مفاهیمی که با درماندگی آموخته شده معادل هستند عبارتند از : بی میلی برای انجام هر عملی به منظور کسب تقویت یا گزیز از تنبیه ، منفعل بودن به طور کلی ، گوشه گیری ، ترس ، افسردگی و پذیرا بودن هر آنچه اتفاق می افتد . سلیگمن (۱۹۷۵ ) گفته است که درماندگی آموخته شده در انسان ها می‌تواند به صورت افسردگی دیده شود و این ویژگی افرادی است که در کوشش هایشان در زندگی چنان سرخورده شده اند که ناامید و گوشه گیرند و در نهایت سر به تسلیم می نهند . ( سیف، ۱۳۸۶ )

خوداثر بخشی

خود اثر بخشی یعنی این عقیده که یک فرد می‌تواند بر موقعیت مسلط شده و نتایج مثبتی را ایجاد کند . (بندورا[۱۲۹]۱۹۹۴ ،۱۹۹۷ ، ۱۹۹۸ ، ۲۰۰۰ ) عقیده دارد که خوداثر بخشی یک عامل حساس در این رابطه است . که آیاافراد پیشرفت می‌کنند یانه ، خوداثر بخشی در انگیزش تسلط و انگیزش درونی رواج بیشتری دارد. خوداثر بخشی ‌به این عقیده اشاره دارد که « من می توانم » و درماندگی ‌به این عقیده اشاره دارد که
« من نمی توانم » ( استیپک[۱۳۰] ،۱۹۹۶ )

بندورا (۱۹۹۴ ، ۱۹۹۷ ، ۱۹۹۸ )مفهوم خوداثر بخشی را در جنبه‌های بسیاری از پیشرفت شاگردان به کار گرفت . در دیدگاه او خوداثر بخشی ، بر انتخاب فعالیت شاگردان اثر می‌گذارد . شاگردانی که خوداثر بخشی پایین در یادگیری دارند ، ممکن است از بسیاری از تکالیف یادگیری ، بویژه تکالیفی که چالش زا هستند ؛ اجتناب کنند . در مقابل شاگردان دارای خوداثر بخشی بالا بیشتر احتمال دارد که تلاش خود را توسعه دهند و برانجام تکالیف یادگیری در مقایسه با شاگردان دارای خوداثر بخشی پایین اصرار کنند .

اضطراب آموزشگاهی

اضطراب حالتی است که تقریبا” در همه انسان ها درطول زندگیشان به درجات مختلف بروز می‌کند ، به طوری که هر کس در زندگی خود حداقل یک بار این احساس را تجربه ‌کرده‌است .( فایل وهاید[۱۳۱] ،۲۰۱۲ ) وجوداندکی اضطراب درانسان هم طبیعی و هم لازم است ولی اگر از حد بگذرد برای او مشکل ساز خواهد بود ، به طوری که با داشتن اطلاعات و مهارت قادر نخواهد بود امتیاز لازم را کسب کند .( ریچاردسون و همکاران[۱۳۲] ، ۲۰۱۱ )

کودکان و نوجوانان در جریان رشد انواع مختلفی از اضطراب به ویژه اضطراب آموزشگاهی را تجربه می‌کنند یکی از انواع این اضطراب ها، اضطراب امتحان است. اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده متداول و مهم آموزشی، رابطه تنگاتنگی با عملکرد و پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان دارد. ( تریفونی و شاهینی [۱۳۳]، ۲۰۱۱ ) اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده ی شایع و مهم آموزشی، رابطه ی نزدیکی با اضطراب عمومی دارد . اضطراب امتحان نیز معمولا” با نزدیک شدن امتحانات در فرد نمایان می شود ، با این حال دارای ویژگی های خاصی است که آن را از اضطراب عمومی جدا می‌سازد. ( چاپل و همکاران[۱۳۴] ، ۲۰۰۵ ) اضطراب امتحان را حالتی از اضطراب عمومی می دانند که شامل پاسخ های پدیدار شناختی ، فیزیولوژی و رفتاری مرتبط با ترس از شکست است و فرد آن را در موقعیت های ارزیابی تجربه می‌کند .

پژوهشگران ، اضطراب امتحان را به عنوان صفتی نسبتا” پایدارو مرتبط با موقعیت های تهدید آمیز تعریف می‌کنند . ( لارسون [۱۳۵]و همکاران ، ۲۰۱۰ ) اضطراب امتحان به جنبه‌های شناختی نظیر افکارمزاحم ، حواس‎پرتی، احساس پریشانی از ارزیابی دانش‎آموزان در هنگام امتحان اشاره دارد . ( کاسادی[۱۳۶] ،۲۰۰۴ ) و خود را به صورت پاسخ های شناختی ناسازگارانه ( نظیر افکار مغشوش و افکار نامرتبط با آزمون ) به عوامل استرس زای تحصیلی نشان می‌دهد. در نتیجه انتظار می رود که رابطه معکوس معنا داری بین نمرات اضطرابی و نمرات امتحان وجود داشته باشد . ( یرکیز ، دادسن،۱۹۰۸ به نقل از دادستان ،۱۳۷۶ )

گاهی اوقات ، در امتحانات سرنوشت ساز و پایانی ، شاگردان دچار استرس شدید می‌شوند و ضربان قلبشان تند می زند ، دست هایشان می لرزد و عرق می‌کند و احساس می‌کنند که ذهنشان خالی شده است و هر چه خوانده اند فراموش کرده‌اند . در آن هنگام به اهمیت امتحان و عدم موفقیت خود می اندیشند و همین افکار ، اضطراب را بیشتر می‌کند و عملکردشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد . اگر میزان اضطراب بالا و پاسخ سؤالات مشکل باشد ، در یادآوری پاسخ اختلال ایجاد می شود و به ندرت پاسخ درست به خاطر آورده می شود . این امر امروزه تحت عنوان اضطراب امتحان تلقی می شود که پدیده ای شایع محسوب می شود و دانش پژوهان را در برابر چالش آموزشی مهمی قرارداده است .

با توجه به پژوهش های انجام شده تغییر در فشار خون ، میزان ضربان فلب ، ضعف و سرگیجه ، به هم خوردن ساعات خواب و آرامش ، تغییر در میل به غذا ، تعریق و ترشح هورمون آدرنالین و نورآدرنالین در ایام امتحانات بویژه در کودکان دارای اضطراب امتحان افزایش می‌یابد . ( ابوالقاسمی و نجاریان ،۱۳۷۸ )

ساراسون (۱۹۷۵ ) به نقل از ابوالقاســمی ، اسدی مقدم ، نجاریان وشکرسن ،(۱۳۷۵ ) اضطراب امتحان را نوعی خود اشتغالی ذهنی می‌داند که با خود کم انگاری و تردید ‌در مورد توانایی‌های خود مشخص می شود و غالبا” به ارزیابی شناختی منفی ، عدم تمرکز حواس و اُفت عملکرد تحصیلی فرد منجر می‌گردد.

زمانی که اضطراب امتحان به وجود می‌آید ، رفتار ، شناخت و فیزیولوژی فرد ‌نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد . از این رو مداخلات اضطراب امتحان روی اشکال هیجانی – عاطفی و شناختی نیز می بایست تمرکز کند. ( کارتر و همکاران ، ۲۰۰۸ )

علائم و نشانه های اضطراب امتحان

علائم و نشانه های اضطراب امتحان مانند علائم و نشانه های اضطراب است . با توجه به تحقیقات انجام شده ، ناراحتی معده ، به هم خوردن ساعات خواب و آرامش ، تغییر در میل به غذا ، ضعف سرگیجه ، تغییر در فشار خون ، ضربان قلب و ترشح درهورمون های آدرنالین و نورآدرنالین در ایام امتحان مشاهده می شود و در نتیجه هنگام امتحان درافراد مستعد به اضطراب و نیز در افراد دارای اضطراب امتحان این علائم افزایش می یاید . همچنین در افراد مبتلا به اضطراب امتحان ، در امتحانات شفاهی ، تپش قلب ، پریدگی رنگ صورت ، لکنت زبان ، حرکت های غیر ارادی دست و پا ، تغییر صدا ، لرزش بدن و صدا ، تغییر دمای بدن ، خشکی دهان ، و تعریق بارزاست .

لازم به ذکر است که اضطراب امتحان باعث ضعف ایمنی بدن می شود و در نتیجه در ایام امتحانات ، عفونت دستگاه تنفس در دانشجویان و دانش آموزان افزایش می‌یابد . ( ابوالقاسمی ، ۱۳۷۴ )

به طور کلی مجموعه این علائم می توان در سه طبقه زیر قابل بررسی می‌باشد :

۱- علائم فیزیکی اضطراب امتحان :

– تپش قلب ، تنفس کوتاه و بریده بریده ، تنگی و درد قفسه ی سینه و یا گلودرد

– معده درد

– حالت تهوع و استفراغ و یا اسهال

– لرزش اندام های بدن

– سردرد و درد بدنی

۲- علائم هیجانی اضطراب امتحان :

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت