ضریب واکنش سود

پنمن و ژانگ^[۳۴] (۲۰۰۲)۵- سودی با کیفیت است که شاخص مناسبی برای سود دوره آتی باشد. ‌به این نوع سود اصطلاحاً سود با ثبات گفته می شود

پایداری سودریچارد سون و همکاران^[۳۵] (۲۰۰۳)۲-کیفیت سود درجه پایداری عملکرد عایدات در دوره آتی استپایداری سودبالسم و دیگران^[۳۶] (۲۰۰۳)۴- سودی با کیفیت است که کیفیت اقلام تعهدی و ضریب واکنش آن بالا باشد

کیفیت اقلام تعهدی

ضریب واکنش سود

ریچاردسون(۲۰۰۳)۶- سودی با کیفیت تر است که پایدار باشدپایداری سودمیخائیل و دیگران^[۳۷] (۲۰۰۳)۷- درجه ارتباط عایدات گذشته یک شرکت با جریان‌های نقدی آتی است.پیش‌بینی سود

یکی از دلایل احتمالی تنوع در تعاریف به عمل آمده از کیفیت سود می ­تواند نگاه­های متفاوت پژوهش­گران به جنبه­ های گوناگون این مفهوم باشد، به همین دلیل موضوع کیفیت سود، موضوعی پیچیده به شمار می­رود که تاکنون هیچ پژوهش­گری نتوانسته است تعریفی واحد و شاخصی کامل برای آن ارائه نماید (کرمی و همکاران، ۱۳۸۵). ولی با این همه، چیزی که مسلم است، این است که، در تعریف مفهوم کیفیت سود به دو ویژگی برای تعیین کیفیت اشاره شده است. یکی سودمندی در تصمیم گیری است و دیگری ارتباط بین کیفیت سود و سود اقتصادی است. به عبارتی دیگر کیفیت سود عبارت است از بیان صادقانه سود گزارش شده، یعنی کیفیت سود بالا نشان دهنده مفید بودن اطلاعات سود برای تصمیم ­گیری استفاده کنندگان و همچنین مطابقت بیشتر آن با سود اقتصادی ‌می‌باشد. یکی از مواردی که می‌تواند بر کیفیت سود اثرگذار باشد، نحوه ارائه اطلاعات مربوط به سود است، بدین معنی که هرچه اطلاعات سود از مربوط بودن و قابلیت اتکای بالاتری برخوردار باشد، کیفیت سود، بالاتر خواهد بود (احمدپور، احمدی، ۱۳۸۷).

۲-۱-۸- اهمیت ارزیابی کیفیت سود

بر طبق مفهوم سودمندی تصمیم‌ ارائه شده توسط هیات استانداردهای حسابداری مالی آمریکا، کیفیت سود و به صورت عام‌تر کیفیت گزارشگری مالی، مورد علاقه کسانی است که از گزارشگری مالی برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری‌ و انعقاد قراردادهای مختلف استفاده می‌کنند.

سود گزارش شده و روابط به دست آمده از آن معمولاً در قراردادهای حقوق و پاداش و قراردادهای استقراض استفاده می‌شوند تصمیم‌گیری برای قراردادی ‌بر اساس کیفیت سود پایین، باعث انتقال ناخواسته ثروت خواهد شد. برای نمونه، سودهی بیش از حد نشان داده شده که به ‌عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت قرار می‌گیرد، منجر به تعلق حقوق و مزایای بیش از اندازه به مدیریت خواهد شد. به گونه‌ای مشابه، سودهای متورم ممکن‌ست ورشکستگی ناگهانی شرکت را پنهان سازد که این خود باعث اعتبار دادن نادرست از سوی اعتبار دهندگان خواهد شد. از دیدگاه سرمایه‌گذاری، کیفیت سود پایین مطلوب نیست زیرا نشانگر وجود ریسک در تخصیص منابع به آن بخش می‌باشد و باعث کاهش رشد اقتصادی از طریق تخصیص نادرست سرمایه ها خواهد شد.ازطرفی، کیفیت سود پائین باعث انحراف منابع از طرحهای با بازده واقعی به طرحهای با بازده غیرواقعی می شود که کاهش رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت (اسماعیلی، ۱۳۸۶، ۳۰).

۲-۱-۹- کیفیت سود برای چه کسانی اهمیت دارد؟

با توجه به تأکید هیات استانداردهای حسابداری مالی بر سودمندی تصمیم، اعتقاد بر این است که کیفیت سود و به طور کلی کیفیت گزارشگری مالی مورد توجه آنهایی است که برای مقاصد معاملاتی و تصمیم گیری ‌در مورد سرمایه گذاری های خود از این گزارش ها استفاده می‌کنند. به علاوه، تدوین کنندگان استانداردها نیز به طور غیرمستقیم کیفیت سود را به عنوان شاخصی برای ارزیابی کیفیت استانداردهای گزارشگری مالی قلمداد می‌کنند. (رحیمیان، جعفری،۱۹)

سود و اندازه گیری های ناشی از آن معمولآ در طرح های پاداش و قراردادهای مربوط به بدهی ها استفاده می‌شوند. اخذ تصمیمات ‌بر اساس سود ناقص یا کم کیفیت باعث انتقال نامطلوب ثروت می‌شوند. به عنوان مثال، در صورت استفاده از سود به عنوان شاخصی برای ارزیابی عملکرد مدیران و پرداخت پاداش به آن ها، گزارش بیش از واقع آن باعث پرداخت پاداش بیشتر به آن ها خواهد شد. همچنین گزارش بیش از واقع سود،ممکن است کاهش در توان پرداخت بدهی ها را بپوشاند و وام دهندگان را به سوی تداوم وام دهی سوق دهد. از دیدگاه سرمایه گذاری نیز سود کم کیفیت نامطلوب است.زیرا تخصیص نادرست منابع را به دنبال دارد و باعث کاهش رشد اقتصادی می شود. این سودها کارایی لازم را نداشته و منابع را از پروژه ­هایی سوق می‌دهند که واهی بوده و بازده های ساختگی و خیالی دارند (همان منبع، ۲۰).

۲-۱-۱۰- روش­های ارزیابی کیفیت سود

راه‌های مختلفی برای ارزیابی کیفیت سود توسط محققان مختلف پیشنهاد شده است. کیفیت سود، مفهومی است که بر پایه محتوا است و ‌بنابرین‏ یک تعریف واحد ندارد. کیفیت سود می‌تواند از دیدگاه‌های مختلفی بیان شود. تاکنون متخصصان مالی نتوانسته‌اند به یک محاسبه مستقل از سود که از نظر آن‌ ها کیفیت لازم را دارا باشد، دست یابند. در این حالت، متخصصان مالی با انجام تعدیلات مناسب، می‌توانند به یک دامنه که به شکل صحیح‌تر نشان‌گر کیفیت سود نسبت به سود خالص گزارش شده باشد، دست یابند. ‌بنابرین‏ مفهوم کیفیت سود، یک امر تعریف شده و ثابت نیست که بتوان به آن دست یافت، بلکه مفهومی است نسبی که به ارتباط آن با دیدگاه‌ها و نگرش‌ها بستگی دارد.

وینسنت (۲۰۰۳) در مقاله­ای تحت عنوان کیفیت سود، معیارهای ارزیابی کیفیت سود و اجزای مربوط به آن را به شرح زیر طبقه ­بندی کرده ­اند: (خواجوی و ناظمی، ۱۳۸۴، ۴۰).

جدول (۲-۲): معیارهای ارزیابی کیفیت سود
معیارهای ارزیابی
اجزای مربوط

۱) مفهوم کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی ویژگی­های سود

الف. پایداری (ثبات) سود

ب. قابلیت پیش ­بینی

ج. نوسان پذیری (تغییرپذیری)

۲) مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود، اقلام تعهدی و وجه نقد

الف. نسبت وجه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی به سود.

ب. تغییر در کل اقلام تعهدی

ج. پیش ­بینی اجزاء اختیاری اقلام تعهدی به کمک متغیرهای حسابداری

د. پیش ­بینی روابط بین اقلام تعهدی و جریان­های نقدی

۳) مفهوم کیفیت سود بر اساس ویژگی­های کیفی چاچوب نظری هیئت استانداردهای حسابداری مالی

مربوط بودن و قابلیت اتکا

۴) مفهوم کیفیت سود ناشی از تصمیمات اجرایی

الف. قضاوت­ها و برآوردها معیاری معکوس از کیفیت سود

ب. رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر کاربری استانداردهای حسابداری: یعنی بین میزان منفعتی که تهیه کنندگان اطلاعات از قضاوت و پیش ­بینی خواهند برد و کیفیت سود رابطه معکوسی وجود دارد

البته این چهار طبقه شامل تمام معیارهای کیفیت سود نیستند به عنوان نمونه در این طبقه، رویکرد مبتنی بر ارزش گذاری که توسط پنمن^[۳۸] (۲۰۰۱) به کار گرفته شده، جایگاهی ندارد.

۲-۱-۱۰-۱- مفهوم کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی ویژگی‌های سود

الف) پایداری (ثبات) سود: