شرط چهارم : همسر دایمی بالغ باشد .

شرط پنجم : هر وقت بخواهد امکان جماع داشته باشد . متمکن از وطی همسر حلال خود باشد و صبح و شام در اختیار او باشد ، پس اگر همسر دارد لکن در سفر و غائب است و دسترسی به او ندارد چنین کسی اگر زنا کند زنای محصن نیست و همچنین است در صورتی که اگر حاضر باشد لکن بخاطر اینکه خودش یا همسرش زندانی و یا مریض است قوت بر وطی او نداشته باشد که در این صورت اگر زنا کند زنایش محصن نیست . برای تحقق احصان زن و مرد امکان تمتع جنسی بین آن ها فراهم باشد و هر وقت بخواهند بتوانند از همدیگر متمتع شوند .

روایت سلیمان بن جابر عن ابی جعفر (ع): از امام صادق (ع) سؤال کردم که محصن کیست فرمودند: هر کسی که متمکن از جماع باشد و بتواند صبح و شب جماع کند محصن است. ^[۸۸]

شرط ششم : جماع از طریق قبل باشد . مرد قبل از ارتکاب زنا با همسرحلال خود آنهم ار طریق قبل جماع کرده باشد و جماع در پشت کافی نیست در اینکه مرد را محصن بسازد . مرحوم صاحب جواهر بر این شرط اشکال می‌کند و می‌گوید روایات زنا اطلاق دارند و شامل وطی در دُبر هم می‌شوند. لکن این شرط علاوه بر آنکه موافق احتیاط است در جواهر ادعای اجماعی بودن آن نیز شده است. این حکم در صریح نهایه و مبسوط و سرائر و جامع و اصباح و غنیه آمده و بر آن ادعای اجماع شده ^[۸۹]

اما در ماده ۸۳ قانون مجازات اسلامی جماع را شرط احصان ذکر کرده که مطلق است و شامل قُبُل و دُبر می‌شود ولی این احتیاط خلاف احتیاط است.^[۹۰]

الف : موضوع ماده ۷-۲۲۱

قانون مجازات اسلامی موردی مبنی بر خروج از احصان باشد ذکر نکرده بود اما در حال حاضر در لایحه جدید در ماده ۷ – ۲۲۱ گفته شده :

اموری از قبیل مسافرت ، حبس ، حیض ، نفاس و بیماری مانع مقاربت که موجب خطر برای طرف مقابل می‌گردد مانند ایدز و سفلیس ، زوجین را از احصان خارج می‌کند .

در ماده ۸۶ قانون مجازات اسلامی تنها مسافرت و حبس قید شده بود واین ماده مثال های بیشتری را برای برای موارد عدم احصان ذکر نموده و در زمره آن حیض را نیز مطرح ‌کرده‌است که البته در روایات صحیحه و معتبره این مورد از موارد خروج از احصان ذکر نشده است . آوردن عبارت « مانند آن ها » نشان می‌دهد که این مصادیق به صورت تمثیلی عنوان شده است و هر عذری که موجب عدم دسترسی به همسر باشد ، خروج از احصان را در پی دارد .

در مسافرت و با وجود فاصله زیاد و عدم دسترسی زن و شوهر به یکدیگر از شرایط احصان خارج می‌گردند . در خصوص اینکه چه فاصله ای باید بین زن و شوهر باشد تا حکم به عدم دسترسی آنان از یکدیگر صادر شود قوانین ساکت است ولی امام خمینی معتقد است اگر زانیه ۴ فرسخ از شوهرش دور باشد حکم احصان ندارد . ولی کمتر از آن زن و شوهر هر دو محصنه محسوب می‌شوند .

چنانچه در بلاد کبیره مانند تهران ، شوهر با زن بیش از ۴ فرسخ از همسر خود دور شود ، در اینجا هر چند صدق عنوان سفر بر جابجایی ثابت نیست لیکن با ملاک قرار دادن قابلیت دسترسی زن به شوهر و بالعکس و با توجه به وجود شبهه و قاعده درء باید حکم به خروج از احصان داد . ^[۹۱]

نظریه مشورتی ۱۱۶۵ / ۷ – ۲۲ / ۲ /۱۳۶۶ نیز در این مورد می‌گوید : فرقی بین مسافرت به قصدهای مختلف نیست و مطلق مسافرت موجب خروج از احصان است .

حبس نیز مانع نزدیکی زن و شوهر از یکدیگر است و آن دو را از شرایط احصان خارج می‌کند . مولای متقیان حضرت علی (ع) در زنای مرد محبوس این طور حکم فرمودند :

« مردی در زندان محبوس بود و آن مرد را زنی آزاد در خانه بود در همان شهری که محبوس بود دسترسی به آن زن نداشت آن مرد در زندان زنا کرد حضرت حکم فرمود که بر او حد جاری سازند و رجم از او برداشته شود . »

ب : موضوع ماده ۸ – ۲۲۱

یکی از مواردی که مرد و زن علی‌رغم گسسته شدن علقه زوجیت باز هم محصن محسوب می‌شوند طلاق رجعی است . به دلیل اینکه : اولاً : روایت خاص در این مورد وجود دارد . ثانیاًً : ادله طلاق رجعی ثابت می‌کند که مطلقه رجعیه مانند زوجه انسان است و لذا احکام زوجه را دارد . اگر طلاق به صورت بائن باشد از احصان خارج می شود .

ماده ۸ – ۲۲۱ در این خصوص بیان داشته است : طلاق رجعی قبل از سپری شدن ایام عده ، با وجود سایر شرایط مرد و زن را از احصان خارج نمی کند ، ولی طلاق بائن آن ها را از احصان خارج می‌کند .

حکم این ماده مشابه حکم ماده ۸۵ قانون مجازات اسلامی است که به نوعی در باب طلاق رجعی و باین می‌باشد . طلاق رجعی دو طرف را از احصان خارج نمی کند ولی طلاق بائن چرا .

طلاق بائن به طلاقی می‌گویند که زوج در زمان عده حق رجوع به زوجه خود را نداشته باشد که موارد آن در ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی به شرح ذیل احصاء شده است :

الف : طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود .

ب : طلاق یائسه .

ج : طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد .

د : سومین طلاقی که بعد از وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید .

منظور از طلاق رجعی طلاقی است که مرد در مهلت عده حق رجوع به زن را داشته باشد . ( ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی )

در زنای محصنه طلاق شرط نشده ، البته اگر طلاق رجعی باشد مرد یا زن در ایام طلاق رجعی زنا کند محصن محسوب می شود، چون در ایام عده رجعی شوهر می‌تواند هروقت قصد کند به زن خود رجوع کند ، پس در واقع درحکم داشتن همسر می‌باشد، اما شوهر در ایام طلاق بائن زنا کند محصن محسوب نمی شود ، چون بدون عقد نمی تواند رجوع کند .

بین فقها در این مورد اختلافی وجود ندارد و روایاتی که دلالت بر این دارد که زنی که طلاق رجعی داده شده است ، در حکم همسر است و هنوز رابطه زوجیت بین آن ها باقی است و تمامی احکام زوجیت بر آنان مترتب می شود .

یزید کنانی می‌گوید از آقا امام محمد باقر (ع) سوال کردم : زنی در ایام عده ازدواج ‌کرده‌است . تکلیف چیست ؟ حضرت فرمود ند : اگر در عده وفات ازدواج کرده باشد ، رجم می شود و اگر در ایام طلاق بائن ازدواج کرده باشد ، رجم نمی شود بلکه حد زانی بر او زده می شود . ^[۹۲]

همچنین روایت شده از امام صادق (ع) راجع به زنی که در زمان عده خود ازدواج کرد ، سوال کردند . فرمودند : اگر در عده طلاق رجعی ازدواج کرده باشد باید رجم شود .

هرچند طلاق رجعی مرد و زن را از حالت احصان خارج نمی کند لیکن ، همچنان که از مدلول ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی استنباط می‌گردد ، حق رجوع و عدم رجوع در دوران عده ، مختص مرد است و زن از چنین حقی برخوردار نیست . از این رو نمی توان گفت که زن در زمان عده طلاق رجعی محصنه محسوب می شود ، زیرا که به شوهر خود دسترسی ندارد مگر آنکه از قصد شوهر مبنی بر رجوع آگاه بوده و خود نیز مایل به رجوع باشد . با توجه به اینکه ممکن است در زمان عده ، ممانعت زن باعث عدم امکان دسترسی مرد به وی گردد و صرف رجعی بودن طلاق موجب امکان دسترسی مرد به زن نمی گردد ، از این رو طلاق رجعی در صورتی باعث عدم خروج مرد از احصان می‌گردد که ممانعتی از ناحیه زن وجود نداشته باشد .^[۹۳]

ج : موضوع تبصره ماده ۸ – ۲۲۱

مدلهایی وجود دارد که وضعیت ایده آل انتخاب شده توسط تصمیم گیر را نشان می‌دهد. انتظارات با واقعیت مقایسه شده، تفاوت ها مشخص گشته و سپس ارزیابی می‌گردند و این تفاوت ها هستند که مسئله را می‌سازند. پوندز چهار مدل را مطرح می کند که انتظارات را در برابر واقعیات می نشاند :

۱-مدل‌های تاریخی که انتظار مورد نظر را با استنتاج از حوادث گذشته بنا می نمایند.

۲-مدل‌های برنامه ریزی که برنامه همان وضعیت مورد انتظار است.

۳-مدل‌های مبتنی بر بقیه افراد در سازمان نظیر روسا، زیردست ها، ادارات دیگر و…

۴-مدل‌های فراسازمانی که انتظارات از رقابت، مشتریان و سازمان‌های تخصصی ناشی می شود.

۲ –۲۴ – تاثیرات چارچوب

وقتی که مسئله ای شناسایی شد، در همان حال او چارچوب دار می شود. تاثیرات چارچوب، ناظر به چگونگی تعریف نمودن مسئله ایست که مایل به تصمیم گیری راجع به آن هستیم. زیرا در زمان انتخاب راه حل، نیاز به مطلوب تعریف نمودن مسئله روشن می شود. علت آنکه افراد ‌انتخاب های متفاوتی در دو مجموعه دارند، آن است که شما مسئله را در هر کدام از مجموعه ها جدا ومتفاوت با مجموعه دیگر تعریف نموده و یا در چارچوب نشانده اید.

همچنین مطالعه نشان می‌دهد که عموما تصمیم گیران در برابر مسائلی که از جنبه مثبت (دیدن نیمه پر لیوان) تعریف می‌شوند، ریسک گریز هستند و همچنین آنان ریسک پذیر هستند در مسائلی که به صورت منفی برای آنان تعریف می شود . به صورت خلاصه، اگر مسائل را در چارچوب به دست آوردن یک امتیاز اضافی مطرح کنید، تصمیم گیر را تشویق می نمائید تا به تصمیم محافظه کارانه رو آورد و اگر مسئله به نوعی طرح شود که تأکید بر از دست دادن چیزی در آن نهفته باشد، تصمیم گیر تشویق به تصمیم گیری ریسک پذیر می‌گردد. (Hoy& Miskel, 2008, 21)

۲ –۲۵ – باز تعریف مسئله

یکی از موانع عمده در جریان تصمیم گیری آن است که گاه مسئله به صورت تاریخی و منطقی آنچنان تعریف می شود که هیچگونه راه کاری برای رسیدن به حل مشکل متصور نیست. در یک شکل ساده تصمیم‌ گیری در مذاکرات دوجانبه مابین دو کشور، گاه وضعیتی پیش می‌آید که دو طرف حتی در تعریف مسئله یا مشکل فیما بین دارای اشتراک نظر نیستند و به همین دلیل تعیین دستور جلسه برای شروع و یا ادامه مذاکرات گاه ناممکن و گاه کاملا دشوار خواهد بود. یکی از راه های برون رفت از چنین بن بستی، “باز تعریف مسئله” است. در این حالت، مشکل و یا مسئله مجددا تبیین و تعریف می‌گردد که هر دوطرف حداقل در وجود مسئله و تعریف مشکل دارای اشتراک نظر می‌گردند و سپس برای رسیدن به یک مصالحه تلاش می نمایند. در این صورت راه حلهایی که در وضعیت قبل از باز تعریف مسئله ‌در مورد آن ها تصمیم گیری کرده بودیم مجددا مورد تردید قرار می گیرند. ( امیدیان ، ۱۳۸۰ ، ۶ -۱۸).

۲ –۲۶ – ایجاد انتخاب ها

در تصمیم گیری شهودی تعدادی از آفات وجود دارد که باید از آن ها دوری نمود. یکی از آن ها وجود اطلاعات بیش از اندازه است. به طور خلاصه می توان گفت که تصمیم گیری کلاً یک پروسه ای است که نیاز مفرط به اطلاعات دارد. اما باید اضافه نمود که هر اطلاعاتی برای شخص تصمیم گیر در چنین پروسه ای مناسب نیست. بسته به طبیعت و اهمیت اهداف تصمیم گیری، تصمیم گیرنده ممکن است به صورت منظم به دنبال تحقیق برای یک دسته از اطلاعات باشد، در حالی که همزمان برخی دیگر از اطلاعات را سعی می کند که نادیده انگارد. نکته دیگر، اتکای ما در تصمیم گیری شهودی به میانبرهای هنجاری و یا قضاوتی است. در این ارتباط دو آفت تصمیم گیری شهودی، قضاوت در دسترس و قضاوت نمایندگی است. یکی دیگر از منافع روش های شهودی در مواقعی است که در سازمان با تنازع اهداف روبروئیم. به ‌عنوان مثال، یک مدیر در عین حال که می‌خواهد سود خود را بالا ببرد، در همان زمان مایل نیست که بخاطر گران فروختن، مشتریان خود را از دست بدهد و یا یک مدیر با بودجه مشخص در عین حال که مایل است در بخش تحقیق و توسعه سرمایه گذاری نماید، در همان زمان مایل است که مواد اولیه برای ماه آینده خریداری نماید. برنامه ریزی هدف با چنین مشکلاتی مواجه می شود. در برنامه ریزی هدف بخش اعظم به وسیله روش های شهودی و نزدیک به آن انجام می شود. (امیدیان ، ۱۳۸۰ ، ۶- ۱۸).

۲ –۲۷ – قضاوت در دسترس

قضاوت در دسترس به موضوع ساده ای اشاره دارد. اکثر مردم از ترس سوار شدن بر هواپیما بیشتر از ترس سوار شدن خودرو رنج می‌برند. دلیل آن این است که خیلی از افراد فکر می‌کنند که پرواز با هواپیما خطرناکتر از رانندگی با خودرو است.

اگر خطر پرواز با هواپیما به اندازه خطرات ناشی از رانندگی بود، در ارتباط با محاسبه ریسک یکسان آن ها می باید . ‌بنابرین‏ نوع حوادثی که بر روی احساسات بیشتر تاثیر دارند، آنهایی که مشخصا در یک موضوع خاص احساسات را جریحه دار می نمایند، آن ها که ما بدانها آشنایی بیشتر داریم، و یا حتی آنهایی که از لحاظ زمانی نزدیکتر به لحظه تصمیم اتفاق افتاده اند، همگی در حافظه ما مهمترین مکان ها را اشغال می نمایند. قضاوت در دسترس همچنین می‌تواند این موضوع را توجیه نماید که چرا مدیران در زمانی که می خواهند ارزیابی عملکرد کارکنان را انجام دهند، به فعالیت کارمند در روزهای قبل بیشتر توجه می نمایند تا فعالیت های او در ۹ ماه قبل.

۲ –۲۸ – تئوری تعهد

تئوری تعهد ، تاثیر تصمیم گیری تعهد را بر روی تصمیم بیان می کند. اگر فردی بداند که تصمیم او دیگر قابل برگشت نیست (یعنی او با این تصمیم یک تعهد محکمی را متعهد شده است)، زمانی که او برای اتخاذ تصمیم می‌گذارد، طول و پروسه تصمیم گیری با دقت بیشتری انجام می پذیرد. ‌بنابرین‏ در صورتی که او زمان بیشتری را صرف اتخاذ تصمیم نموده و سپس آن را اعلام کرده، ‌بنابرین‏ این شخص از تغییر تصمیم خود اکراه دارد . در حقیقت، یک تصمیم کوچکتر درست ‌در مورد یک موضوع، تصمیم گیر را درگیر یک تعهد بزرگتر می کند. (امیدیان ، ۱۳۸۰ ، ۶- ۱۸).

۲ –۲۹ – بهینه سازی همبسته

در مسائل تصمیم گیری ما با بهینه سازی همبسته نیز روبروئیم. بهینه سازی همبسته می‌گوید که همواره تعداد محدود راه حل عملی وجود دارد که اگر یک به یک این راه حل ها بررسی گردد، بهترین آن ها مشخص خواهد شد. ولی در عمل، تعداد محدود و متناهی راه حل ها ممکن است میلیون‌ها و یا میلیاردها امکان باشد که حتی سریعترین کامپیوترها نیز نمی توانند همه آن ها را یک به یک برشمارند. بخصوص زمانی که مسائل به صورت عدد صحیح صفر و یک که کامپیوتر می‌تواند آن ها را بخواند باز می‌گردند، بررسی تمام گزینه ها بسیار گران تمام می‌شوند. (Moghadam&Tehrani, 2008,47)

۲ –۳۰ – نقش انتظارات در تصمیم گیری

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، پیشین، ص ۱۹۹٫ ↑

1. 1. – همان، صص ۱۹۹و۲۰۰٫ ↑

1. 1. – صقری ، محمد، حقوق بازرگانی ورشکستگی،پیشین، ص ۲۴۸٫ ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۵۳۲، شماره ۱، صص ۸۱۱ و ۸۱۲٫ ↑

1. 1. – فرحناکیان، فرشید،(۱۳۸۸)، قانون تجارت در نظم کنونی، چاپ دوم، تهران، انتشارات میزان، ص ۴۹۶٫ ↑

1. 1. – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۴)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چاپ دوازدهم، تهران ،انتشارات میزان، زیرنویس ماده ۳۷۸ ق.م، ص ۲۱۰٫ ↑

1. 1. – ماده ۴۲۱ ق.ت: «همین که حکم ورشکستگی صادر شد قروض موجل با رعایت تخفیفات مقتضیه به قروض حال مبدل می شود.» ↑

1. 1. – شهیدی، مهدی، (۱۳۸۵)، حقوق مدنی: عقود معین۱، چاپ ششم، تهران، انتشارات مجد، ص ۸۷ . ↑

1. 1. – شهیدی، مهدی، حقوق مدنی: عقود معین۱، پیشین، ص ۱۳۵٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۱۳۲٫ ↑

1. 1. – فخاری، جزوه حقوق تجارت۴- ورشکستگی، انجمن علمی دانشجویان دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق، ص۴۲٫ ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۵۳۳، شماره ۴، ص ۸۱۴٫٫ ↑

1. 1. – شهیدی، مهدی، حقوق مدنی: عقود معین۱، پیشین، ص ۱۳۴ . ↑

1. 1. ۱- clause de reserve de propriete . ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، ص ۲۰۳ . ↑

1. 1. – صقری، محمد، حقوق بازرگانی ورشکستگی، پیشین، ص۲۵۱ . ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، ص ۲۰۳٫ ↑

1. 1. – همان ، ص ۲۰۳٫ ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، پیشن، صص ۲۰۳ و ۲۰۴٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۲۰۴٫ ↑

1. 1. – طالب احمدی، حبیب، خیار تفلیس و حقوق طلبکاران در ورشکستگی، ‌فصل‌نامه مفید، شماره ۴۳، مرداد و شهریور۱۳۸۲ ، ص ۱۸۴ . ↑

1. 1. – ماده ۳۶۲ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «آثار بیعی که واقع شده باشد از قرار ذیل است: ۱- به مجرد وقوع بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می شود ۲ – …». ↑

   

1. 1. – شهیدی، مهدی، حقوق مدنی: عقود معین۱، پیشین ، ص ۱۳۶ . ↑

1. 1. – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۵)، دوره مقدماتی حقوق مدنی: درسهایی ‌از عقود معین، چاپ نهم، تهران، انتشارات کتابخانه ی گنج دانش، ص ۶۹٫ ↑

1. 1. – همان ، ص۷۰ . ↑

1. 1. – کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی: درسهایی ‌از عقود معین، پیشین ، ص ۷۱ . ↑

1. 1. – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۶۳)، دوره عقود معین، جلد اول، چاپ سوم، تهران، انتشارات بهنشر، ص ۱۸۵٫ ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ی ۵۳۳، شماره ۱، ص ۸۱۳٫ ↑

1. 1. – همان، شماره ۲، ص ۵۳۳٫ ↑

1. 1. – شهیدی، مهدی، تفسیری پیرامون ماده ۵۳۳ ق. ت.، مجله کانون وکلا، شماره ۱۵۰ و ۱۵۱، سال (۱۳۶۹)، ص ۱۲۵٫ ↑

1. 1. -. همان، ص ۱۲۵٫ ↑

1. 1. – شهیدی، مهدی، تفسیری پیرامون ماده ۵۳۳ ق. ت، پیشین، ص ۱۲۵٫ ↑

1. 1. – همان ، ص ۱۳۶٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۱۳۶٫ ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، ص ۱۹۷٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۱۹۷٫ ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، ص ۱۹۸٫ ↑

1. 1. دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۵۲۸، شماره ۱/۱، ص ۸۰۷ . ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۲۴۸، شماره ۲/۴، ص ۸۰۷ . ↑

1. 1. – صقری، محمد، حقوق بازرگانی ورشکستگی، پیشین، ص ۲۴۵٫ ↑

1. 1. – پیوست ۲ ص۹۷٫ ↑

1. 1. – همان، ص۲۴۵ ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، ص ۱۹۵٫ ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی – قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۵۲۸ ، شماره ۱/۲، ص ۸۰۷ . ↑

1. 1. – صقری، محمد، حقوق بازرگانی ورشکستگی، پیشین، پاورقی شماره ۱۴۳، ص ۲۴۵٫ ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، زیرنویس ماده ۵۲۸ ، شماره ۲/۲، ص ۸۰۸ . ↑

1. 1. – دمیرچلی، محمد – حاتمی- قرائی، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، پیشین، شماره ۲/۳، ص۸۰۸٫ ↑

1. 1. – همان، شماره ۲/۴، ص۸۰۸٫٫ ↑

1. 1. – اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت – ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته ، پیشین، صص ۲۰۴ و ۲۰۵٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۲۰۴٫ ↑

1. 1. – پیوست شماره۳ ص۹۸٫ ↑

1. 1. – بازگیر، یدالله، (۱۳۷۷)، آرای دیوان عالی کشور در امور حقوقی، جلد سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس. ↑

اصل ۸- در امید درمانی، تغییر در سطح شناختی با تمرکز بر افزایش تفکر رهیاب هدفمند و تفکر پایورانه خود انتسابی آغاز می شود.

اصل ۹- با ادغام عوامل درمانی مشترک و فنون روایتی، راه حل مدار و شناختی – رفتاری، امید درمانی به صورت یک نظام درمانی جدید به شیوه خاص خود در آمده است (بهاری، ۱۳۹۳).

۲-۶-۱- فرایند امید درمانی

مرور ادبیات وابسته به امید حاکی از آن است که امید افزایی می‌تواند به نحو احسن با ادغام مداخلات شناختی- رفتاری، روایتی، و راه حل محور دست یافتنی است، و حفظ امید از طریق ادغام نسخه فشرده ای از این مداخلات میسر است. ‌بنابرین‏، نظریه امید برای کمک به یاورجویانی در مفهوم سازی اهداف روشن تر، خلق راه های بیشمار برای دستیابی به هدف، بسیج انرژی روانی برای حفظ پیگیری اهداف، و چارچوب سازی موانع لاینحل به عنوان معضلاتی که باید بر آن ها چیره شد، طراحی شده است. رابطه درمانی امید بخش این مؤلفه‌ های امید را تسهیل می‌کند (جمالزاده و گلزاری، ۱۳۹۳). تغییر در امید در سطح ( ظاهر) روی نمی دهد بلکه در تصور عمیق از خود به عنوان موجودی که قادر است تفکر اراده مند و هدف مدار را افزایش دهد، روی می‌دهد (منوچهری، گلزاری و نیکوزاده، ۱۳۹۴). لوپز و همکارانش (۲۰۰۴) فرایند درمانی امید را در دو مرحله اصلی مطرح کرده‌اند که هر مرحله از دوگام تشکیل می شود. مرحله اول؛ امید سازی یا القای امید است که از طریق امید یابی و تحکیم امید حاصل می شود. مرحله دوم، امید افزایی است که از طریق تسهیل در افزایش امید و ابقای امید صورت می‌گیرد.

۲-۶-۲- مراحل امید درمانی

مرور پیشینه نظری امید حاکی از آن است که امید افزایی به نحو احسن با ادغام مداخلات شناختی- رفتاری، روایتی، و راه حل محور دست یافتنی است و حفظ امید از طریق ادغام نسخه فشرده‌ای از این مداخلات میسر است. ‌بنابرین‏، نظریه امید برای کمک به یاورجویانی در مفهوم سازی اهداف روشن تر، خلق راه های بیشمار برای دستیابی به هدف، بسیج انرژی روانی برای حفظ پیگیری اهداف، و چارچوب سازی موانع لاینحل به عنوان معضلاتی که باید بر آن ها چیره شد، طراحی شده است (جمالزاده و گلزاری، ۱۳۹۳). رابطه درمانی امید بخش این مؤلفه‌‌های امید را تسهیل می‌کند. تغییر در امید در سطح (ظاهر) روی نمی‌دهد بلکه در تصور عمیق از خود به عنوان موجودی که قادر است تفکر اراده مند و هدف مدار را افزایش دهد، روی می‌دهد (منوچهری و همکاران، ۱۳۹۴). لوپز و همکارانش (۲۰۰۴) فرایند درمانی امید را در دو مرحله اصلی مطرح کرده‌اند که هرمرحله از دوگام تشکیل می‌شود. مرحله اول؛ امید سازی یا القای امید است که از طریق امید یابی و تحکیم امید حاصل می‌شود. مرحله دوم، امید افزایی است که از طریق تسهیل در افزایش امید و ابقای امید صورت می‌گیرد. که به طور خلاصه بدین شرح است:

مرحله اول: القای امید/ امید سازی

در این مرحله افراد از طریق رنج کشیدن، ناراحتی، و بینش و بصیرت درباره اینکه اوضاع درست و روبه راه نیست اغلب می‌دانند چه موقع به کمک احتیاج دارند. مراجعان به قدر کافی امید خود را برای دریافت کمک به عنوان یک هدف از درمانگران یا دیگر افراد یاور بسیج می‌کنند. در واقع، مراجعان وقتی پا به مطب درمانگر می‌آورند با خود مقداری امید به همراه می‌آورند. آن ها راه هایی را برای کمک شناسایی می‌کنند و برای رسیدن به اهداف تمدید قوا می‌کنند. درمانگران می‌توانند با کمک به مراجعان امید آن ها رابرای تغییر و بهبودی افزایش دهند تا امیدی را که از قبل داشته اند و قبلا در زندگی شان نشان داده‌اند، پیدا کنند (جمالزاده و گلزاری، ۱۳۹۳). از طریق امید یابی، که با اشاره به امید لازم برای ارائه خدمات درمانی مورد نیاز است، و استفاده از سنجش رسمی و روایت ها تسهیل می‌شود، درمانگران به مراجعان کمک می‌کنند که دیدگاه های مثبت تری را درباره سلامت آتی گسترش دهند و امید خود را بیشتر کرده و جایی را برای خانه امید خویش پیدا کنند. تحکیم امید، تشکیل اتحاد درمانی قوی و روابط بین فردی امیدوارانه یاورجو را در بافت درمانی امید بخشی قرار می‌دهد و به پی ریزی و پی سازی خانه امید مراجعان کمک می‌کند (رییسیان، گلزاری و برجعلی، ۱۳۹۰).

بوردین اتحاد کاری را به عنوان همکاری بین درمانگر و مراجع تعریف کرده که مبتنی بر توافق ‌در مورد اهداف و تکالیف مشاوره و گسترش پیوند و دلبستگی شخصی است. الحاق به امید در درمان معمولاً بر حسب دوست داشتن، اعتمادورزی، و احترام به همدیگر، احساس تعهد دوجانبه، و درک فعالیت بیان می‌شود (بهاری، ۱۳۹۳). به عقیده اسنایدر و همکارانش (۱۹۹۹) امید وقتی جوانه می‌زند که افراد پیوند قوی با یک یا بیش از یک نفر مراقبت کننده برقرار می‌کنند تا احساس کنند بر محیط اطراف کنترل دارند. اتحاد درمانی و ادبیات امید بخش حاکی است که اتحاد امیدوارانه شامل: (۱) مذاکره احترام آمیز درباره اهداف درمانی انعطاف پذیر،

1. 1. Chung, Kim, Askew, Jones, Cook & Amtmann, ↑

1. 1. Caboral, Evangelista & Whetsell ↑

1. 1. Cohn, Fredrickson, Brown, Mikels & Conway, ↑

1. 1. development ↑

1. 1. childhood ↑

1. 1. Adole scence ↑

1. 1. adulthood ↑

1. 1. Middle adulthood ↑

1. 1. Late adulthood ↑

1. 1. Functional age ↑

1. 1. Allen ↑

1. 1. Murphy ↑

1. 1. Mental age ↑

1. 1. Emotional control ↑

1. 1. coping ↑

1. 1. Wojciak ↑

1. 1. Social age ↑

1. 1. Sociobehavioral theories ↑

1. 1. Disengagement theory ↑

1. 1. Cumming, E.M & Henry, W.E ↑

1. 1. Activity theory ↑

1. 1. Continuity theory ↑

1. 1. Social invironment theory ↑

1. 1. Socioemotional selectivity theory ↑

1. 1. Developmental theory ↑

1. 1. Epigenetic pirnciple ↑

1. 1. Psychological cenflict ↑

1. 1. egointegrity ↑

1. 1. despair ↑

1. 1. Loevinger, J. ↑

1. 1. Jahnson, H.M & Barrer,A. ↑

1. 1. Levenson, R.W. ↑

1. 1. Dialectical ideas ↑

1. 1. American psychiatric Association ↑

1. 1. Cole & Dendukuri ↑

1. 1. Arean, P.A, & Ayalen, L. ↑

1. 1. Buss, E.W. & Pfeiffer,E. ↑

1. 1. Lopata.H.Z. ↑

1. 1. Greenberg ↑

1. 1. Chung, Kim, Askew, Jones, Cook & Amtmann ↑

1. 1. Yoo, Lee, Lee, Shin, Park, Yoon, & Yu ↑

1. 1. Sowislo & Orth ↑

1. 1. Needham, Mezuk, Bareis, Lin, Blackburn, & Epel ↑

1. 1. Generalized Anxiety ↑

1. 1. Social Phobia ↑

1. 1. Simple Phobia ↑

۲-۱)آیا بین دوره وصول مطالبات ‌و هموارسازی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۲-۲) آیا بین دوره پرداخت بدهی هاوهموارسازی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۲-۳) آیا بین دوره گردش موجودی ها ‌و هموارسازی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۲-۴) آیا بین دوره تبدیل وجه نقد ‌و هموارسازی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۱-۴چارچوب نظری پژوهش

از دیر باز سود از دیدگاه تئوریسین ها و محققین حسابداری و مالی یکی از بحث بر انگیزترین مباحث حسابداری می‌باشد (هندریکسن،۱۹۹۳،ص۲۶)^[۴] .

سود از جمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیت‌های یک واحد اقتصادی است و درک و شناخت و رفتار سود حسابداری مقوله ای است که بر اثر گسترش فنون کمی مدیریت و ضرورت توجه به نیاز استفاده کنندگان صورت های مالی شکل گرفته است و صرفأ از محدوده اندازه گیری فعالیت های گذشته فراتر رفته است و حسابداری را برای یاری رساندن به تصمیم گیرندگان توانا تر ساخته است. ‌بنابرین‏ علی‌رغم اینکه تئوری فراگیری در زمینه سود حسابداری وجود ندارد که مورد توافق همگان باشد، با این حال بازهم سود، به عنوان یکی از معیارهای تصمیم گیری مالی از اعتبار ویژه ای برخوردار است و در این راستا هر جریانی که سود را به طریقی دستخوش تغییر نماید نیز اهمیت می‌یابد. حتی با وجود استانداردهای پذیرفته شده حسابداری، گزارشگری سود در عمل با چالش هایی مواجه بوده است. “سود”در تصمیم گیری یکی از معیارهای اصلی می‌باشد. پدیده‌های هموارسازی و محافظه کاری می‌توانند تأثیر بسزایی برروی کیفیت گزارشگری مالی ودرنتیجه کارایی بازارسرمایه و رفتار سرمایه گذاران و به طور کلی استفاده کنندگان از صورت های مالی داشته باشند و پیامدهایی را موجب شوند. از این رو این پژوهش درصدد یافتن رابطه بین سرمایه در گردش با پدیده‌های هموارسازی سود ومحافظه کاری شرطی است وبه نظر می‌رسد بررسی ارتباط بین مدیریت سرمایه در گردش با این مؤلفه ها گامی مفید در جهت تکمیل ادبیات مربوط ‌به این دوموضوع در محیط اقتصادی مربوط به بازار سرمایه ایران باشد.

۱-۵ مدل مفهومی پژوهش

در پژوهش حاضر رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش با هموارسازی سود وعدم تقارن زمانی سود مورد بررسی قرار خواهد گرفت. برای درک بهتر موضوع مدل مفهومی آن درنمودار۱-۱ نشان داده شده است.

رشد شرکت

اندازه شرکت

دوره وصول مطالبات

دوره پرداخت بدهی ها

دوره گردش موجودی ها

دوره تبدیل وجه نقد

مدیریت سرمایه درگردش(متغیر مستقل)

اهرم مالی

نمودار۱-۱ مدل مفهویی پژوهش(یافته پژوهشگر)

۱-۶فرضیه های پژوهش

بر اساس پرسش های پژوهش فرضیه های زیر تدوین گردید:

فرضیه اصلی اول : بین سرمایه در گردش و عدم تقارن زمانی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۱-۱: بین دوره وصول مطالبات و عدم تقارن زمانی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۱-۲: بین دوره پرداخت بدهی ها و عدم تقارن زمانی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۱-۳: بین دوره گردش موجودی ها و عدم تقارن زمانی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۱-۴: بین دوره تبدیل وجه نقد و عدم تقارن زمانی سود رابطه معنادار وجود دارد

فرضیه اصلی دوم : بین سرمایه در گردش و هموارسازی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۲-۱ : بین دوره وصول مطالبات و هموارسازی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۲-۲: بین دوره پرداخت بدهی ها و هموارسازی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۲-۳: بین دوره گردش موجودی ها و هموارسازی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۲-۴: بین دوره تبدیل وجه نقد و هموارسازی سود رابطه معنادار وجود دارد.

۱-۷اهداف پژوهش

۱-۷-۱ اهداف ویژه

تبیین رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش با عدم تقارن زمانی سود ‌و هموار سازی سود طی سال های ۱۳۸۶ الی۱۳۹۰ در بورس اوراق بهادار تهران .

۱-۷-۲ اهداف علمی

۱)تبیین مزایای مدیریت سرمایه در گردش برای شرکت های سهامی

۲) اثر سرمایه در گردش برتصمیمات بستانکاران بالقوه و بالفعل

۳) ارائه راهکار برای مدیریت سرمایه در گردش شرکت ها

۱-۷-۳ اهداف کاربردی

کمک به مدیران شرکت های سهامی در تعیین راهبردها و تصمیم های مالی مرتبط با مدیریت وجوه نقد شرکت به گونه ای که این تصمیم ها و رویه‌ها بیش ترین تأثیر مثبت را بر ارزش بازاری شرکت را داشته باشد.

۱-۸اهمیت وضرورت پژوهش

در حال حاضروضعیت نقدینگی شرکت ها درشرایط نامناسبی قرار داردو اکثرشرکت های ایرانی به علت موقعیت تورمی که درکشور حاکم است ترجیح می‌دهند تا وجه نقد را به دارایی های دیگر تبدیل کنندو این موضوع باعث می شود که شرکت ها ‌در سررسید بدهی ها درمانده شوند و به اعتبار سازمان لطمه وارد کند، با توجه به اینکه مدیریت سرمایه درگردش یکی ازبخش هایی است که درساختار مدیریتی یک سازمان نقش حیاتی ایفامی کند، ضرورت دارد که با انجام این پژوهش و بررسی رابطه بین مدیریت سرمایه درگردش باعدم تقارن زمانی سودو هموارسازی سود، به مدیریت شرکت در گرفتن تصمیمات مالی صحیح درجهت افزایش ارزش بازارشرکت کمک شود.

۱-۹ قلمرو مطالعاتی

قلمرو این پژوهش شامل:

قلمرو موضوعی

مطالعه اثرات سرمایه در گردش بر عدم تقارن زمانی سود ‌و هموار سازی سود.

قلمرو مکانی

این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (بازار سرمایه ایران) را مورد بررسی قرار می‌دهد.

قلمرو زمانی

قلمرو زمانی تحقیق دربرگیرنده اطلاعات ۶ ساله شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال ۸۵ است. دوره زمانی تحقیق ۵ ساله از سال۸۶ لغایت ۹۰ می‌باشد، با این وجود از آنجا که در معادلات تحقیق اطلاعات یک سال قبل نیز بعضأ جز متغیرهای مورد مطالعه است از این رو اطلاعات ۶ ساله جمع‌ آوری شده است.

۱-۱۰ تعاریف مفهومی متغیرها

متغیرها یکی از عناصر اصلی تحقیق می­باشند. متغیر چیزی است که می ­تواند از لحاظ مقدار تغییر کند و معمولا می‌تواند ارزش‌های عددی متفاوتی را بپذیرد؛ ‌بنابرین‏ هر چیزی که وجود داشته باشد متغیر است و در واقع ویژگی­هایی است که پژوهشگر آن ها را مشاهده، کنترل و یا دخل و تصرف می­ کند. مهمترین و مفیدترین راه برای طبقه بندی متغیرها، تقسیم بندی آن ها به دو نوع مستقل و وابسته است. این نوع طبقه بندی به دلیل کاربرد کلی، سادگی و اهمیت ویژه­ای که در مفهومی کردن و طرح ریزی پژوهش و همچنین تهیه گزارش نتایج آن دارد بسیار مفید و ارزنده است (امیری،۱۳۸۹).

۱-۱۰-۱عدم تقارن زمانی سود: معیاری برای سنجش محافظه کاری در گزارش گری مالی می‌باشد و عبارت است از تفاوت بین واکنش به هنگام سود نسبت به اخبار خوب و بد. بر اساس این معیار رفتار نامتقارن سود در واکنش به اخبار خوب و بد موجب می شود تا واکنش سود نسبت به اخبار بد به هنگام تر از واکنش سود نسبت به اخبار خوب باشد. عدم تقارن زمانی سود معیاری با دیدگاه سود و زیانی است (کردستانی و امیر بیگی،۱۳۸۷).

۱-۱۰-۲ هموار سازی سود: هموارسازی سود به رفتار آگاهانه ای اطلاق می شود که به منظور کاهش نوسان های دوره ای سود شکل می‌گیرد(هپ ورث)^[۵].

۱-۱۰-۳ دوره وصول مطالبات: میانگین روزهایی است که شرکت طلب خود را از مشتریان وصول می‌کند.

۱-۱۰-۴ دوره پرداخت بدهی ها: میانگین روزهایی است که شرکت بدهی خود را پرداخت می‌کند.