از طرفی جهان در طول یک قرن گذشته و بخصوص پس از تأسيس ملل متحد از یک جامعه عهد وستفالیای دولت محور به تدریج فاصله گرفته و به سوی جامعه مردم سالار در حال حرکت و پیشروی است. ظهور بازیگران جدید در عرصه های مختلف بین‌المللی، ظهور پدیده اداره فدرالیستی در بخش های مهمی از جهان، پیدایش و شکل گیری قواعدی در سطح عالی تحت عنوان «نظم عمومی بین‌المللی»، موجب شده تا همواره ضرورت بازنگری و افزودن مقررات جدید در اساسنامه دیوان شدیداًً احساس شود.^[۴۴۰]

ضمن اینکه تاکنون امکان جرح و تغییر منشور به منظور انجام اصلاحات گسترده در ساختار ملل متحد وجود نداشته است (تنها در سه مقطع ۱۹۶۳ و ۱۹۶۵ و ۱۹۷۱ اصلاحاتی ‌در مورد افزایش تعداد اعضای شورای امنیت و شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان صورت گرفته است). به نظر می‌رسد که به دلیل فرایند پیچیده و دشوار آیین اصلاح اساسنامه (همانند منشور) فرصت موجود موقعیت مناسبی خواهد بود که با طرح برخی از موانع و مشکلات و محدودیت های بر سر راه فعالیت مؤثر قضایی دیوان، مقررات مربوط نیز اصلاح گردند.^[۴۴۱]

لذا در سه محور به اصلاحات مورد نیاز خواهیم پرداخت: اصلاحات در تشکیلات و ساختار دیوان، اصلاحات سازمانی و گسترش حوزه صلاحیتی دیوان، که شرح داده خواهد شد.

مبحث اول) اصلاحات در تشکیلات و ساختار دیوان

این اصلاحات را می توان به دو قسمت تقسیم نمود؛ دسته اول) مربوط به قضات دیوان خواهد بود که اساس دیوان بر آنان استوار است و با تغییر در آن می توان کارایی دیوان را افزایش داد؛ دسته دوم) بودجه و امکانات دیوان است که با تقویت آن می توان انجام امور را تسهیل و تسریع نمود.

گفتار اول: تغییر در تعداد و نحوه انتخاب قضات

نقش و جایگاه قضات در دیوان بسیار مهم و تاثیر گذار می‌باشد به همین علت اساسنامه فصل اول را به شرایط و نحوه تشکیل، تعداد، نحوه انتخاب و ترکیب قضات اختصاص داده است.^[۴۴۲]

بموجب اساسنامه دیوان دائمی، دارای ۱۵ قاضی (۱۱ قاضی اصلی و ۴ قاضی علی البدل) بود که توسط دورکن مجمع عمومی و شورای جامعه ملل با اکثریت آرای برای مدت ۹ سال انتخاب می شدند. در اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری نیز طبق مواد ۲ و ۳ اساسنامه، دیوان مذکور عبارت است از یک هیات قاضی مرکب از ۱۵ قاضی و یا حقوقدان مستقل می‌باشد که از طرف مجمع عمومی و شورای امنیت انتخاب می‌گردند.^[۴۴۳] در نتیجه مشاهده می‌گردد که در تعداد قضاوت و نحوه انتخاب هیچگونه تغییری در طول حدود یک قرن صورت نگرفته است.

بند ۱- لزوم افزایش تعداد قضات

همان‌ طور که ذکر گردید تعداد قضات دیوان دائمی در سال ۱۹۲۰ و همچنین دیوان فعلی که در سال ۱۹۴۵ جایگزین آن گردید، ۱۵ قاضی در نظر گرفته شده است. با نگاهی به تعداد کشورها در زمان دیوان دائمی که حداکثر در آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹)، ۵۹ کشور عضو اساسنامه دیوان بودند^[۴۴۴] و یا در سال ۱۹۴۵ که اساسنامه به امضای نمایندگان ۵۱ دولت شرکت کننده در کنفرانس سانفرانسیکو رسید، مشاهده می شود که این تناسب معیار مناسبی برای تعداد قضات در مقابل تعداد اعضاء، در آن زمان به شمار می‌آمد.^[۴۴۵]

اما با توجه به تحولات جامعه جهانی که با ایجاد تعداد زیادی از دولت ها به ویژه در آسیا و آفریقا پس از دهه ۱۹۵۰ همراه بوده و در حال حاضر تعداد آن ها به ۱۹۳ کشور افزایش یافته است.^[۴۴۶] یعنی چیزی بیش از سه برابر اعضا در زمان تهیه و تصویب اساسنامه دیوان، ‌بنابرین‏ شایسته است با لحاظ تناسب تعداد کشورها، تعداد قضات، نیز افزایش یابد. همان گونه که تعداد اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی در سال ۱۹۴۵ در منشور ۱۸ عضو در نظر گرفته شده بود که در ۱۷ دسامبر ۱۹۶۳ به دلیل افزایش تعداد کشورها از ۵۱ به ۱۱۴ کشور، ماده ۶۱ منشور اصلاح و تعداد اعضای این شورا به ۲۷ عضو افزایش یافت، ضمن اینکه اصلاح بعدی که در ۲۰ دسامبر ۱۹۷۱ توسط مجمع عمومی به تصویب رسید که تعداد اعضای این شورا را مجداً از ۲۷ عضو به ۵۴ عضو افزایش داد.^[۴۴۷]

در نتیجه این امر بیانگر این واقعیت است که شورای اقتصادی و اجتماعی نیز به موازات افزایش تعداد کشورها از سال ۱۹۴۵ تاکنون، تعداد اعضای این شورا نیز از ۱۸ عضو به ۵۴ عضو (۳ برابر) افزایش پیدا ‌کرده‌است.

از طرفی محاکمی که اکنون شاهد تأسیس آن هستیم هیچ کدام ۱۵ قاضی ندارند، حتی دیوان یوگسلاوی سابق عده ای را به عنوان کمک قاضی انتخاب کردند تا بتوانند هر چه زودتر پرونده های موجود را رسیدگی نمایند.^[۴۴۸]

به همین منظور، در ارتباط با افزایش تعداد قضات پیشنهاداتی نیز مطرح شده است. ولی آیا باید تابع افزایش تعداد اعضای شورای امنیت باشد؟ برخی پیشنهادات وجود دارد، به همان تعدادی که اعضای شورای امنیت در آینده گسترش پیدا می‌کند، قضات دیوان نیز افزایش یابد.^[۴۴۹]

بند ۲- تلاش برای حضور قضات سایر کشورها در ترکیب دیوان

بموجب اساسنامه، دیوان متشکل از ۱۵ قاضی مستقل است که صرف نظر از تابعیت آن ها از میان افراد واجد صفات اخلاقی عالی که در کشورهای متبوع خویش از ویژگی های لازم جهت تصدی پست های قضایی عالی رتبه برخوردار بوده و یا در زمره مشاوران حقوقی برجسته در زمینه مسائل حقوق بین الملل باشند، انتخاب می‌گردند. لذا نامزدها باید مستقل بوده و دارای صفات اخلاقی عالی باشند.

بعلاوه به هنگام انتخاب قضات دیوان باید افراد به گونه ای انتخاب گردند که «به طور کلی نمایندگی تمدن های مهم و نظام های حقوقی اصلی جهان تضمین شود». در ارتباط با اعمال ماده ۹ عملاً مورد پذیرش قرار گرفته که اتباع پنج عضو دائم شورای امنیت همواره باید در ترکیب دیوان حضور داشته باشند که این عضویت با متن و روح مواد ۲ و ۹ اساسنامه منطبق نیست.^[۴۵۰]

اگرچه تاکنون همواره هر پنج عضو دائمی شورای امنیت دارای یک قاضی در دیوان بوده اند، اما ‌بر اساس بند ۲ ماده ۱۰ اساسنامه دیوان، تفاوتی بین اعضای دائم و غیر دائم در خصوص انتخاب قضات دیوان وجود ندارد؛ و در نتیجه امکان استفاده از حق وتو منتفی بوده و تضمینی برای عضویت حتمی یکی از اتباع اعضای دائم به عنوان قاضی دیوان متصور نیست.^[۴۵۱] ضمن اینکه تقسیم بندی کرسی ها با لحاظ اعضای شورای امنیت بدین ترتیب است: آسیا ۳ کرسی؛ آفریقا ۳ کرسی؛ آمریکا ۳ کرسی؛ اروپای ۶ کرسی.

حال این سوال مطرح است که حضور ۶ قاضی اروپایی در ترکیب دیوان با ماده ۹ اساسنامه در تعارض نمی باشد؟ همچنین توزیع عادلانه مستلزم نوعی چرخش در انتخاب قضات است، حال اینکه در عمل نیز این موضوع رعایت نشده است، برخی کشورها مثل لهستان ۴۷ سال یا ژاپن ۳۶ سال در دیوان قاضی داشته اند در حالی که کشورهایی مانند ایران تاکنون نماینده ای در دیوان نداشته است.^[۴۵۲]

ضمن اینکه حضور قضات زن و توجه به ترکیب جنسیتی قضات دیوان نیز از نکات پر اهمیت است که با انتخاب خانم روزالین هیگنز به ریاست دیوان، تحولی در این زمینه به وجود آمده است.^[۴۵۳]

تئوری انگیختگی^[۲۵]

تئوری بازداری و تحریک برای نشان دادن تفاوت های رفتاری برونگرایان و درون گرایان مفید ولی اندازه گیری آن بسیار مشکل می‌باشد لذا آیزنگ مفهوم انگیختگی مغزی^[۲۶] رابدین دلیل که دقیق تر ارزیابی می شود مطرح نمود این تئوری هم نظام های فیزیولوژیکی نهفته در تفاوت های رفتاری رد برونگرایان- ‌درون‌گرایان رانشان می‌دهد و هم پایداری- ناپایداری هیجانی را.

تئوری انگیختگی و درون گرایی- برون گرایی

آیزنگ در تفسیر نظریه گذشته اش ‌به این نتیجه رسید که تفاوت های ژنتیکی در درون گرایی- برون گرایی ناشی از تفاوت های فیزیولوژیکی در دستگاه فعال ساز شبکه ای (ARAS)‌می‌باشد در ARAS شبکه ای از رشته عصبی هستند که به طرف بالا عبور می‌کنند و از پایین ساقه مغز به تالاموس و کرتکس می‌رسند رشته‌های عصبی دیگری از انتهای ساقه و مغز پایین می‌آیند و بر نظام عضلانی بدن و سیستم عصبی خودمختار اثر می‌گذارند در همان حال اعضایی که از قشر مخ پایین می‌آیند می‌توانند فعالیت ساقه مغز را تنظیم نمایند ‌بنابرین‏ ارتباط بین ARAS و قشر مخ دو جانبه است ARAS می‌تواند قشر مخ را فعال کند و قشر مخ در بازگشت می‌تواند بر ARAS اثر بگذارد و تحریک و هم بازداری آن را افزایش دهد ARAS ساختار مغزی است که مسئول برانگیختگی مغزی پراکنده در پاسخ به یک محرک بدنی است.

طبق نظر آیزنگ عدم حساسیت به تحریکات کم و واکنش پذیری به تحریکات زیاد ویژگی برون گرایی است برون گرایان برای برانگیختن ARAS شان به محرک های بیرونی نیرومندی نیاز دارند

‌در مقابل‌ حساسیت واکنش نشان دادن به تحریکات ضعیف و عدم تحمل تحریکات نیرومند ویژگی درون گرایی است درون گراها برای برانگیختن ARAS شان به محرک برونی با شدت کمتری نیازمندند ‌بر اساس این استدلال آیزنگ پیشنهاد نمود که درون گراها همیشه از نظر مغزی بیشتر از برون گراها برانگیخته اند و برون گرایان برانگیختگی ضعیف دارند (رییو، ۱۹۹۸، به نقل از رسایی، ۱۳۸۳، ص ۵۷)

آزمایش های دیگری در رابطه با برانگیختگی و درون گرایی در زمینه یادگیری کلامی انجام شدن نتایج نشان داد کنه درون گرایان بلافاصله پس از وقوع یادگیری یادآوری ضیعفی داشتند اما بعد از ۳۰ یا ۲۴ ساعت حافظه خوبی داشتند برون گرایان الگویی دقیقا معکوس از خود نشان دادند یعنی آن ها دارای حافظه دراز مدت ضعیف بوده ولی از حافظه کوتاه مدتی خوبی برخوردار می‌باشند (آیزنگ، ۱۹۷۰، به نقل از رسایی،‌ ۱۳۸۳، ص ۵۸)

آیزنگ با به کارگیری این نظام نظری جدیدش حیطه دیگر از جمله عادات مطالعه دانش آموزان به مطالعه پرداخت به ‌عنوان نمونه کمبل و هاولی ۱۹۸۲ به محل مطالعه دانشجویان در کتابخانه رفتند و از آن ها خواستند به پرسشنامه شخصیتی^[۲۷] آیزنگ پاسخ دهند همچنین از آن ها خواسته شد که تعداد دفعاتی را که در خلال یک ساعت مطالعه خواندن را برای استراحت قطع می‌کنند یادداشت نمایند ضمنا از آن ها خواسته شد آن مقدار سروصدا شلوغی و فعالیت های اجتماعی خویش را که ترجیح می‌دهند ثبت نمایند ‌بر اساس تئوری آیزنگ کمبل^[۲۸] و هاولی^[۲۹] پیش‌بینی نمودند درون گرایان مکان های مطالعه ای ‌را ترجیح می‌دهند که به طور جداگانه و با دقت بیشرت مطالعه کنند و در مقابل برون گرایان تمایل داشتند در فضاهایی که می توانستند با هم باشند یعنی در جمع باشند و سطح تحریک پذیری دیداری و شنیداری بالاتر است مطالعه کنند.

۱- برون گرایی

برونگرایی کسی است که مردم آمیز است از میهمان خویش می‌آید و دوستان بسیار دارد به سخن گفتن با دیگران نیاز دارد میل ندارد در تنهایی چیزی بخواند یا مطالعه کند طالب هیجان است فرصت ها را مغتنم می شمارد لحظه ای عمل می‌کند و به طور کلی فردی تکانشی است بذله گویی را دوست دارد همیشه حاضر جواب است و تغییر را دوست دارد سهل گیر بی احتیاطی و خوش بین است دوست دارد خوش و خندان باشد و ترجیح می‌دهد تحرک داشته و کاری انجام دهد تمایل به پرخاشگری دارد و به سرعت عصبانی می شود احساس هایش را در اختیار ندارد و آدم چندان باثباتی نیست

۲- درون گرایی

فرد درون گرا فردی کم حرف و گوشه گیر است در خود فرو رفته و بیشتر علاقه مند به کتاب هاست تا به آدم ها، آدم ها توداری است و بجز چند دوست صمیمی از دیگران فاصله می‌گیرد به دوراندیش متمایل است بی گدار به آب نمی زند و به احساس های آنی اعتماد نمی کنند تحریک و هیجان را دوست ندارد و مسائل زندگی روزمره را در حدی که لازم است جدی می‌گیرد زندگی منظم و با قاعده را دوست دارد به احساس هایش کاملا مسلط و به ندرت از خودش پرخاشگری نشان می‌دهد و زود از کوره در نمی رود باثبات و تا حدودی بدبین است و برای معیارهای اخلاقی ارزش فراوان قائل است (آیزنگ، ۱۹۷۰، به نقل از رسایی، ۱۳۸۳، ص ۵۹)

۳- روان رنجورخویی

روان رنجورها افرادی مضطرب، افسرده، نامعقول و دمدمی هستند آن ها ممکن است دارای عزت نفس پایین و مستعد احساس گناه باشند آن ها افرادی هیجانی، تنیده و خجالتی هستند آیزنگ معتقد است که روان رنجور خویی عمدتاً ارثی است و بجای یادگیری یا تجربه حاصل ژنهاست او معتقد است که روان رنجور خویی پایه محکمی در فیزیولوژی ، دستگاه های سمپاتیک، پاراسمپاتیک و مغز احشایی موجود در سیستم لیمبیک دارد (ریکمن، ۱۹۹۷، به نقل از رسایی، ۱۳۸۳، ص ۶۰)

فعالیت خودکار ور وان رنجورخویی

آیزنگ ۱۹۸۵ درتئوری اش نشان داد که مرکز روان رنجور خویی درمغز احشایی^[۳۰] یا سیستم لمبیک می‌باشد ساختارهای سیستم لمبیک شامل: هیپوکامپ، آمیگرال، گنگلیوم، سپتوم و هیپوتالاموس در به وجود آوردن تحریک پذیری درگیر هستند سیستم لمبیک و ARAS فقط به صورت جزئی از همدیگر مستقل هستند ‌بنابرین‏ برانگیختگی مغزی و برانگیختگی خود مختار می‌تواند به وسیله فعالیت در سیستم لمبیک ایجاد شود چنین فعالیتی بخش سمپاتیک سیستم عصبی خودمختار را برانگیخته می‌کند و در این رهگذر اشخاص را برای جنگ و گریز آماده می‌کند در این هنگام گوارش متوقف می شود ضربان قلب تندتر می شود و میزان تنفس افزایش می‌یابد افرادی که نمره بالای در بعد روان رنجور خویی کسب می‌کنند آستانه خیلی پایین برای فعالیت در سیستم لیمبیک و دارای حساسیت خیلی زیاد هستند آن ها زمانی که شکل تحریکات خفیف است واکنش زیادی از خود نشان می‌دهند (ریکمن، ۱۹۹۷، به نقل از رسایی، ۱۳۸۳، ص ۶۰)

۴- روان پریش خویی

این افراد پرخاشگر جامعه ستیز، واقع بین، سرد و خودمحور هستند آن ها همچنین می‌توانند افرادی بی رحم، متخاصم، و نسبت به نیازها و احساس های دیگران بی اعتنا و بی اهمیت باشند بسیاری از این افراد خلاق هستند.

هورمون ها و روان پریش خویی

بین روان پریش خویی و مردانگی رابطه وجود دارد توصیفی که از یک شخص روان پریش خویی بیان می شود ظاهراً ویژگی مردانه را نشان می‌دهد به طور متوسط مردان درمقایسه با زنان از نمرات (P)‌ بالاتری برخوردارند و همچنین مردان نمره (P)‌ بالاتری دارند (آیزنگ،‌ ۱۹۷۰)

که در آن اولا ً تنها یک کاراکتر مونث وجود دارد که بیشتر دون رتبه و درجه ی دو در مقابل کاراکترهای مذکور رهبری گننده بوده و ثانیاً ً : کاراکتر مونث در جنگ در مقابل کاراکترهای مذکر، خشونت جنسی را به کار می‌برد .

( اما همیشه هم اینطور نیست که بگویم همه ی بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی به اصطلاح آسیب رسان هستند بلکه بازیهایی نیز ساخته شده است که می‌توانیم به جنبه‌های مثبت آن ها اشاره کنیم . )

البته جنبه‌های مثبت این بازی‌ها کمتراز جنبه‌های منفی اش نیست یعنی جنبه‌های مثبت زیادی دارد . که متاسفانه در کشور ما از این جنبه ها خیلی کم و اگر هم استفاده شود ، بسیار کم است .

مثلا ً جنبه‌های آموزشی این بازی‌ها از این دید ، بعضی از کشورها در آموزش و پرورش شان آمده اند و درسها را به صورت بازی طراحی کرده‌اند یا جنبه ی علمی این بازی‌ها در دانشگاه ها و جنبه درمانی هم برای بچه هایی که ناتوانی هایی دارند ، و یا برای سالمندان این بازی‌ها به طرز بخصوصی طراحی شده است ( قسمتی از مصاحبه سر کار خانم رفیعی روانپزشک کودک و نوجوان در برنامه خانواده از شبکه اول سیما ۱ / ۸ / ۸۱ ) .

ارنا فیشهادت ( Ema fishhaut ) در رابطه با جنبه‌های مثبت بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی می‌گوید :

بسیاری از بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی ( حاوی جنبه مثبت ) یک احساس مهارت را در کودکان و نوجوانان ایجاد می‌کنند .

وی یک ویرایشگر متخصص است که مقاله ” بازی‌های تصویری ” ( یک مشکل یا یک نعمت ) را نوشت و در آن راه هایی را طرح کرد که والدین می‌توانند بازی‌های تصویری و برنامه هایی را که یادگیری کودکان و نوجوانان آن ها را افزایش دهند را انتخاب کنند .

چنانچه هر یک از این رسانه ها تاثیر قوی بر زندگی و رفتار کودکان و نوجوانان دارند .

اما چگونگی آن تاثیر و اینکه آیا تاثیر خوب یا بد است بستگی به هنر پیشه ، ستاره تلویزیونی و یا برنامه نویس دارد .

– نظریه هایی برای توجیه ارتباط بین مشاهده خشونت و رفتار پرخاشگرانه همبستگی مثبت بین مشاهده خشونت و رفتار پرخاشگرانه با بهره گرفتن از نظریه های متعدد تبیین شده است در این خصوص نظریه یادگیری اجتماعی مورد توجه عده زیادی از پژوهشگران قرار گرفته و مطالعاتی که در راستای تاثیر آن است رو به افزایش است .

‌بر اساس این نظریه ، همان طور که کودکان مهارت‌های شناختی و اجتماعی را از طریق مشاهده عملکرد والدین ، خواهران ، برادران ، ‌همکلاسی‌ها و معلمان خود می آموزند ، با تماشای برنامه های خشونت آمیز تلویزیون نیز یاد می گیرند که چگونه پرخاشگرانه رفتار کنند .

مطالعات آزمایشگاهی ، بارها نشان داده است که کودکان پس از مشاهده برنامه های خشونت آمیز در تلویزیون از رفتارهای پرخاشگرانه تقلید می‌کنند .

آزمایش‌های متعددی که آلبرت بندورا و همکارانش در دهه ۱۹۶۰ انجام دادند ، بیانگر موضوع تقلید از خشونت مشاهده شده است . به اعتقاد او کودکان رفتار ضد اجتماعی را از طریق مشاهده برنامه های خشونت آمیز می آموزند . بعبارت دیگر ، با تماشای شخصیت‌های تلویزیونی مورد علاقه که به گونه خشونت آمیز رفتار می‌کنند ، این امکان وجود دارد که بینندگان جوان با بازیگران همانند سازی کنند . بندورا و همکارانش به منظور نمایش تجربی پدیده تقلید از اعمال خشونت آمیز یک طرح آزمایشی را ترتیب دادند . آن ها به گروهی از کودکان فیلم نشان دادند که بازیگر آن به یک عروسک پلاستیکی حمله ور می شود و اعمال پرخاشگرانه انجام می‌داد به گرهی از کودکان نیز فیلمی نشان دادند که شخصیت آن رفتار پرخاشگرانه نشان نمی داد و در نهایت به گروه سوم اصلا فیلمی نشان نشده پف پس همه کودکان را به اتاق اسباب بازی بردند که در آن چندین عروسک وجود داشت و رفتار آن ها را به دقت مورد اشاره قراردادند . بندورا و همکارانش بالاترین سطوره رفتار پرخاشگرانه را نسبت به ‌عروسک‌های اتاق بازی در کودکانی ثبت نمودند که شاهد سرمشق پرخاشگر بودند در نظریه یادگیری اجتماعی ، چند نکته حائز اهمیت است نخست آنکه ، بین یادگیری و عملکرد تمایل وجود دارد ممکن است افراد بدون هیچگونه تقویتی از طریق مشاهده پرخاشگری ، رفتار پرخاشگرانه را بیاموزند اما در عمل نشان ندهند در اینجا یادگیری صورت نگرفته که متخصصان آن را تحت عنوان ” یادگیری نهفته ” مطرح می‌کنند . اما هنوز عملکردی وجود ندارد ، یعنی آنچه آموخته شده در عمل ظاهر نشده است زمانی که فرد در موقعیت مناسبی قرار گیرد ، و یا انجام رفتار پرخاشگرانه تقویتی به دنبال داشته باشد ، یادگیری به عملکرد آشکار تبدیل می شود نکته قابل توجه دیگر این نظریه ، تاثیر تقویت و تنبیه جانشینی است .

براین اساس ، لازم نیست که فرد برای یادگیری رفتار پرخاشگرانه ، شخصا به پاداش برسد ، بلکه مشاهده ‌افرادی که با انجام رفتار پرخاشگرانه و خشونت آمیز به پاداش می‌رسند بر رفتار کودکان مشاهده کننده تاثیر دارد . ‌به این ترتیب ، اگر کودکان مشاهده کنند که یک شخصیت تلویزیونی به دنبال رفتار پرخاشگرانه پاداش دریافت می‌کند ، به احتمال زیاد آن رفتار مورد نظر را تقلید خواهند کرد . نکات مطرح شده در نظریه یادگیری اجتماعی ، افکار عموم را نسبت به آثار مخرب تماشای خشونت بیش از پیش روشن ساخت.

– نظریه عدم بازداری :

عده ای از پژوهشگران برای تبیین رابطه بین مشاهده خشونت و یادگیری رفتار پرخاشگرانه ، عدم بازداری را مطرح کرده‌اند . فرض بر این است که کودکان و افراد دیگر با آموزش و تجربه از انجام رفتار پرخاشگرانه نهی می‌شوند ، چنانچه مقدار زیادی خشونت در تلویزیون مشاهده کنند ، بازداری خود را نسبت به اعمال پرخاشگرانه از دست می‌دهند و در تعامل با دیگران ، به راحتی از خشونت استفاده می‌کنند .

لئوناردبرکویتزا درباره این موضوع آزمایش‌های متعددی انجام داده است در یکی از آن ها ، تعدادی از دانشجویان مردم آمریکایی در کالج مشغول به تحصیل بودند ، در یک موقعیت طرح ریزی شده در آزمایشگاه قرار گرفتند و عده ای از آن ها در ابتدا توسط همکار آزمایشگر مورد تهدید قرار گرفتند . و در نتیجه خشمگین و عصبانی شدند با عده دیگری از آزمودنی‌ها به شیوه ای بی ضرر رفتار شد سپس به آن ها فرصتی داده شد که یک موسیقی تصویری خشونت آمیز یا غیر خشونت آمیز را تماشا کنند و به گروهی از آن ها هیچ فیلمی نشان داده نشد فن مورد استفاده در آزمایشگاه به گونه ای بود که به شرکت کنندگان این امکان را می‌داد که به اشخاصی که تکلیف یادگیری بوگوس اشتباه می‌کنند شوک الکتریکی وارد نمایند نتایج تحقیق حاکی از آن بود که افراد عصبانی که موسیقی تصویری خشونت آمیز را دیده بودند ، در مقایسه با شرکت کنندگانی که دچار عصبانیت نشده بودند با آزمودنیهایی که خشمگین بودند اما موسیقی تصویری خشونت آمیز را مشاهده نکرده بودند پرخاشگری بیشتری را ابراز نمودند این آزمودنی‌ها بیشترین میزان شوک الکتریکی را به افرادی که در تکلیف مورد نظر دچار اشتباه شدند وارد کردند .

– نظریه توجیه :

مردم برخی مناطق محروم مجبور شدند تا همانند ‌گروه‌های مسلح شبه نظامی که برای تامین مالی هزینه های خود دست به اقدامات غیر قانونی می زدند، برای به دست آوردن پول مورد نیاز خود وارد اقداماتی همچون آدم ربایی و راهزنی دریایی شوند. عدم وجود یک دولت قدرتمند مرکزی در سومالی برای کنترل این اقدامات و پول کلان ناشی از آن سبب تشویق سایرین شده است. ( همان منبع ، ۱۲۶)

سوء استفاده از فقدان مداوم و مستمر دولت توانمند، و هم چنین حضور ‌گروه‌های تروریستی و نیز مخاصمات مسلحانه و سیاسی در سومالی موجب شد دزدان دریایی شمار زیادی از مردم، از جمله صیادانی که در مسائل کشتی های حمل و نقل دارای متبحر بودند را جذب کنند. این اقدامات تهدیدی جدی برای عبور و مرور کشتی هایی که از کانال سوئز می‌آیند، و از طریق خلیج عدن به سمت منطقه ی کوچکی که میان شاخ آفریقا و شبه جزیره ی عربی قرار دارد، محسوب می شود. (تروس ،۱۳۹۱،۳۴)

الف – فعالترین دزدان دریایی در سومالی :

در سواحل سومالی ۱۲ اردوگاه ویژه دزدان دریایی شناسایی شده که در آن ها بیش از ۱۰۰۰ نفر به سر می‌برند. در سال ۲۰۰۸ بیش از۱۵۰ مظنون توسط گشتی های دریایی در خلیج عدن دستگیر شده اند. در عین حال به موازات افزوده شدن تعداد گشتی های بین‌المللی بر میزان دزدان دریایی افزوده می شود. گفته می شود بسیاری از دزدان امروز، از مأموران سابق پلیس ساحلی هستند. (نظافت،۱۳۸۸،۲۵۲)

پنج گروه سازماندهی شده بیشتر حملات دزدی دریایی را در سواحل سومالی هدایت می نمایند و با استخدام ماهیگیران محلی تلاش می نمایند ضمن انجام اقدامات مورد نظر، از ردیابی و دستگیری مصون باقی بمانند. ‌بر اساس اطلاعات کسب شده از یک دزد دریایی دستگیر شده، برای هر شناور ۱ الی ۲ میلیون دلار دریافت می شود که این مبلغ به شرح ذیل تقسیم می‌گردد: ۲۰ درصد به رییس گروه، ۲۰ درصد برای سرمایه گذاری که شامل خرید سلاح، مهمات، سوخت، مواد غذایی، سیگار و دیگر لوازم مورد نیاز عملیات های آتی می‌باشد، ۳۰ درصد به دزدان دریایی ۳۰ درصد به عنوان رشوه به حکومت محلی پرداخت می شود.( همان منبع ، ۱۲۶)

ب- پنج گروه فعال دزد دریایی در سومالی به شرح ذیل می‌باشند :

۱٫ایل(Eyl)از زیر قبایل عیسی محمود و لیلکاس (The Isse Mahmud and Leelkasse)که از قبیله بزرگ دارود (The Darood clan) می‌باشد.

۲٫گاراد (Garad)از زیر قبیله عمر محمود (The Omar Mahmuud subclan)که از قبیله بزرگ دارود می‌باشد.

۳٫هوبیو (Hobyo)از زیر قبیله هبرگدیر Habargedir) (The که خود از قبیله بزرگ هاویه (The Hawiye clan) می‌باشد.

۴٫هاردهیر (Hardheere) از قبیله هبرگدیر (The Habargedir) خود از قبیله بزرگ هاویه
می‌باشد.

۵٫موگادیشو (Mogadishu) از زیر قبیله هبرگدیر (The Habargedir) خود از قبیله بزرگ هاویه می‌باشد. (همان منبع ، ۱۲۷)

در وضعیت امروزی سومالی، دزدی دریایی یگانه محل “درآمد ملی” کشوری شده است که به دلیل از هم گسیختگی سیاسی و اقتصادی ناشی از جنگ های داخلی، تبدیل به ویرانه ای شده است که شاید دیگر نتوان آن را کشور خواند. (همان منبع ،۱۲۴)

بر اساس برآوردهای انجام شده یک دزد دریایی سالانه بین ۱۰ تا ۳۰ هزار دلار درآمد کسب می‌کند حال آن که درآمد سالانه یک سومالیایی کمتر از ۶۰۰۰ دلار برآورد شده است. منابع غربی معتقدند دزدان دریایی درآمد حاصل از دزدی خود را از طریق شبکه ای از حساب های بانکی در نایروبی، دبی و مومباسا، در بانک های دبی، کانادا، لندن و یا هنگ کنگ سرمایه گذاری می‌کنند و از آن برای خرید قایق های تندرو و تجهیزات نظامی پیشرفته تر و یا تقسیم میان شبه نظامیان داخلی استفاده می کند. در حال حاضر با مجهز شدن دزدان دریایی به انواع تکنولوژی پیشرفته هیچ جای آب های سومالی با وجود وسعت زیادی که دارد امن محسوب نمی شود.دزدی دریایی برای سومالی به یک صنعت سودآور تبدیل شده تعداد افراد فعال در آن طی سه سال تا حال حاضر، از ۱۰۰ نفر به ۱۰۰۰ نفر افزاش یافته است. (نظافت،۱۳۸۸،۲۵۲)

بر اساس گزارش دفتردریایی بین‌المللی IMBدر سال ۲۰۱۳ خلیج عدن که بین کشور یمن و سومالی واقع شده و اقیانوس هند را به دریای سرخ پیوند می‌دهد. بحرانی ترین مسیر از نظر دزدی دریایی و تعداد گزارشات دزدی دریایی می‌باشد. (Tillmann,2013,1)

افزایش چشمگیر حملات راهزنان دریایی سومالیایی به کشتی های مختلف در سال ۲۰۰۸ میلادی، امنیت مسیرهای کشتیرانی را که هر ساله حدود بیست هزار کشتی در انواع مختلف از آن عبور
می‌کنند به شدت به خطر انداخته است (ICC IMB ,2013,21-23)

بجز تردد سالانه نزدیک به ۲۰ هزار کشتی در آب های این منطقه ، تردد قایق های لوکس، تفریحی و ماهی گیری ‌از کشور های مختلف ویژه اروپایی نیز حائز اهمیت است ، ۹ درصد از ۷/۷ میلیون تن کل کالای تجاری که در کشتی رانی جهانی جا به جا می شود از این آبراهه می گذرد. آب های سومالی کانال ترانزیتی حدود ۲۰ درصد از نفت جهان را تشکیل می‌دهند. (نظافت،۱۳۸۸،۲۴۹)

حملات در شمال ، شرق و جنوب خلیج سومالی . تا نزدیکی کنیا و تانزانیا و سیشل و ماداگاسکار و کانال موزامبیک و تا اقیانوس هند و دریای عرب و نزدیکی عمان و خلیج عمان و غرب خلیج هند و شرق مالدیو دیده شده است . (ICC IMB ,2013,21-23)

دزدان دریایی برای انجام عملیات دزدی دریایی دست به ربودن کشتی های حامل کالاهای تجاری می زدند .

بسیاری از حملات با فاصله ای بیش از ۱۰۰۰ مایل دریایی از سواحل سومالی (بین غرب هند و جنوب سواحل در اقیانوس هند) انجام می شود و سواحل تانزانیا ، کنیا ، سومالی ، یمن و عمان در معرض چنین حملاتی بودند ICC IMB ,2013,21-23))

ج- برخی از دلایل افزایش دزدی دریایی در آبهای خلیج عدن و دریای سرخ :

۱- عوامل داخلی :

ایالت پانتلند سومالی دارای حدود ۱۳۰۰ کیلومتر ساحل از منطقه Gara’ad در حاشیه اقیانوس هند تا منطقه Laaso Surad در خلیج عدن می‌باشد (حسینی،۱۳۸۸،۱۲۹)

در سال های اخیر این منطقه تبدیل به مکانی امن برای فعالیت دزدان دریایی که می توان گفت اکثریت آن ها ماهیگیر می‌باشند، شده است. (همان منبع ، ۱۲۸)

۲-۴-۲- پیشینه مطالعات خارجی

در پژوهشی که کیم و یون تحت عنوان «عوامل مؤثر بر ریزش و وفاداری مشتری در بازار تلفن همراه کره» در سال ۲۰۰۴ ترتیب دادند به کیفیت، سطح تعرفه ها، گوشی همراه، سطح درآمد، مدت زمان قرارداد، مدت زمان استفاده از گوشی همراه و قیمت به عنوان دلایل ریزش مشتری در شرکت های مخابراتی اشاره شده است.

بر طبق یک مطالعه تجربی صورت گرفته توسط سولوناکیس در سال ۲۰۰۵ ، دلایل کلی و قابل کنترل رویگردانی در شرکت های مخابراتی قیمت، ترویج و تبلیغ، پوشش شبکه، خدمات، صورت حساب، گوشی کهنه یا شکسته و مقرون به صرفه بودن می‌باشد. تحقیقی که عنوانش «توسعه استراتژی حفظ بر اساس سودآوری مشتری در ارتباطات از راه دور» بود.

در تحقیقی که توسط چو و همکاران تحت عنوان «به سوی یک مدل داده کاوی ترکیبی برای حفظ مشتری» در سال ۲۰۰۷ صورت گرفت دلایل اصلی ریزش در مخابرات بیسیم، کیفیت، پوشش، خدمات، قیمت و … تشخیص داده شد.

تحقیقی در بانک‌های استرالیا نشان داده که اغلب مشتریانی که ریزش یافته اند:

– یک نوع کالا و ‌یا خدمت را مصرف می کرده‌اند.

– از یک کانال و یا تنها یک شعبه برای خرید استفاده می کرده‌اند.

– شامل هیچگونه معافیت و یا تخفیف خاصی نمی شده اند.(جزء مشتریان هدف نبوده اند)

– فقط ۳الی ۴ ماه مشتری بوده اند.

همین تحقیق نشان داده است که ۶۵ درصد از عواملی که باعث ریزش مشتریان می‌شوند قابل کنترل بوده و تنها ۳۵درصد از این عوامل غیر قابل کنترل می‌باشند.

در تحقیقاتی که هسکت وشل زنگر در شرکت فریوم انجام دادند دریافتند که ۱۳% این مشتریان مستقیماً به خاطر نارضایتی از کیفیت محصولات و ۷۵% هم بخاطر نارسایی و غیر مؤثر بودن خدمات ریزش یافته اند. لذا شرکت‌ها و سازمان‌ها باید اولا ًعوامل مؤثر بر جابجایی و ریزش مشتریان خود را بدانند. ثانیاًً استراتژیهایی در خصوص کنترل و کاهش این میزان و اثر این عوامل به کار گیرند. به طور مثال می‌توانند موانعی را برای مشتریان خود ایجاد کنند تا هزینه و یا ریسک مشتری در صورت جابجایی افزایش یابد . مشکل به کارگیری این موانع آن است که مشتریان جدید به محض اطلاع از این موانع در تصمیم خود تجدید نظر کنند.

۲-۵- جمع بندی فصل دوم

همان گونه که در مقدمه فصل حاضر هم آمده است در بخش اول این فصل، مفاهیم بیمه و بیمه عمر و زندگی تشریح شد و پس از آن پدیده ریزش مشتری مورد بحث قرار گرفت و در بخش دوم به سوابق مشابه تجربی در داخل و کشور اشاره شده است.

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

جان دیویی^[۲۷] پژوهش را فرآیندی برای جستجوی منظم به منظور مشخص کردن و تببین موقعیت نامعلوم می‌داند. بر این اساس، پژوهش فرآیندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن ها شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند، از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آن ها به یافته ها تحت عنوان «روش شناس» نیز یاد می شود. روش علمی یا روش پژوهش علمی، فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین است (مقیمی، ۱۳۸۶: ۱۷). یا به عبارتی روش عبارت است از مجموعه فعالیت هایی که برای رسیدن به هدفی صورت می‌گیرد و پژوهش عبارت است از مجموعه فعایت هایی که پژوهشگر از آن ها به قوانین واقعیت پی می‌برد. روش های پژوهش در واقع ابزارهای دست یابی به واقعیت به شمار می رود روش های پژوهش متعدد می‌باشند که هر روشی تا اندازه ای به کشف قوانین علمی کمک می‌کند. در هر پژوهش پژوهشگر تلاش می‌کند تا مناسب ترین روش را انتخاب کند که آن روشی است که دقیق تر از روش های دیگر قوانین واقعیت را کشف کند. ‌بنابرین‏ شناخت واقعیت های موجود و پی بردن به روابط میان آن ها مستلزم انتخاب روش پژوهشی مناسب است.” ( دلاور ، ۱۳۸۵).

اگرچه ‌در مورد ابعاد و موضوعات مرتبط با روش شناسی تحقیق توافق نظر کامل و اجماع همگانی وجود ندارد اما در این فصل با توجه به اهمیت موضوع پژوهش و روش های اجرایی که در طول پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است به موضوعاتی در خصوص طرح پژوهش، متغیرها، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، ابزارهای اندازه گیری، نحوه جمع‌ آوری داده ها و روش های آماری پرداخته شده است.

۳-۲- روش پژوهش

همانند سایر بحث ها در علوم انسانی، ‌در مورد روش تحقیق نیز در کتاب ها ی مختلف نظرات و دیدگاه های متفاوتی عنوان شده است (ظهوری، ۱۳۷۸: ۲۷). روش انجام پژوهش در واقع مجموعه فعالیت هایی است که به کمک آن ها تعیین می‌کنیم که اطلاعات مورد نظر را از کجا، چگونه و با چه ابزاری جمع‌ آوری کنیم.

به طور کلی، روش های پژوهش در علوم انسانی را می توان با توجه به دو ملاک، هدف پژوهش و نحوه گردآوری اطلاعات تقسیم کرد. پژوهش را از نظر هدف به سه دسته می توان تقسیم کرد که عبارتند از بنیادی، کاربردی، توسعه ای (همان منبع).

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر عوامل ریزش مشتری در بیمه عمر پاسارگاد مازندران و اولویت بندی آن ها انجام شده است. لذا این پژوهش با توجه به هدف، در زمره پژوهش های کاربردی قرارمی گیرد. همچنین از آنجا که داده ها بدون دستکاری گردآوری گردیده اند، پژوهش غیر آزمایشی و از نوع توصیفی- پیمایشی می‌باشد.

۳-۳- جامعه آماری

در پژوهش، مفهوم جامعه به کلیه افرادی اطلاق می شود که عمل تعمیم پذیری ‌در مورد آن ها صورت گیرد باید دقت کرد که هر چند صفت یا صفات مشترک جامعه مورد مطالعه دقیقاً تعریف می شود اما در پژوهش جامعه از صفات متغیر و صفات غیر مشترک مورد بررسی قرار می‌گیرد. ماهیت پژوهش تعیین کننده ی دامنه ی جامعه است از نظر اندازه یا حجم جامعه ممکن است محدود یا نامحدود باشد جامعه محدود آن است که حدود و تعداد عناصر آن کاملاً مشخص باشد چنانچه عناصر یک جامعه دقیقاً مشخص نباشد جامعه نامحدود خوانده می شود (دلاور، ۱۳۸۵).

جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مدیران و کارکنان شعب و نماینده های بیمه پاسارگاد استان مازندران به تعداد ۴۰۰ نفر می‌باشد.

۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری

چون حجم یا اندازه اکثر جوامع تحقیقی بسیار بزرگ است اندازه گیری ویژگی مورد پژوهش برای تک تک افراد جامعه غیر ممکن است ‌بنابرین‏ کافی است تا نمونه ای از جامعه انتخاب و اندازه گیری شود و ‌بر اساس یافته های حاصل از نمونه ، این نتایج به کل جامعه تعمیم داده شود. نمونه عبارت است از زیر جامعه ای که از کل جامعه انتخاب می شود و معرف آن است و در واقع نمونه نماینده جامعه ی مورد مطالعه اســــــت (دلاور، ۱۳۸۵ ).

1. 1. Delphi ↑

1. 1. ۱Likert ↑

1. 1. کریمی ، آیت (۱۳۷۹)، “کلیات بیمه” ،انتشارات بیمه مرکزی ایران ، چاپ سوم ، ص ۴۳ ↑

1. 1. ۱ Mutual Insurance ↑

1. 1. ۲ Repartition ↑

1. 1. ۳ Self-Insurance ↑

1. 1. فرجادی ، منوچهر(۱۳۷۶) ،”اصول و مفاهیم بیمه های بازرگانی” ، انتشارات بیمه البرز ، ص ۶۳ ↑

1. 1. محمود صالحی ، جانعلی (۱۳۷۲) ،” فرهنگ بیمه و بازرگانی” ، انتشارات بیمه ایران ، ص ۸۴ ↑

1. 1. ۲ هوشنگی (۱۳۵۲) ، بیمه اتکایی (مدرسه عالی بیمه تهران )، ص ۲۱ ↑

1. 1. محمود صالحی ، جانعلی (۱۳۷۲) ، “فرهنگ بیمه و بازرگانی “، انتشارات بیمه ایران ، ص ۸۲ ↑