۱-۳ -اهداف تحقیق وکاربردها:

بررسی تطبیقی آثار مشترک عقود اذنی در حقوق ایران ومصر

• 1. فرضیه‌ها:

طبیعی است که هر تحقیق علمی به دنبال پاسخگوئی به سوالات تحقیق است وتا آن سوالات مطرح نگردد ومشخص نشود که فرد محقق در مطالعه اش به دنبال پاسخگوئی به چه مسائلی است تحقق پیدا نمی کند لذا نگارنده با این امید که به آن ها دست می‌یابد ، بدوا به طرح سوالات وسپس به طرح فرضیه‌ها به شرح ذیل می پردازد .

سوالات تحقیق :

۱-در حقوق ایران و مصرآثار مشترک عقود اذنی کدام است ؟

۲-اذن ‌و امانت به عنوان دو اثر مشترک ،درسه عقد ودیعه ،عاریه ‌و وکالت چگونه قابل تحلیل است ؟

فرضیه‌ها:

۱-اذن ،امانت،نیابت در عقود اذنی به عنوان سه اثر مشترک قابل شناسایی می‌باشند .که بعضی از این آثار اقتضای ذات عقد وبعضی دیگر اقتضای اطلاق عقد می‌باشد .

۲-عقود اذنی شامل پنج عقد ودیعه ، عاریه ،وکالت ، مضاربه وشرکت می‌باشد ، ‌از آنجایی که موضوع تحقیق آثار مشترک عقود اذنی است واین آثار صرفا شامل سه عقد وکالت ،عاریه و ودیعه است لذا در این بخش با توجه به سئوال مذکور آثار اذن ‌و امانت در این عقود بررسی می‌گردد . بر اساس پژوهش های صورت گرفته اذن در عقد وکالت به هدف تصرف ،درعاریه انتفاع و در ودیعه برای نگهداری از مال اعطا می شود و اما بررسی اثر مشترک امانت : ‌در مورد عقد ودیعه­ ،امانت از نوع امانت مالکانه به معنای اخص است . لذا امین را نمی توان به طور مطلق ضامن نمود لیکن عاریه و وکالت از نوع­ امانت مالکانه به معنای عام می‌باشد و از طریق شرط میتوان متعهد را ضامن یا مسئولیت وی را افزایش داد.

۱-۵ -پیشینه تحقیق:

‌در مورد موضوع مطروحه به طور خاص مقالات ،پایان نامه داخلی ‌یا ترجمه شده نگارش نشده است وتاکنون پایان نامه ای ‌به این عنوان وبا این هدف دفاع نگردیده است ودربرخی از آثار نویسندگان که به زبان عربی یا فارسی به رشته تحریر درآمده از جمله جلد دوم کتاب فلسفه حقوق مدنی دکتر جعفری لنگرودی در باب عقود اذنی نارسا می‌باشد چراکه تعریفی از عقود اذنی درآن بعمل نیامده است در صورتی که میرزای نائینی در کتاب خود تعریفی از عقود اذنی آورده که بدین ترتیب می‌باشد (عقد اذنی عقدی است که برای ایجاد دوام ‌و استمرار خود نیازمند اذن است به گونه ای که اگر اذن از بین برود عقد باقی نمی ماند) البته در اینکه زوال اهلیت بعد از عقد باعث ازبین رفتن اذن می شود نظر مخالف نیز وجود دارد که ‌در یکی از گفتارهای این پایان نامه به اختصار بدان پرداخته خواهد شد واما در سایر کتب حقوقی از جمله جلد چهارم عقود معین آقای دکتر کاتوزیان ،جلد دوم کتاب مدنی دکتر امامی ،جلد دوم کتاب حقوق مدنی دکتر ره پیک ،جلد هفتم حقوق مدنی آقای رودیجانی و… به مصادیق عقود اذنی پرداخته‌اند ، لیکن فصل مشخصی را ‌به این مبحث اختصاص نداده است وصرفا به توضیح عقودی که جزءعقود اذنی می‌باشد بسنده نموده اند . با توجه به بررسی صورت گرفته پایان نامه هایی موجود است که به صورت کاملا محدود به بررسی اثرات عقود اذنی پرداخته‌اند که از جمله این پایان نامه ها : بررسی مقایسه ای ماهیت وآثار عقود اذنی وعهدی ، بررسی تطبیقی عقود اذنی در فقه ‌و مذاهب اسلامی می‌باشد ، لذا در این تحقیق سعی بر آن شده که با بهره گرفتن از کتب صدر الاشعار ،کتب عربی وسایر منابع مطروحه در پایان تحقیق ،پایان نامه هاو مقالات مرتبط با موضوع تحقیق ، به پژوهش ونگارش آثار مشترک عقود اذنی در حقوق ایران ومصر پرداخته شود .

۱-۶- روش تحقیق :

در این رساله غالب کار بر اساس روش پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی است و روش گرد آوری مطالب ، کتابخانه ای و از طریق مطالعه و فیش برداری از کتب ، مجلات و نوشتارها ، پایان نامه هاو سایت های حقوقی می‌باشد . اکثر منابع مورد استفاده مقالات و کتب عربی زبان و نیز برخی کتب و مقالات فارسی بوده که استفاده از این کتب ، مقالات و پایان نامه ها ‌به این تحقیق کمک شایانی می کند. هم چنین با عنایت به اینکه ماهیت وعناصر وآثار متشکله صرفا وصفی بوده ، لذا روش تجزیه، تحلیل و بررسی ، به صورت توصیفی- تحلیلی وفیش برداری از کتب ،مقالات ودیگر آثار مربوط به بحث مورد مطالعه می‌باشد که پس از دسته بندی مرتب می‌گردد .

۷-۱- سامانه تحقیق:

این پژوهش در چهار فصل تنظیم گردیده که در فصل اول به کلیات تحقیق می پردازیم ، سپس با توجه به اینکه شناخت آثار مشترک عقود اذنی منوط به وجود اطلاعاتی از قبیل : بررسی عقد بودن عقود اذنی ،ماهیت و ساختار عقود اذنی ومصادیق آن می‌باشد در فصل دوم به بررسی آن ها پرداخته تا بتوان آثار مشترک که هدف اصلی این پژوهش می‌باشد از آن استخراج نمود . پس از آن با عنایت به اینکه غایت این پایان نامه مطالعه تطبیقی آثار مشترک عقود اذنی است واین آثاریا جزء مقتضای ذات عقد است ویا از ماهیت عقد ناشی نمی شود ولازمه ذات نیست واقتضای اطلاق دارد ، نگارنده را بر آن داشته تا پس از ارائه توضیح وتعریف مفهوم ، ماهیت ومصادیق عقود اذنی ،آثار را در دوبخش تفصیلی مذکور تقسیم بندی تا ازاین طریق ذهن خواننده را با آثارذاتی وغیر ذاتی مشترک در عقود اذنی آشنا نماید لذا با عنایت به توضیحات فوق اذن ، نیابت در عقد وکالت ‌و امانت در عقد ودیعه که از آثار مستقیم این عقود است در فصل سوم مورد بررسی قرار می‌دهیم وسپس فصل چهارم را به بررسی آثاری که جز ذات عقد نمی باشد اختصاص می‌دهیم .

مفهوم ، ماهیت

و

مصادیق عقود اذنی

طرح بحث :

در فصل قبل کلیاتی از موضوع پایان نامه مطرح گردید ،حال نگارنده بر آن است تا قبل از بررسی آثار مشترک عقود اذنی ذهن خواننده را با مفهوم عقد اذنی ، ماهیت ومصادیق آن آشنا تا خواننده درک بهتری از موضوع تحقیق (آثار مشترک عقود اذنی ) داشته باشد . لذا این فصل را به سه بخش تقسیم که در بخش اول به بررسی عقود اذنی ( تعریف و مفهوم این عقود از نظر فقها )پرداخته ، دربخش دوم ماهیت عقود اذنی (ادله موافقان ‌و مخالفان بر عقد بودن این عقود ، لزوم یا جواز و ویژگی های عقود اذنی) و در بخش سوم مصادیق عقود اذنی که شامل عقد ودیعه ،عاریه ،وکالت ،مضاربه و شرکت می‌باشد را در حقوق ایران ومصر مورد بررسی قرار می‌دهیم .

۲-۱- عقود اذنی

۲-۱-۱- مفهوم عقد اذنی

بی تردید عقد اذنی وبحثهای مربوط به آن دربسیاری ازمتون فقهی امامیه مطرح شده وبخشی از ابواب معاملات را به خود اختصاص داده است۱ . لذا در این بخش به بررسی تعاریف فقها از عقود اذنی می پردازیم .