همچنین چون شکست های تحصیلی مکرر، پیامدهای منفی از جمله افسردگی و درماندگی آموخته شده را به همراه دارد و تنها راه حل مشکل این است که در دانش آموزان انتظار موفق شدن برانگیخته شود، لذا نتایج آموزش های فراشناختی می‌تواند مانع از شکل گیری احساسات افسردگی و احساس درماندگی در آن ها شود.

همچنین از طریق نتایج فراشناخت، انتقال مسئولیت و دادن نقش فعال به یادگیرنده که تحت عنوان یادگیری خود – تنظیمی در قرن ۲۱ مطرح گردیده است مورد تأکید و تأیید قرار می‌گیرد. مهم تر از همه این است که فراشناخت می‌تواند الگویی برای تدریس ‌بر اساس واگذاری مسئولیت یادگیری به دانش آموزان – به صورت یادگیری مشارکتی به طرق فردی یا گروهی – باشد که قابل تعمیم به سایر دروس است و برای معلمان دست اندرکار نظام آموزش کاربرد خواهد داشت و مؤلفان نیز از نتایج نظری و علمی آن می‌توانند در کتاب های خود استفاده کنند.

به طور کلی، آموزش راهبردهای فراشناختی، زمینه درگیری علمی، منبع کنترل درونی، اسنادهای مثبت، انگیزش پیشرفت بیشتر، خلاقیت و سازندگی و خود مسئولیت پذیری را در افراد فراهم کرده و حس اعتماد به نفس در امور زندگی را تقویت می‌کند و فرد را قادر می‌سازد که مشکلات را شناسایی نماید، خود را در بوته آزمایش و بررسی قرار دهد. آزاد و مستقل عمل کند و بهترین راه حل ها را در امور مختلف ارائه دهد.

از زمانی که فراشناخت در تعلیم و تربیت مرکز توجه صاحب نظران قرار گرفت، تحقیقات زیادی ‌در مورد آن انجام گرفته و نتایج به دست آمده نشان داده است که آموزش فراشناخت روی عملکرد تحصیلی تأثیر مثبت دارد، اما آنچه مهم است این است که آموزش فراشناخت هنگامی مؤثر خواهد بود که ویژگی های مختلف یاد گیرنده مثل نگرش ها، انگیزش و خود پنداره وی در نظر گرفته شود. به خصوص اینکه تحقیقات نشان داده‌اند که فراشناخت با متغیرهای انگیزش مثل اسنادها، خود کارآمدی، منبع کنترل رابطه نزدیکی دارد (هادئوک و سانگ، ۲۰۰۱). از طرفی، استفاده از راهبردهای فراشناختی به مدت طولانی (شامل برنامه ریزی ‌در مورد آنچه که باید انجام شود، نظارت بازبینی پیشرفت و ارزیابی نتایج) یک روش مؤثر است تا دانش آموز بر فرآیندهای احساس و تفکر خود نظارت و کنترل داشته باشد و در یک سطح خود کارآمدی مطلوب، انگیزش تحصیلی او بالا رود (برکوسکی و دیگران، ۱۹۹۰).

طبق این داده که بیماری افسردگی در طول نوجوانی، در مقایسه با کودکی، به طور تأسف باری افزایش می‌یابد، به نظر می‌رسد که نوجوانی یک دوره بحرانی برای فهم ماهیت، مثل ریشه احساسات افسرده کننده و نشانه های افسردگی باشد. علاوه بر این چون بسیاری از افراد تجربه اولین دوره افسردگی عمده شان را در طول نوجوانی گزارش می‌کنند (نیومن^[۱] و همکاران، ۱۹۹۶؛ به نقل از روبرتز^[۲])، جستجوی افسردگی در نوجوانی، فرصت بهتری برای پژوهشگران در جهت بررسی دوره های اولیه این بیماری مزمن و عود کننده فراهم می‌کند (روبرتز و همکاران، ۲۰۰۱).

از این رو می توان ضرورت این پژوهش را از لحاظ علمی، کمک به گسترش مفاهیم نظری و همچنین کمک به تدقیق یافته های علمی در حوزه افسردگی کودکان بیان نمود. همچنین از لحاظ کاربردی، نتایج تحقیق می‌تواند با پیش‌بینی علائم افسردگی در نوجوانان که سرمایه انسانی آینده جامعه هستند کمک کند تا اقدامات بهنگامی در جهت پیشگیری و درمان این بیماری شایع صورت گیرد.

• 1. سؤالات تحقیق:

۱٫ آیا پرسشنامه افکار ناکارآمد از قابلیت اعتبار و روایی لازم در نوجوانان ایرانی برخوردار است؟

۲٫ آیا پرسشنامه فراشناخت از قابلیت اعتبار و روایی لازم در نوجوانان ایرانی برخوردار است؟

• 1. فرضیه های تحقیق:

۱- عوامل فراشناخت افسردگی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کند.

۲- فراشناخت و افکار ناکارآمد افسردگی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کند.

• 1. تعاریف متغیرها:

۱-۷-۱- تعاریف نظری متغیرها

افکار ناکارآمد: مطابق با نظریه بک (بک،۱۹۷۶،به نقل از طهرانی زاده،۱۳۸۴) نگرش های ناکارآمد معیارهای انعطاف ناپذیر و کمال گرایانه هستند که فرد از آن ها برای قضاوت درباره خود و دیگران استفاده می‌کند. این فرض ها یا طرحواره ها در ساماندهی ادراک، کنترل و ارزیابی رفتار مورد استفاده قرار می گیرند و از آنجایی که این نگرش ها، انعطاف ناپذیر، افراطی و مقاوم در برابر تغییر هستند، ‌بنابرین‏ ناکارآمد یا نابارورند.

فراشناخت: فراشناخت عبارت است از هر نوع دانش یا فرایند شناختی که در آن ارزیابی، نظارت یا کنترل شناختی وجود داشته باشد (فلاول، ۱۹۷۹؛ موسس و بیرد، ۲۲۰۰؛ به نقل از بیابانگرد، ۱۳۸۱). به عبارتی دیگر فراشناخت گستره ای از عوامل به هم پیوسته را توصیف می‌کند که دانش یا فرآیندهای شناختی دخیل در تفسیر، بازبینی یا کنترل شناخت را دربر می گیرند (هاوتون، ۱۹۴۲).

افسردگی: افسردگی افت فراگیر خلق است که همراه با احساس غمگینی و عدم توانایی تجربه لذت می‌باشد (گیلدر، ۱۳۸۱). افسردگی یک اختلال روانی است که بر فکر، احساس، رفتار و عملکرد جسمانی فرد تأثیر می‌گذارد (بوتلر^[۳]، ۲۰۰۲؛ به نقل از ملاباقری،۱۳۸۵).

۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی متغیرها:

افکار ناکارآمد: در این پژوهش افکار ناکارآمد نمره ای است که فرد در مقیاس افکار ناکارآمد کودکان به دست می آورد.

فراشناخت: فراشناخت در پژوهش حاضر نمره ای است که فرد در مقیاس فراشناخت کودکان به دست می آورد.

افسردگی: افسردگی در پژوهش حاضر، نمره ای است که فرد در مقیاس افسردگی کودکان به دست می آورد.

فصل دوم:

پیشینه پژوهش

۲-۱- مبانی نظری تحقیق

۲-۱-۱- مقدمه

مطالب این فصل در چهار بخش تنظیم گردیده است. مطالب بخش اول مروری است اجمالی بر مفهوم افسردگی، نظرات و مدل‌های ارائه شده پیرامون آن و … مطالب بخش دوم مروری است اجمالی بر مفهوم افکارناکار آمد ، اهداف، اصول، ملاک ها و … مطالب بخش سوم نیز مروری است برفراشناخت و مؤلفه‌ های آن،در بخش پایانی چکیده پژوهش های انجام شده پیرامون متغیرهای تحقیق در داخل و خارج از کشور ارائه شده است.

۲-۱-۲- افسردگی

۲-۱-۲-۱- افسردگی چیست:

افسردگی نوعی اختلال روانی است که در آن خلق شخص آشفته می‌شود. چون افسردگی، اغلب مورد درمان قرار نمی‌گیرد پزشکان از تعداد واقعی افراد مبتلا به افسردگی اطلاع ندارند. با این حال، آن ها می‌دانند که تعداد افراد افسرده کم نیستند در واقع، افسردگی به قدری متداول است که گاهی از آن به عنوان سرماخوردگی روانی یاد می‌شود (گنجی،۱۳۸۷).

۲-۱-۲-۲- اصطلاح افسردگی: