گام سوم بهره گیری از نتایج مطالعات سیر تحول و نوآوری مفهوم تکنولوژی آموزشی (نظر پرفسور لوئیس التون^[۲۷])

رونــد تکاملی مفهــوم تکنولوژی آموزشــی، آغاز آموزش دســته جمعی دانش آموزان به ایــن ترتیب بود که در مرحله اول نظام آموزشــی، تکنولوژی آموزشــی، به کاربرد وســایل سمعی و بصری محدود می‌شــد. بــرای کاربرد تکنولوژی آموزشی با این مفهوم، معلم در قالب یک مدل آموزشــى یک‌طرفه، اطلاعــات را به کمک وســایلی نظیر تلویزیــون، پروژکتورهای نمایش فیلم و لابراتــور زبــان، و بــا روش‌های توصیفی، ســخنرانی، آموزش از راه رادیو و تلویزیون و آموزش به کمک فیلم، به دانش‌آموزان منتقل می کرد.

در مرحلــه دوم تحول و تکامل آمــوزش به نظام الگوهای یادگیری انفرادی توجه کــرد. در این مدل، دانش‌آمــوز شــخصاً مسئول یادگیری و انجام فعالیت‌های آموزشی لازم و پیشرفت تدریجی خود است. این سیســتم در شکل مقدماتی، از روش «برنامه انفرادی شــده» برای همه دانش‌آموزان اســتفاده می‌کند؛ یعنی محتوا و مقدار برنامه برای همه شــاگردان یکســان و مشترک، اما مطالعه و یادگیری انفرادی اســت و هرکس متناســب با سرعت یادگیری خود، مطالعه می‌کند. در شکل پیشرفته این نظام، علاوه بر مواد آموزشی انفرادی شده، انتخاب نوع مواد و روش آموزشی نیز به عهده خود شاگرد است.البته غالبا روش‌های آموزش انفرادی، از «اصول آموزش برنامه‌ای» پیروی می‌کنند و در آن بیشتر از روش‌های توضیحی، ســخنرانی، پخش رادیو و تلویزیونی، آمــوزش از راه تلویزیــون مداربســته، آمــوزش از راه ضبط ویدیوکاســت، و آموزش با روش مکالمه ای بین معلم و شاگرد استفاده می شود.

در ســومین مرحله تکامــل مفهوم تکنولوژی آموزشــی، فراینــد تدریس- یادگیــری در کل، در گروه‌های کوچک شکل می‌گیرد. در این مدل، فعالیت‌هایی مانند مبادله اطلاعــات و دیدگاه‌ها، ارائه عقیده‌هــا و علاقه ها، ابراز شــخصیت و نگرش فــردی، اظهــار وجود، رشــد و شکوفایی استعدادها و توانایی‌های شخصی و … در داخل گروه انجام می‌گیرد. در حال حاضر، ‌در مورد تســهیل یادگیــری در گروه هــای کوچــک، روش های گوناگونــی مانند بازی های آموزشی، شبیه ســازی یا تقلید، مطالعه فعــال مــوردی، تمریــن گروهــی و پروژه های دســته جمعی، گروه خودیار مطرح اســت. در این مفهــوم جدید از تکنولوژی آموزشــی، کاربرد وســایل کمک آموزشی به طور مجرد و انتزاعی مدنظر نیست، بلکه هریک از وسایل و رسانه ها به عنوان عنصری از مجموعه عناصر تشــکیل دهنده فرایند آموزش مدنظــر گرفته می‌شــود و اســتفاده از وسایل و مواد سمعی و بصری و رایانه به گونه‌ای متفاوت، بخشی از رسانه های آموزشی محسوب می‌شود.

بنابــر آن چــه ذکــر شــد، کاربرد تکنولوژی آموزشــی در نظام آموزش و پرورش، مســتلزم نوآوری‌هایی در این نظام اســت. باید توجه داشت که نوع اســتفاده از دانش و مهارت حوزه تکنولوژی آموزشی، بسته ‌به این که در کجــا، با چه مخاطبی و با چه امکان یا محدودیتــی و برای حل چه مشــکل آموزشــی به کار گرفته شود، متفاوت خواهد بــود. تحقق چنین امری خود، نیازمند آگاهی وســیع و بهره‌مندی از خلاقیت اســت؛ چرا که برای کاربرد تکنولوژی آموزشی در تعلیم و تربیت، باید بــه طــور سیســتماتیک مفاهیم و روش هــا و ســیر تحــول و تکامل تکنولوژی آموزشی را مورد توجه قرار داد و به فراخور موقعیت و شــرایط و امکانــات موجود، روش آموزشــی و یادگیری، نوع تجربیات یادگیری و … را انتخاب کرد و آن را به کار بست.

برای ترویج چنیــن فرهنگی لازم است:

برنامه‌هــای تربیــت معلــم بــرای آماده سازی معلمان جهت آموزش و کاربرد به جای تکنولوژی آموزشی گسترش یابد. البته باید آموزش و کارآموزی معلمان هم با پیشرفت علوم و فنون تکنولوژی همراه باشد. به علاوه، ارتقای کمیت و کیفیت مواد درسی موردنیاز مخاطبان آموزش نیز ضروری است.

همچنین، ارج نهــادن به پژوهش، در قلمــرو رشــد و یادگیــری در پرتو تکنولوژی آموزشی می‌تواند گام مهمی بــرای نقش آفرینی بیشــتر تکنولوژی آموزشی در عرصه تعلیم و تربیت باشد.

از جلوه های بارز کاربرد تکنولوژی آموزشــی، ایجاد مراکز منابع یادگیری اســت. البته منظور تأمین مراکز بزرگ و بســیار مجهز نیست، بلکه هر محیط آموزشی می‌تواند به فراخور توانایی‌ها و ضعف‌ها و نیازهای مخاطبان، و ‌بر اساس امکانات و محدودیت‌های موجود و با فراهم کــردن امکان دسترســی آزاد و آســان، یادگیری هدفمند را برای هر نوع توانایی و علاقه و یا ضعف و قوت میسر کند.

مشـکلات توسـعه و گسـترش تکنولوژی آموزشی

برخی مشکلات توسعه و گسترش تکنولوژی آموزشی با مفهوم معاصر:

1. 1. اســتفاده از شــیوه های تدریــس- یادگیــری گفتــاری و یکطرفــه در کلاس های درس

1. 1. مهارت کم معلمان در کاربرد انواع مواد، روش ها و امکانات تکنولوژی آموزشی.

1. 1. ضعف اعتقــاد و اعتماد معلمان به کارایی رسانه ها و نبود الزام به کاربرد آن ها.

1. 1. گرانــی بهــای ســخت افزارها و نرم افزارهای آموزشی.

1. 1. کمبود نیروی انســانی تولیدکننده، طراح و مجری برنامه های آموزشی متکی بر تکنولوژی آموزشی.

1. 1. مشــکل نگه داری سخت افزارها و دیگر مواد و منابع یادگیری.

1. 1. کمبود کارشناس ماهر و کافی نبودن تسهیلات آموزشی.

1. پایین بودن سطح دانش و اطلاعات مدیران و سیاست گذاران آموزشی از اثرات مثبت بهره گیری از تکنولوژی آموزشی.

۲-۹- وب کوئست ابزاری برای یادگیری