در زمان ارتباطات و فن آوری و عرصه رویدادهای عظیم ملی و بین‌المللی به خصوص در ورزش که در تمام دنیا نقش اول را در جامعه ایفا می کند بدون شک موفقیت و رسیدن به هدف در این دنیای پرهیاهو نیازبه آگاهی داشتن و به کارگیری اصول و قواعد علمی در ارتباط با ورزش، اصول مربیگری، اصول مدیریت باشگاه ها.. . و نیز مسئولیت آن ها‌ است.

در کشور ایران با توجه به انبوه میلیونی دانش آموزان ‌و دانشجویان، ورزش یکی از ضرورت‌های زندگی است و از وسایل تربیتی وآموزشی مهم است و دانشجویان ودانش آموزان ما علاقمند هستند که در میدانهای ورزشی زور آزمایی کنند و شهامت و قدرت خود را به کار برند و این مسئله مفید را نمی توان از آن ها دریغ کرد.

در این قسمت است که سخن از مسئولیت ورزشکار، مربی.. . به میان می‌آید و علم حقوق هم باید در راستای همان هدف تربیت ورزشکاران پا به میدان ورزش کشور گذارد و در جهت حفظ و حمایت از حقوق این جوانان که با حوادث ناشی از ورزش درگیر هستند سهم خود را ایفا کند. در حوادث ورزشی از سویی اباحه ارتکاب و از سوی دیگر جبران ضرر ناشی از آن وجود دارد که موجب می شود این سوال مطرح گردد که چه کسی مسئول حوادث حین ورزش است ورزشکار، مربی و.. . این تحقیق سعی بر آن دارد که میزان مسئولیت مدنی مربیان ورزشی را در حوادث ورزشی در سه فصل مورد بررسی قرار دهد.

الف) بیان مسأله

مربیان ورزشی به لحاظ وظیفه خطیر و پر مسئولیت پرورش و تربیت ورزشکاران دائماً در معرض استرس، تنش ‌و خطرات گوناگون قرار دارند. صدمات و لطمات جسمی و روانی به ورزشکاران آماتور و غیر حرفه ای به ویژه در ورزش هایی که با درگیری فیزیکی شدید توأم هستند مانند بوکس، کاراته، تکواندو، بیس بال و.. . منجر گردیده، اهمیت نقش مربیان ورزشی در کاهش و یا فقد اینگونه خسارات اعم از جسمی و روانی بیش از گذشته به چشم آید. برخی از این صدمات در رقابت های ورزشی خشن، طبیعی بوده و مطابق نظر اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان ورزش وحتی حقوق ‌دانان جزئی از اینگونه ورزشها محسوب می‌شوند. لذا اثبات تقصیر مربیان ورزشی به دلیل بی احتیاطی، بی مبالاتی و.. . در مراجع ذی صلاح پیش‌بینی شده و در قوانین ومقررات به موضوعی میسر نمی باشد و یا به سختی قابل اثبات هستند. و از این حیث می توان گفت در مراجع قضایی مربوطه قابل پیگرد نمی باشند. به همین دلیل همین موضوع “مسئولیت مربیان ورزشی” و قلمرو آن از سوی برخی از علمای حقوق وحتی تعدادی از فقها مانند صاحب کتاب جواهر والمغنی مورد بحث و بررسی واقع وبه اعلام نظر در این خصوص مبادرت کرده‌اند و ضمن بیان مصادیقی از اینگونه موارد اظهار داشته اند که، در صورت قصور مربیان ورزشی در تعلیم و تربیت متعلمین نباید در ایجاد مسئولیت آنان تردید نمود. به عنوان مثال مربی شنایی که، کودکی جهت تعلیم به وی سپرده شده است به هنگام غرق شدن ضامن نباشد زیرا اجرای مراقبت و محافظت در حد متعارف از شاگرد خود قصور نموده است. از آنجایی که قشر عظیمی از جامعه را ورزشکاران تشکیل می‌دهند که، به طور دائم و مستمر تحت نظارت مربیان خود قرار دارند از دیر باز حقوق ‌دانان بر این نکته و موضوع تأکید داشته اند، حدود و ثغور “قلمرو”مسئولیت اینگونه افراد تا چه میزانی است آیا اصولاً مسئول شناخته می‌شوند؟ یا اینکه در صورت بروز صدمات ورزشکاران رافع مسئولیت هستند؟

ب) سئوالات

1. 1. تحت چه شرایط و ویژگی هایی می توان مربیان ورزشی را در صورت قصور منجر به خسارت نسبت به ورزشکاران آن ها را مسئول قلمداد نمود ؟

1. 1. 1. آیا درصورت تقصیر مربیان ورزشی در تعلیم و تربیت ورزشکاران، می توان برای جبران خسارات وارده به مراجع قضایی مراجعه کرد؟

   

1. 1. آیا در صورت ورود خسارات به ورزشکاران بر اثر قصور مربیان، اثبات قصور مربیان برعهده ورزشکاران است یا اینکه نیازی به اثبات تقصیر نبوده و صرف ورود خسارت کفایت می‌کند ؟ “تعهد به نتیجه یا تعهد به وسیله”

1. آیا تعهد مربیان ورزشی نسبت به ورزشکاران تعهد به نتیجه است یا تعهد به وسیله؟

ج) فرضیه های تحقیق

۱- هرچند مربیان ورزشی در صورت تقصیر مسئول بوده و در این خصوص باید پاسخگو باشند لیکن جبران خسارت وارده به ورزشکاران مستلزم شرایطی است که در صورت جمع آن ها می توان جهت جبران خسارت وارده به آن ها رجوع کرد این شرایط عبارتند از:

۱-۱ – مربیان ورزشی در انجام مراقبت و محافظت به میزان قابل توجهی قصور نموده باشند

۱-۲– حوادث مربوطه در اماکن ورزشی مطابق قوانین و مقررات موضوع تعریف شده باشد.. .

۲- بدیهی است در صورتی که با مراجعه ورزشکاران به مربیان نتوان آن ها را به جبران خسارت وارده مجاب نمود وفق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی و سایر ‌مقررات مربوطه می توان بر مراجع صالحه قضایی از آن ها طرح دعوی نمود.

۳- با توجه به اینکه تعهدات مربیان ورزشی تعهد به نتیجه است مانند ” مربیان شنا ” لذا در صورت وجود صدمه و خسارات نیازی به اثبات توسط ورزشکار نبوده و این مربیان ورزشی هستند که رعایت قوانین و مقرارت مربوطه و همچنین عدم تقصیر خود را باید اثبات کنند. تعهد مربیان ورزشی تعهد به نتیجه است و درصورت قصور نباید در مسئولیت آن ها تردید نمود.

د) پیشینه تحقیق

هرچند تاکنون هیچ یک از دانشجویان رشته حقوق ویا حتی دانشجویان رشته­ های تحصیلی دیگر راجع ‌به این موضوع تحقیقات گسترده ای را برای تدوین پایان نامه ی تحصیلی خود در مقاطع ارشد و دکترا صورت نداده اند لیکن بررسی موضوع مشخص گردید که برخی از کتب و همچنین مقالات نظیر مسئولیت مربیان ورزشی از دیدگاه حقوقی منتشر گردیده که می‌تواند در تهیه این پایان نامه کمک شایانی نمایند و مضافاً اینکه برخی از فقها همانند کتاب جواهر و المغنی نیز از نقطه نظر فقهی به آن پرداخته­اند.

ه) اهداف تحقیق

همان گونه که دربالا هم توضیح داده شد هدف اصلی این تحقیق آگاه سازی ورزشکاران از میزان مسئولیت مربیان ورزشی و در صورت وقوع صدماتی است که مربیان در خصوص آن قصور کرده‌اند و همچنین آشنایی مربیان ورزشی از میزان مسئولیت آن ها در قبال ورزشکاران است.

و) روش تحقیق

بررسی موضوع مربوطه به پایان نامه مذکور به صورت کتابخانه ای صورت می‌گیرد.

ز) ساماندهی تحقیق

این پایان نامه از سه فصل تشکیل شده است که در فصل اول طی دو بخش به مفاهیم، پیشینه و به مفهوم مسئولیت مدنی و مقایسه آن با دیگر مسئولیت ها پرداخته ایم. در فصل دوم طی سه بخش به مبانی فلسفی، مبانی حقوقی و نحوه و شرایط تحقق مسئولیت مدنی مربیان ورزشی پرداخته ایم. در فصل سوم طی دو بخش؛ در بخش اول به نحوه جبران خسارت و در بخش دوم به موارد معافیت از مسئولیت مدنی مربیان ورزشی پرداخته ایم.

فصل اول