننده، توسط‌اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدیدنظر مانع اجرا نمی‌باشد. در صورت فسخ رأی در مرحله تجدیدنظر، اقدامات‌اجرایی به‌دستور دادگاه اجراکننده حکم به حالت قبل از اجرا اعاده می‌شود و درصورتی که محکوم به، عین معین بوده و استرداد آن ممکن نباشد، مثل یا‌قیمت آن وصول و تأدیه خواهد شد.» ↑

1. 1. ۳- شمس،دکتر عبدالله،آیین دادرسی مدنی،جلد نخست،انتشارات میزان،۱۳۸۱،ص۳۴۹ ↑

1. 1. ۱- ماده۱۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی« دادگاه درصورتی رأی به نفع خواهان می‌دهد که به طور مقتضی احراز کند خوانده، ملک متصرفی خواهان را عدواناً تصرف و یا‌مزاحمت یا ممانعت از حق استفاده خواهان نموده است.‌چنانچه قبل از صدور رأی، خواهان تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه دلایل وی را موجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف‌و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یا غرس اشجار یا کشت و زرع، یا از بین بردن آثار موجود و یا جلوگیری از ادامه مزاحمت و یا ممانعت از حق را در‌ملک مورد دعوا صادر خواهد کرد.این دستور با صدور رأی به رد دعوا مرتفع می‌شود مگر این‌که مرجع تجدیدنظر دستور مجددی در این خصوص صادر نماید.» ↑

1. 1. ۲- ماده ۱۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی«اشخاصی که پس از اجرای حکم رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق دوباره مورد حکم را تصرف یا مزاحمت یا‌ممانعت از حق بنمایند یا دیگران را به تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق مورد حکم وادار نمایند، به مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی‌محکوم خواهند.» ↑

1. 1. ۳- ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی« اگر کسی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیرمنقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد، بعد از اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق نماید علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.» ↑

1. 1. ۱- ماده ۴۷ قانون اجرا ی احکام مدنی«هر گاه محکوم به انجام عمل معینی باشد و محکوم‌علیه از انجام آن امتناع ورزد و انجام عمل به توسط شخص دیگری ممکن باشد‌محکوم‌له می‌تواند تحت نظر دادورز (‌مأمور اجرا) آن عمل را وسیله دیگری انجام دهد و هزینه آن را مطالبه کند و یا بدون انجام عمل هزینه لازم را به وسیله قسمت اجرا از محکوم‌علیه مطالبه نماید. در هر یک از موارد مذکور دادگاه با تحقیقات لازم و در صورت ضرورت با جلب نظر کارشناس میزان‌هزینه و معین می‌کند. وصول هزینه مذکور و حق‌الزحمه کارشناس از محکوم‌علیه به ترتیبی است که برای وصول محکوم به نقدی مقرر است.» ↑

در واقع، یادگیری سازمانی یکی از مهم‌ترین موضوعات مدیریت منابع انسانی سازمان‌هاست. این مفهوم با توجه به عمق گسترده‌ای که در این دو دهه گذشته یافته است، بر تمام موضوعات کاری کارمندان اعم از شرایط محیط کار، شرایط مدیریّت و چگونگی جبران خدمت و… تأثیر گذاشته است (ایران‌نژاد پاریزی و همکاران، ‌۱۳۷۹).

در واقع، تعهّد سازمانی در دهه گذشته جایگاه مهمی در پژوهش‌های رفتار سازمانی پیدا ‌کرده‌است. واژه‌ تعهد سازمانی آن چنان که وایت تعریف ‌کرده‌است، معین کننده‌ سه عرصه مهم از احساس و رفتار فردی است که در سازمان مشغول به کار است‌: ۱- اعتقاد به سازمان و پذیرش اهداف و ارزش‌هایش؛ ۲- تمایل به تلاش و کوشش برای سازمان؛ ۳- تمایل به عضویت و ماندن در سازمان‌ (آرمسترانگ، ۱۳۷۷)‌.

در این راستا بررسی رابطه بین یادگیری سازمانی و توانمندسازی کارکنان با تعهد سازمانی آنان در مراکز آموزشی و درمانی که می‌‌تواند موجبات شکوفایی کارکنان و در نهایت بهره‌وری سازمان را به دنبال داشته باشد، از اهمیت زیادی برخوردار باشد.

۱-۲ بیان مسئله

امروزه دیگر سازمان­ های بزرگ و پیچیده­ای که دهه­های قبل به وجود آمده بودند، کارساز نیستند. سازمان­ های بزرگ با ساختارهای سنتی توان و انعطاف لازم جهت همسویی با تغییرات محیط پیرامونی بویژه با توجه به مسائل جهانی شدن را ندارند و برای بقای خود ناچارند یا تغییر ساختار دهند یا خود را به ابزارهایی مجهز کنند تا توان مقابله با تغییرات جهانی را به دست آورند. یکی از مهمترین این ابزارها، نهادینه کردن یادگیری سازمانی و توانمند نمودن منابع انسانی به منظور ایجاد تعهد بیشتر نسبت به سازمان است. ‌بنابرین‏ از شاخص‌های سنجش میزان برتری سازمان‌ها نسبت به هم، کارکنان شاغل در آن هستند که میزان وفاداری و تعهدشان باعث می‌شود، وظایف محوله را با کیفیت بالاتری به انجام برسانند، که این امر می‌تواند موجب افزایش عملکرد، بهروه‌وری و اثربخشی سازمان شود. در سازمان‌هایی که جنبه خدماتی دارند، از جمله آنهایی که خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهند، فقدان این سرمایه­ها می‌تواند ارائه خدمات بهینه را نافرجام و حتی فلج نماید. از اینرو باید در سازمان‌ها به منابع انسانی به عنوان مهمترین منابع سازمان نگریسته ‌شود و مدیران به خوبی دریابند که مهمترین عامل کسب مزیت رقابتی، منابع انسانی سازمان می‌باشند، لذا توجه به مقوله تعهد و وفاداری منابع انسانی به سازمان و انجام هر چه بهتر نقش‌های اختصاص یافته به آن ها و حتی وظایف فرانقشی توسط منابع انسانی یکی از دغدغه‌های جدّی مدیران سازمان‌‌ها می‌باشد( تولایی و باقری، ۱۳۹۲، ۲).

به علت اوضاع به شدت آشفته، پیچیده و رقابتی که بسیاری از سازمان­ها با آن مواجهند، مدیران اغلب تمایل کمتری به توانمندسازی دارند. وقتی مدیران احساس می­ کند که مورد تهدید قرار ‌گرفته‌اند، غیرقابل انعطاف می­شوند و برای کنترل بیشتر همکاران­شان تلاش ‌می‌کنند. اما سازمان­ها در درازمدت نمی ­توانند بدون کارکنانی توانمند پیشرفت کنند( وتن و کمرون، ۱۳۸۳، ۹۰). هنگامی که کارکنان شایستگی و صلاحیت بیشتری به دست می اورند، قدرت مدیران نیز افزایش می­یابد. قدرت کارکنان، هنگامی که مدیران آنان باکفایت­تر می­شوند و توانایی لازم را برای ایفای نقش­های جدید در یک سازمان توانمند به دست می آورند، افزایش می­یابد ‌بنابرین‏ توانمندسازی یک فرایند تعاملی مستمر است(گسلر، ۲۰۰۵)^[۱]. ‌بنابرین‏ توانمندسازی، نفوذ مبتنی بر صلاحیت است که باید ایجاد شود. این قدرت، بسیار فراتر از تصور قدرتی است که تقسیم یا تسهیم می­ شود؛ قدرتی نشأت گرفته از این اندیشه که قدرت می ­تواند و باید از راه ارتقای مداوم شایستگی و کاربرد آن ایجاد شود( کامبرلاین، ۱۹۹۷)^[۲]. به اعتقاد اسپریتزر برخلاف گرایش روزافزون منابع علمی مدیریت به توانمندسازی، فقدان توانمندسازی روان­شناختی در یک محیط کاری جلوی تحقیقات بیشتر را در آن محیط ‌می‌گیرد. به نظر وی توانمندسازی یک متغیر مستمر و پیوسته است که در آن کارمندان ممکن است درجات مختلفی از آن را تجربه کنند( ابطحی و عابسی، ۱۳۸۶، ۲۰۰).

در بستر توانمندسازی منابع انسانی، سازمان‌ها نیز می آموزند. ‌به این معنا که با دنیای متغیر پیرامون خود کنار می­آیند. اما برخی سازمان‌ها سریعتر و اثربخش­تر یاد می­ گیرند. مهمترین نکته این است که یادگیری را از کار روزمره جدا نکنیم. اما آموزش مقطعی است و معمولا از بستری که نتایج در آن تولید می شود، جدا افتاده است. ممکن است علی رغم تمامی توانمند­سازها و فرهنگ حامی و یادگیری فردی و تیمی، سازمان به عنوان یک کلِ یادنگرفته باشد. توانایی کسب بصیرت از تجربه، جوهر یادگیری است. یادگیری سازمانی از طریق به اشتراک گذاشتن ‌بصیرت‌ها، دانش، تجربه و مدل‎های ذهنی اعضاء سازمان حاصل می‎شود.

چنان که ماده ۴۲ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه بیان نموده است یک دولت بی طرف باید با بهره گرفتن از ابزارهایی که در دست دارد مانع از ورود هواپیماهای متخاصم به سرحداتش شود و اگر وارد قلمرو او شدند آن ها را وادار به فرود کنند یک دولت بی طرف با بهره گرفتن از تمام وسایل در اختیار خود باید هواپیماهای نظامی نیروی متخاصم را به همراه خدمه و مسافران آن هر چند نفر که باشند پس از فرود به هر دلیلی در محدوده تحت صلاحیت خود بازداشت کند.

ماده۳۷ کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو و ماده ۴۰ کنوانسیون دوم ژنو همچنین در خصوص ورود به حریم هوایی کشورهای بیطرف اذعان نموده اند که ناوهای هوایی و هواپیماهای پزشکی در صورتی می‌توانند بر فراز کشورهای بیطرف پرواز کنند که قبلاً عبور خود را ‌به این کشورها اطلاع دهند و در ارتفاعات و ساعات و مسیرهایی که قبلاً قرار داد شده است پرواز کنند.

ماده ۳۱ پروتکل اول الحاقی نیز در خصوص هواپیماهای پزشکی ‌به این موارد اشاره داشته است.

‌بنابرین‏ در خصوص حفظ حریم هوایی کشورهای بی طرف بخش اساسی و عمده قراردادهای بین کشورهاست که مورد توجه خاص است و کشورها همواره می‌توانند ممنوعیت یا محدودیت هایی را برای سایر دول متخاصم ایجاد کنند.

ج) قواعد حاکم به گذر هواپیماهای بی طرف از سرحدات متخاصم

حال که به بررسی گذر هواپیماهای متخاصم از سرحدات بی طرفی پرداختیم لازم است گذری کوتاه به قواعد حاکم به گذر هواپیماهای بی طرف از سرحدات متخاصم داشته باشیم.

ماده۳۰ مقررات لاهه در این خصوص اذعان می‌دارد که در جایی که فرمانده متخاصم وجود هواپیما را مانع موفقیت عملیات بداند که در آن درگیر است ممکن است گذر هواپیماهای بی طرف را از محدوده درگیری ممنوع و آن را مجبور کند مسیر دیگری را در پیش گیرد و اگر علی رغم اخطار فرمانده نیروی متخاصم از دستورات پیروی نکند می‌تواند مورد حمله قرار گیرد.

در ماده ۵۱ نیز آمده است که هواپیماهای عمومی غیرنظامی فقط جهت تأیید اوراقشان مورد بازرسی قرار می گیرند.

و هواپیماهای خصوصی بی طرف تنها بر طبق ماده ۵۳ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه در موارد ذیل مورد تصرف قرار می‌گیرد:

الف: هواپیما در برابر حقوق مشروع دولت متخاصم مقاومت کند.

ب: از ممنوعیت های تعیین شده برای گذر در منطقه نزدیک به محل استقرار نیروهای متخاصم که پیش از این اطلاعیه منع عبور و مرور از آن منطقه توسط فرمانده نیروهای متخاصم صادر شده عبور کند و قرارداد را نقض کند.

ج: به ارائه سرویس های غیر بی طرفانه بپردازد.

د:در زمان جنگ، هنگامی که خارج از محدوده حقوقی کشور خود قرارداد مسلح باشد

ه: هیچ نشانه خارجی نداشته باشد یا از نشانه های غلط استفاده کند

و) هیچ اوراقی همراه نداشته باشد یا اوراق وی ناکافی و بی نظم باشد.

ز: بین نقطه مبدأ و مقصد خود کاملاً منحرف شده باشد و این انحراف بدون هیچ دلیلی باشد و یا اینکه اوراقی برای پشتیبانی از آن وجود نداشته باشد

ض: در زمان جنگ با طرف مقابل همدستی کرده باشد یا به وی کمک نماید تا در نقض ممنوعیت هایی که به درستی وضع شده و همه آن را رعایت می‌کنند مشارکت داشته باشد

ظ: از معیت دولت متخاصم به ملیت بی طرف در آن تاریخ تغییر هویت داده باشد.

به طور کلی اگر هواپیما بی طرف وارد حریم هوایی متخاصمین شود و طبق ماده ۵۸ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه پس از بازدید مشخص شود که مشغول اموری غیر از امور بیطرفی بوده است سزاوار محکومیت است. و در این صورت اگر فرستادن هواپیما به محلی جهت رسیدگی و محاکمه ممکن نباشد و از طرف دیگر با این کار امنیت هواپیماهای نیروهای متخاصم یا عملیات آن ها به خطر افتد می توان هواپیما را از بین برد.

طبق ماده ۵۹ اگر هواپیما خصوصی باشد باید تمام مسافران آن به محلی امن برده شوند و نیرویی که هواپیما بی طرف را از بین می‌برد باید دلیل تصرف آن را به دادگاه غنائم جنگی ارائه دهد و دلایل خود را مبنی بر لزوم از بین بردن آن تحت ماده ۵۸ کنوانسیون ۱۹۲۲ لاهه ذکر کند.

در این خصوص در پیش نویس کنوانسیون هاروارد نیز آمده است که هواپیماهای بی طرفی باید مجوز بی طرفی داشته باشند. ^[۲۳۰]

در ماده ۱۱۰ کنوانسیون هاروارد آمده است اگر هواپیما طبق برنامه پرواز کند و مجوز بی طرفی داشته باشد نباید از سوی دول متخاصم مورد بازرسی قرار گیرد.

البته ماده ۱۰۲ این کنوانسیون اذعان می‌دارد که در صورتی که هواپیما بی طرف خارج از برنامه پرواز کند به اطلاعیه های نیروهای متخاصم در ارتباط با ممنوعیت ها توجه نکند توسط دول متخاصم مورد بازرسی قرار می‌گیرد ^[۲۳۱]

در خصوص هواپیماهایخصوصی دول بی طرف تنها زمانی تخریب قابل تصور است که به امور غیر بی طرفی و همدستی با متخاصمین بپردازد و در صورت آنکه علائمی بر روی بدنه نداشته و یا علایم آن دروغین باشد و همچنین در شرایط سخت نظامی اگر دلیل موجهی برای آزاد سازی و فرستادن آن جهت رسیدگی و محاکمه توسط افسران وجود نداشته باشد طبق ماده ۵۸ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه می توان هواپیماهای بی طرف را از بین برد.

در مواد ۱۳۳ دستورالعمل سان رمو آمده است که این حقیقت که هواپیماهای غیرنظامی بی طرف اقدامات نظارتی نیروهای متخاصم را برای بازرسی بارش و دریافت گواهی مبنی بر حمل اجناس قاچاق می پذیرد، به معنای طرفداری از آن نیروی متخاصم نیست با توجه ‌به این شرایط هواپیمای بی طرف باید نشان دهد که اصول بی طرفی در قبال دول درگیر را حفظ ‌کرده‌است و در بند ۱۳۴ پیش‌بینی شده که اگر کشورها بخواهند لزوم بازدید و بازرسی را از بین ببرند می‌توانند اقدامات کنترل کننده مناسبی را اجرا کنند و با اعطای گواهی از عدم حمل اجناس قاچاق توسط هواپیما غیرنظامیشان اطمینان حاصل کنند.

در اینجا خالی از فایده نیست که ‌به این نکته اشاره شود که حال که وضعیت بازرسی هواپیماهای غیرنظامی معین شد آیا می توان شرایطی را پیش‌بینی کرد که هواپیمای غیرنظامی بی طرف مورد حمله واقع شود؟ در ماده ۷ دستورالعمل سن رمو مواردی پیش‌بینی شده که به شرح ذیل است:^[۲۳۲]

۱) ‌بر اساس دلایل منطقی تصور شود با نیروهای متخاصم هم دستی می‌کند و بعد از هشدار دادن آن ها به دستورات عمل نکند یا جلوی هر گونه بازدید یا بازرسی در فرودگاه های دول متخاصم که برای این نوع هواپیماها ایمن بود در دسترس است بگیرد

ب) شرکت در عملیات خصمانه از طرف دشمن

ج) به عنوان نیروی کمکی که نیروهای مسلح دشمن عمل کند

د) به سیستم جاسوسی دشمن کمک کند

ه) در عملیات نظامی دشمن نقش مؤثری داشته باشد به عنوان مثال محموله نظامی حمل کند و پس از اخطار اولیه از انحراف مسیر یا فرود در یک فرودگاه نیروی متخاصم که برای این نوع هواپیما امن و در دسترسی به آن آسان باشد جهت بازدید و بازرسی خودداری کند.

ماده ۶۷ نیز در خصوص کشتی های تجاری و هواپیماهای غیرنظامی آمده است که در شرایط ذیل مورد حمله قرار می گیرند:

الف) دلایل منطقی مبنی بر حمل کالای قاچاق با نقض یک محاصره وجود داشته باشد. پس از اخطار اولیه از توقف سرپیچی نماید تا در مقابل بازرسی و بازدید مقاومت کند.

ب) شرکت در عملیات خصمانه از طرف دشمن

ج) به عنوان نیروی کمکی به نیروهای مسلح دشمن کمک کند

د) به سیستم جاسوسی دشمن کمک کنند.

و) در عملیات نظامی به همراهی ناوگانهای جنگی یا هواپیماهای دشمن سفر کند.

همچنین الگوی طرد والدینی نشانگر صمیمیت کمتر در رابطه با کودک است(وارلا و همکاران،۲۰۱۳). این والدین نسبت به ایده های کودکانشان پذیرش کمتری دارند، گرمی کمتری نشان می‌دهند و بیشتر قضاوتی و بازدارنده هستندکه این روش ها با افزایش نشانه های اضطرابی در کودک همراه است(هاندسن و راپی،۲۰۰۱). مکانیزم سومی که با اضطراب کودکان همراه است خود کارآمدی والدینی می‌باشد(هرین و اشنایدر ،۲۰۱۳). خود کارآمدی به منزله انتظارات شخص، برای توانایی مقابله موفقیت آمیز با موقعیت های دشوار است(بندورا،۱۹۷۷به نقل ازکوهلوف و بارنت ،۲۰۱۳). خودکارآمدی والدینی، اعتقاد ‌به این امر است که تا چه حد افراد می‌توانند وظایف والدگری خود را به طور موفق انجام دهند(کلمن و بارکر،۱۹۹۷به نقل از لی و همکاران،۲۰۱۲). خود ‌کارآمدی والدینی با پیامد های والدینی و کودکی مهمی همراه است. خود ‌کارآمدی والدینی یا اعتقاد ‌به این که افراد در تکالیف والدگری خود موفق باشند (کلمن و کاراکر۱۹۹۷) شکلی از ساز گاری والدین می‌باشد که از کمال گرایی والدینی تاثیر می پذیرد. والدین با خود ‌کارآمدی پایین استرس والد گری بالاتری را و رضایت والدینی کمتری را تجربه می‌کنند و کودکانشان علائم رفتاری بیشتری را از خودشان نشان می‌دهند(کلمن و کاراکر،۱۹۹۷) در رابطه با نقش بنیادهای روانشناختی در ایجاد خود کارآمدی والدینی، عوامل متنوعی مورد شناسایی قرار گرفته است، ولی دانش روان شناسی در این باره هنوز محدود است(کوهولف وبارنت،۲۰۱۳). در درون بافت والد گری، خود کار آمدی بیانگر میزانی است که والدین احساس راحتی و اطمینان در کنترل کردن مشکلات مربوط به کودک دارند. پژوهش ها نشان دادند که بین خودکارآمدی والدینی با اضطراب کودکان رابطه وجود دارد و والدین کودکان مضطرب خودکارامدی پایین تری را نسبت به والدین کودکان عادی دارند(هرین و همکاران،۲۰۱۳؛لانگ و همکاران،۲۰۰۵) تنها یک مطالعه در زمینه خود ‌کارآمدی والدین کودکان مضطرب موجود است. هرین و همکاران (۲۰۱۳) نشان دادند که والدین کودکان مضطرب خود ‌کارآمدی پایین تری در مقایسه با کودکان عادی دارند. همچینین در ایران ما با فقدان پژوهش در رابطه خود خودکارامدی والدینی کودکان مضطرب مواجه هستیم. مکانیزم چهارمی که در اضطراب کودکان تاثیر گذار است کمال گرایی والدین می‌باشد(میشل و همکاران،۲۰۱۳؛کوک و کرنی ،۲۰۰۹). کمال گرایی شامل معیار های بالا و طاقت فرسا و پیگیری بسیار زیاد آن ها برای ارزیابی خویشتن و عملکرد خود است(گلاور و همکاران،۲۰۰۷). چندین مطالعه نشان می‌دهد که بین کمال گرایی و سطوح بالاتر اضطراب همبستگی وجود دارد(کریستنسن و همکاران،۱۹۹۳به نقل از میشل و همکاران،۲۰۱۳)و ارتباط ویژه ای بین کمال گرایی با یک اختلال اضطرابی خاصی شامل اختلال وسواسی جبری و اختلال اضطراب اجتماعی وجود دارد(آلدن و همکاران،۲۰۰۲؛فروست و یبارتولو ،۲۰۰۲به نقل از میشل و همکاران،۲۰۱۳). ون کاستل و همکاران(۲۰۰۹) دریافتند که کودکان با مسائل اضطرابی دارای والدینی مضطرب و والدینی که رفتار های والد گری کمال گرایانه دارند، می‌باشند. این نوع مراقبت افراطی با اضطراب کودکان همراه است و مسیری بالقوه را برای آغاز اضطراب در کودکان هموار می‌سازد .

فلت و هویت (۲۰۰۲ ، به نقل از کوک و کرنی،۲۰۰۹) مدل فرزند پروری مضطرب گونه کمال گرا را ارائه داده‌اند که در آن والدین پیوسته درباره ی بی عیب و نقص بودن کودکشان نگران هستند. و همچنین با نگرانی والدین درباره امنیت کودکشان و پیشگیری از خطرات و همچنین رفتار های مراقبتی کمال گرا می‌باشد. محققان معتقدند که کودکان مضطرب عموما والدین مضطرب دارند و کمال گرایی والدین با اضطراب کودک همراه است. ولی اطلاعات اندکی در رابطه با جنبه هایی از کمال گرایی کودک و آسیب شناسی والدین از قبیل اضطراب، افسردگی، وسواس فکری عملی در دسترس است. در اکثر مطالعات مربوط به کمال گرایی در آسیب شناسی از جمعیت بزرگسال به دست آمده است. با این حال مطالعاتی ‌در مورد رابطه کمال گرایی با ناسازگاری های کودکان و نوجوانان ازقبیل افزایش علائم اضطراب، افسردگی، اختلال خوردن در دسترس است(کوک و کرنی،۲۰۰۹؛نوبل ۲۰۰۷به نقل از میشل،۲۰۱۳). برخی از تحقیقات و نظریات در رابطه با کمال گرایی، بیشتر بر نقش محیط خانوادگی، به خصوص بر نقش سبک های والد گری متمرکز شده اند(فلت و همکاران،۲۰۰۲). بدین ترتیب سبک والد گری می‌تواند واسطی بین بسیاری از مکانیزم‌های مؤثر بر رفتارهای کودکان، به ویژه رفتارهای اضطرابی، باشد.مطالعات نشان داده‌اند که کودکان مضطرب عموما والدین مضطرب دارند، و این که کمال گرایی والدینی با علائم اضطرابی کودکان همراه است. اما اطلاعات اندکی در باره ابعاد کمال گرایی والدین با علائم اضطرابی کودکان در دسترس است(فیساک و گریلس تاکوچل ،۲۰۰۷) البته در ایران هم تحقیقاتی در این زمینه صورت گرفته بیشتر در زمینه مداخلات درمانی در سطح خانواده و والدین کودکان اختلالات اضطرابی بوده (خدایاری فرد و پرند،۱۳۸۵؛ ذوالفقاری مطلق و همکاران،۱۳۸۷؛موسوی و همکاران،۱۳۸۴) و کمتر به مسائل سبب شناسی در بافت خانواده در نمونه های بالینی پرداخته شده است و تحقیقاتی هم در زمینه آسیب شناسی والدین و ویژگی های شخصیتی در والدین دارای کودک اضطراب جدایی صورت گرفته( ذوالفقاری مطلق و همکاران،۱۳۸۸) در حال حاضر ما با کمبود پژوهش در زمینه سبک های والدگری در گروه بالینی اختلالات اضطرابی کودکان و همچنین برخی از ویژگی های شخصیتی والدین کودکان مضطرب از قبیل کمال گرایی و خودکارامدی والدینی مواجه هستیم. در عین اینکه ‌در مورد متغیر هایی که در بروز اختلالات اضطرابی نقش دارند مثل نوع دلبستگی، سبک والدگری ‌و تجارب زندگی توافق عمومی وجود دارد، اما باید دقت کرد که هر یک از این مؤلفه‌ ها متاثر از شرایط فرهنگی می‌باشند. بر این اساس و بدین طریق به سادگی نمی توان از نقش فرهنگ در بروز اختلالات اضطرابی کودکان فاصله گرفت(وارلا و همکاران،۲۰۰۹). اگرچه امروزه تحقیقات اندکی درمورد ارتباط بین خصوصیات فرهنگی و اضطراب کودکان شده است(وارلا و همکاران،۲۰۰۹)امادر فرهنگ های مختلف ‌در مورد ارتباط بین آسیب شناسی والدین، سبک های والدگری نتایج متفاوتی به دست آمده است. با توجه به تمهیدات یاد شده در زمینه تفاوت برخی از متغیر های مورد اشاره در بین والدین کودکان مضطرب با کودکان غیر مضطرب، و نقش آن ها در شکل گیری اضطراب کودکان، مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که آیا بین میزان اضطراب، خودکارامدی والدینی، ابعاد کمال گرایی والدین و سبک والد گری در والدین کودکان مضطرب و والدین کودکان غیر مضطرب تفاوت وجود دارد؟