نوع تحقیق با توجه به هدف
تحقیق حاضر از لحاظ هدف و استفاده کنندگان ، از نوع کاربردی می باشد چرا که مستقیما از نتایج آن ، با اهداف تجاری استفاده می گردد.

روش انجام تحقیق ^[۱۰]
روش مورد نظر ما در این تحقیق روش توصیفی – پیمایشی می باشد.
غالب مطالعات تحقیقی یک روش یا استراتژی را نشان می دهند که به سادگی قابل تشخیص است و شامل رویه های مشترک خاصی مانند بیان مساله ، جمع آوری اطلاعات و نتیجه گیری اند. جزییات این رویه های خاص تا حدود زیادی با روش تحقیق معین می شوند.

روش توصیفی – کیفی^[۱۱]
این روش بر پایه توصیف وقایع و آنچه وجود دارد استوار است و به شرایط ، روابط موجود ، عقاید متداول ، فرایند های جاری و روند ها توجه دارد . تمرکز آن در درجه اول به زمان حال است هرچند غالبا رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مرتبط می باشند مورد بررسی قرار می دهد)خاکی، ۱۳۸۲(
تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها ، توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی صرفا می تواند برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از ویژگی های تحقیق توصیفی این است که محقق دخالتی در موقعیت ، وضعیت و نقش متغیر ها ندارد و در آنها هیچ گونه دستکاری یا تغییر اعمال نمی کند و صرف آنچه را وجود دارد ، مطالعه می نماید و به تشریح آن می پردازد)حافظ نیا، ۱۳۷۷)
تحقیقات توصیفی ^[۱۲] را می توان بر اساس شیوه گرد آوری اطلاعات به دسته های مختلفی تقسیم نمود (خاکی، ۱۳۸۲(.
تحقیق پیمایشی
تحقیق همبستگی
تحقیق عملی
مورد کاوی
تحقیق پس رویدادی
پانل
روش پیمایشی
پیمایش^[۱۳] روشی در تحقیق است که هدف آن عمدتأٌ اکتشافی و توصیفی است و به طور عمده در آن از پرسش نامه استفاده می گردد هرچند ابزارهای دیگری نظیر مصاحبه ساختمند ، مشاهده و تحلیل محتوا نیز در آن بکار می رود(خاکی، ۱۳۸۲(. روش پیمایشی به منظور بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه آماری به کار می رود .

روش همبستگی
در تحقیق همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه ای بین دو یا چند متغیر کمی وجود دارد و اگر این رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است. میزان رابطه بین دو متغیر معمولأ به عنوان ضریب همبستگی بیان می شود که عددی بین صفر و یک است (خاکی، ۱۳۸۲(. در این تحقیق از روش پیمایشی و به منظور سنجش سطح ارتباط میان پارامترهای تحقیق از روش همبستگی استفاده شده است.

روش های جمع آوری اطلاعات^[۱۴]
گردآوری اطلاعات خود روندی محسوب می گردد که طی آن اطلاعات خاصی از گروه پاسخگویان گرفته می شود. به منظور جمع آوری اطلاعات ، روش های متعددی وجود دارد و اغلب برای کسب اطلاعات در یک تحقیق از روش های مختلفی استفاده می گردد (سعادت،۱۳۸۵(.
با وجود این که روش های زیادی جهت جمع آوری اطلاعات ارائه شده است اما اساسأ اطلاعات مورد نیاز در هر تحقیق به دو شکل اصلی قابل حصول است . این دو دسته از اطلاعات عبارتند از :

اطلاعات ثانویه^[۱۵]
این دسته از اطلاعات با مراجعه محقق به منابع اطلاعاتی فعلی مانند اسناد ، نشریات و کتب ، پروژه های از قبل انجام شده،اطلاعات آماری مراکزآمار و منابعی از این قبیل قابل حصول است .به عبارت دیگر این دسته از اطلاعات ، توسط محقق جمع آوری نشده است قبل از تحقیق وجود داشته و محقق از آنها استفاده می نماید.
در این تحقیق ، اطلاعات ثانویه شامل استفاده از منابع فارسی و انگلیسی مرتبط و تحقیقات انجام شده مشابه می باشد که محقق از آنها استفاده نموده است.

اطلاعات اولیه
به مجموعه اطلاعاتی اطلاق می گردد که با هدف انجام پروژه و توسط خودمحقق بدست می آیند. برخلاف اطلاعات ثانویه که قبل از انجام پروژه موجود هستند، اطلاعات اولیه از قبل موجود نبوده و باید توسط خود محقق حاصل گردد. انواع روش های مورد استفاده محقق به منظور کسب اطلاعات اولیه ، به شرح ذیل می باشد:

مصاحبه^[۱۶]
مصاحبه شیوه ای از جمع آوری اطلاعات است که در آن پژوهشگر با آزمودنی تماس مستقیم برقرار می کند . مصاحبه انواع مختلفی دارد . برای مثال می توان مصاحبه را به انواع ساختاریافته، نیمه ساختاریافته و اکتشافی طبقه بندی نمود.
مصاحبه اکتشافی : در این نوع مصاحبه، از قبل سوالات مشخص و دقیقی تنظیم نشده است و تنها فضای کلی مصاحبه تعیین می گردد این نوع از مصاحبه بیشتر در روش دلفی و یا در مواردی که نیاز به کشف عوامل و فاکتور های موثر داریم کاربرد دارد(خاکی، ۱۳۸۲(.

پرسشنامه^[۱۷]
پرسشنامه عبارت است از مجموعه ای از پرسش ها که به صورت باز یا بسته (دارای مقیاس) طراحی شده تا وضعیت یک پدیده یا نگرش افراد نسبت به یک واقعیت را مورد سنجش قرار دهد . تکمیل پرسشنامه می تواند به طریق مراجعه شخصی ، پستی یا تلفنی صورت گیرد (خاکی، ۱۳۸۲(. در این تحقیق ، مهمترین ابزار به منظور جمع آوری اطلاعات ، پرسش نامه می باشد . سوالات مطرح شده در پرسشنامه تماما از نوع بسته می باشد . سوالات بسته به گونه ای هستند که پژوهشگر برای هر یک از سوالات، مجموعه ای از گزینه ها را بر اساس قیاس ارائه می دهد تا پاسخ دهنده از میان آنها یکی را انتخاب نماید (خاکی، ۱۳۸۲(.
به عبارت دیگر، پاسخگو می باید فقط به موارد مطرح شده پاسخ دهد و در هیچ سوالی، پاسخگو بدون محدودیت به ارائه پاسخ نمی پردازد.
پرسشنامه بکارگرفته شده در این تحقیق شامل سوالات چند گزینه ای ^[۱۸]برای سنجش وضعیت و سوالات پنج گزینه ای در مقیاس لیکرت ^[۱۹] به منظور بررسی مستقیم فرضیات می باشد .
دربخش ضمایم، نمونه ای ازپرسشنامه که دراین تحقیق مورداستفاده قرارگرفته است ارائه داده شده است.
شکل ۳-۱: مدل مفهومی تحقیق
متغیر مستقل
قدرت دارایی ها
متغیر وابسته

۳-توجه به خدمات جنبی مشتریان.
۴-تطابق کالاها و خدمات ارائه شده مطابق با خواست مشتریان.
۵-پاسخگو بودن به درخواست مشتریان.

۶-تطابق زمان بین دوبار سفارش گیری مطابق با درخواست مشتری.
۷-سنجش علمی و دقیق رضایت مشتریان
۸-اجرایی کردن نظرات مشتریان.
۹-تطابق زمان اخذ سفارشی تا تحویل کالا مطابق با خواست مشتری.
۱۰-ایجاد تصویری مثبت از شرکت در ذهن مشتریان.

جدول۲- ۵: سنجه های منظر مالی

سنجههای منظر مالی

۱-متوسط گردش موجودی کالا
۲-متوسط دوره وصول مطالبات
۳-سرانه فروش هر فروشنده
۴-سرانه هزینه
۵-میزان فروش محصولات جدید.

۶-نرخ رشد فروش
۷-بهره وری مالی
۸-نسبت هزینه

۲-۱۸ کاربردهای کارت امتیازی متوازن
کاربردهای مختلفی از جمله آنچه در زیر آمده برای کارت امتیازی متوازن قابل تصور است:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به عنوان یک سیستم ارزیابی استراتژیک
یک سیستم بهبود عملکرد
یک سیستم سنجش بیرونی برای پاسخگویی به ذینفعان.(ملکی فر و شالچی، ۱۳۸۴)
۲-۱۹ معرفی کارت امتیازی متوازن بعنوان چهارچوبی برای اجرای استراتژی
شاخصهای عملکردی سنتی که ازسیستمهای حسابداری وهزینه یابی توسعه یافته اند، بدلیل تشویق سازمان برای اهداف کوتاه مدت درآینده( Banks and Wheelwright, 1997)، کمبود تمرکز روی استراتژی، تشویق سازمان برای بهینه سازی موضعی، تشویق سازمان برای مینیمم کردن واریانس بجای بهبود مستمر، نداشتن تمرکز خارجی و حتی به خاطر نابود کردن رقابت صنعت ساخت آمریکا، مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. در این زمان، بسیاری از سیستمهای سنجش عملکرد در آمریکا و انگلستان به طور جدی بر پایه شاخصهای مالی طرحریزی شده بودند. همچنین بحث و جدل در مورد اینکه سیستمهایی که فقط برای گزارش گیری خارجی طراحی شده اند جهت مدیریت نامناسب هستند، وجود داشت.
در یک تلاش برای غلبه بر این انتقادات، چهارچوب‌های سنجش عملکردی جهت تشویق یک چشم انداز متوازن توسعه یافتند. بعنوان مثال، کیگان درسال ۱۹۸۹ یک توازن بین شاخصهای داخلی وخارجی وهمچنین بین شاخصهای مالی و غیرمالی پیشنهاد داد.کروس و لینچ در همان سال هرمی از شاخصها را توصیف کردند که عملکرد را در سلسله مراتب سازمان یکپارچه میکند. (Cross and Lynch, 1988)
فیتزجرالد در سال ۱۹۹۱ شاخصها را در دو دسته نتایج و تعیین کننده های آنها طبقه بندی کرد؛ و در نهایت کاپلان و نورتون ر سال ۱۹۹۲ شاخصها را در چهار وجه کارت امتیازی متوازن دسته بندی کردند.
بطور کلی هدف هر سیستم سنجش عملکرد سوق دادن کلیه مدیران و پرسنل سازمان به سمت اجرای موفقیت آمیز استراتژی می باشد. سازمانهایی که در ترجمه استراتژی خود، از سیستم سنجش عملکرد و بخصوص کارت امتیازی متوازن استفاده کرده اند در اجرای استراتژی بسیار موفق عمل می کنند چرا که آنها توانسته اند بوسیله کارت امتیازی خود اهداف سازمان را به کلیه پرسنل سازمان انتقال دهند. به عبارت دیگر کارت امتیازی متوازن چهارچوبی جامع را برای مدیران اجرایی فراهم می آورد تا چشم انداز و استراتژی شرکت را به واژه های عملیاتی ترجمه کنند Kaplan. Norton,1996))
به طور کلی اهداف کارت امتیازی متوازن را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد:
۱-کارت امتیازی چشم انداز سازمان را توصیف می کند و درک روشنی از این چشم انداز را برای کلیه افراد سازمان ایجاد می کند.
۲-کارت امتیازی، مدلی کل نگر از استراتژی خلق می کند و بدین ترتیب به همه پرسنل سازمان اجازه میدهد تا مشاهده کنند که چطور کارت امتیازی متوزان وسیله ای جهت فراهم ساختن موفقیتهای سازمانی است.
کارت امتیازی بر هم‌جهت‌کردن تلاشها متمرکز است. اگر شاخصها و اهداف کارت امتیازی درست تعریف شوند آنگاه اجرای موفقیت آمیز آن، براحتی صورت می گیرد، و در غیر این صورت تمامی تلاشها و سرمایه گذاریها به هدر خواهد رفت. (نیازی و کاظم زاده، ۱۳۸۴)
۲-۲۰ توسعه کارت امتیازی متوازن
کارت امتیازی متوازن ممکن است که به سوال “شرکت از چه نوع شاخصهایی بایستی استفاده کند؟” جواب داده باشد اما این کارت وسیله ای مشخص جهت اجرای یک سیستم سنجش عملکرد در شرکت فراهم نکرده است. رویکردهای متفاوتی در ارتباط با این موضوع در مقالات مطرح شده است؛ بعنوان مثال :
کاپلان و نورتون در سال ۱۹۹۳ رویکردی برای توسعه کارت امتیازی متوازن داشتند که بر مبنای آن جهت برطرف کردن تفاوتها در اولویتهای استراتژیک، قبل از حل دوباره این تفاوتها در کارگاههای مجهز، مصاحبههایی را با تیم مدیریت ارشد شرکت انجام می دادند، همچنین تعدادی فرآیندهای مشاوره ای مشابه دیگری نیز وجود داشت. (نیازی و کاظم زاده، ۱۳۸۴)
اکسلس و پیبرن فرآیندی را توصیف کردند که ذهن مدیران را برای ساخت مدلی که تغییرات در دانش افراد، فرآیندهای سازمانی، و عملکرد در بازار را به عملکرد مالی واحد کسب و کار مرتبط می کند، روشن می سازد. هم اکنون رویکردی مشابه برای توسعه کارت امتیازی متوازن اختیار شده است Eccles,1992))
نیلی فرایند مدیریتی را توسعه داده است که آنرا بطور کامل در کتاب"getting the measure of your Business” توصیف کرده است.
در عین حال، در آخر هر یک از این فرآیندهای مدیریتی، مدیران تصمیم گرفته اند که چه چیزی را باید اندازه بگیرند، اما چیزی اجرا نشده است. در زیر چهارچوبی جهت توسعه یک کارت امتیازی متوازن ارائه خواهد شد. (نیازی و کاظم زاده، ۱۳۸۴)
۲-۲۱ فازهای توسعه کارت امتیازی متوازن
توسعه یک کارت امتیازی متوازن می تواند به سه فاز اصلی تقسیم شود:(نیازی و کاظم زاده، ۱۳۸۴)
طراحی شاخصهای عملکردی
اجرای شاخصهای عملکردی
استفاده از شاخصهای عملکردی
فاز طراحی میتواند به دو زیر فاز تقسیم شود: یکی شناسایی اهداف کلیدی که بایستی اندازه گرفته شوند و دیگری طراحی شاخصها. توافقی جمعی بین نویسندگان وجود دارد که شاخصها بایستی از استراتژی تعیین شوند. این مقالات همگی تحت الشعاع پاسخ به این سوال قرار گرفته که چه چیزی را ما بایستی اندازه بگیریم؟"، متأسفانه اهمیت طراحی شاخصها بطوریکه رفتار سازمانی را به حمایت از استراتژی تشویق کند از همه پوشیده است. اما سودهای حاصل از این رویکرد بخوبی در مقالات مستند شده است. بنابراین دو لازمه برای فاز طراحی وجود دارد که عبارتند از شناسایی اهداف کلیدی برای اندازه گیری و طراحی شاخصها.
از نظر تقسیم بندی، اجرا به عنوان یک فاز تعریف شده است که عبارت است از سیستمها و رویههایی جهت جمع آوری و پردازش داده ها. این فاز میتواند شامل برنامه نویسی کامپیوتری جهت به دام انداختن داده هایی باشد که هم اکنون در سیستم های موجود مورد استفاده قرار میگیرند و ارائه آنها در فرم پرمعنی تر باشد و یا شامل تعیین رویه هایی باشد برای جمع آوری دادههایی که تاکنون ثبت نشده اند و یا می تواند شامل تعیین کننده های کاملاً جدید نظیر ممیزی پرسنل باشد.
استفاده از شاخصهای عملکردی میتواند به دو زیر فاز اصلی تقسیم شود. اول، شاخصهایی که از استراتژی تعیین شدهاند، که در این صورت با بهره گرفتن از این شاخصها میتوان میزان موفقیت در اجرای استراتژی را اندازه گیری کرد. دوم، اطلاعات و بازخورهایی که از شاخصها گرفته می شود می‎تواند در چالش با فرضیات استراتژی و همچنین تست اعتبار استراتژی مورد استفاده قرار گیرد. در حقیقت نویسندگان بحث و جدل های زیادی داشتهاند که آیا شاخصها میتوانند به منظور هر دو هدف مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین “ارزیابی اجرای استراتژی” و “چالش با فرضیات استراتژی” دو هدف اساسی فاز استفاده از شاخصهای عملکردی می باشند. این مطلب می تواند قابل توجه باشد که فازهای طراحی، اجرا و استفاده مفهومی هستند و این یک توالی از فازهاست که کارت امتیازی متوازن می تواند مطابق با آن توسعه یابد. در عین حال، فازها می توانند با شاخصهای انفرادی متفاوتی که در نرخهای متفاوت (در زمان های متفاوت) اجرا می شوند همپوشانی داشته باشند. بنابراین برخی از شاخصها میتوانند قبل از اینکه همه شاخصها بطور کامل طراحی شوند، اجرا شوند. ازتجربه نویسندگان برمی آید که همیشه بین فازهای اجرا و استفاده همپوشانی وجود دارد. بنابراین فرایند توسعه کارت امتیازی متوازن یک فرایند ساده و خطی از طراحی سیستم تا استفاده از شاخص‎های عملکردی برای به چالش درآوردن استراتژی نیست. سیستم سنجش عملکرد نیاز به توسعه و بازبینی در سطحهای متفاوتی دارد؛ به عنوان مثال:
۱.کارت امتیازی متوازن بایستی شامل یک مکانیزم موثر برای بازبینی و اصلاح مقادیر کمی شاخصها و استانداردها باشد.

جدول ۳-۳: ضرایب پایایی آلفای کرونباخ پرسشنامه جهت گیری هدف ۳۵
جدول ۳-۴: ضرایب همبستگی نمره هر جهت گیری با سوالات مربوط به آن
جهت گیری ۳۶
جدول ۳-۵: ضرایب همبستگی نمره هر سوال با نمره کل پرسشنامه خودکارآمدی ۳۷
جدول ۴-۱: میانگین و انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمره متغیرهای پژوهش ۴۰
جدول ۴-۲: ماتریس همبستگی متغیرهای مورد مطالعه ۴۱
جدول ۴-۳: رگرسیون خلاقیت روی جهت گیری های هدف و خودکارآمدی ۴۲
جدول ۴-۴: رگرسیون ابعاد خلاقیت روی جهت گیری های هدف وخودکارآمدی ۴۳
جدول ۴-۵: تفاوت های جنسیتی در جهت گیری هدف، خلاقیت و خودکارآمدی ۴۵
فصل اول
مقدمه
یکی از ویژگی های برجسته انسان قدرت تفکر اوست و عالی ترین مظهر تفکر، تفکر خلاق است (خورشیدی، آزادبخت و دیلمقانی، ۱۳۸۵). خلاقیت^[۱] به عنوان یک نیاز عالیه بشری در تمام ابعاد زندگی او مطرح است و عبارت است از تحولات دامنه دار و جهشی در فکر و اندیشه انسان به طوری که حائز یک توانایی در ترکیب عوامل قبلی به طرق جدید باشد (آقا فیشانی، ۱۳۷۷). گیلفورد خلاقیت را با تفکر واگرا (دست یافتن به رهیافتهای جدید برای حل مسایل) مترادف می دانست (خسروانی و گیلانی، ۱۳۸۶).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای هماهنگ شدن و سازگاری با تغییر و تحولات سریعی که در جامعه رخ می دهد، لازم است از رویکردهای جدید و خلاقانه برخوردار بود. بنابر این مطالعه خلاقیت و عوامل موثر بر آن اجتناب ناپذیر است. از جمله عواملی که بر خلاقیت تأثیرگذار است، جهت گیری هدف^[۲] می باشد. جهت گیری هدف بیانگر الگوی منسجمی از باورها، اسنادها و هیجانات فرد است که مقاصد رفتاری وی را تعیین، و سبب می گردد تا نسبت به برخی موقعیت ها گرایش بیشتری داشته و در آن موقعیت ها به گونه ای خاص عمل نماید(به نقل از جوکار، ۱۳۸۵).
بطور کلی دو نوع جهت گیری هدف پیشرفت تحت عنوان هدف های عملکردی^[۳] و هدف های تسلطی^[۴] وجود دارد (حسینی، ۱۳۸۸). در هدفهای عملکردی، فرد با معیار برتری مواجه می شود و می خواهد شایستگی خود را نشان دهد یا ثابت کند. هدفهای عملکردی عموماً شایستگی فرد را بر اساس ارزیابی هنجاری پرورش می دهند و این هدف ها توجه فرد را روی نشان دادن توانایی در مقایسه با دیگران متمرکز می کنند. رسیدن به هدف عملکردی به معنی بهتر عمل کردن از دیگران است. در مورد هدف های تسلطی، فرد می خواهد شایستگی خود را پرورش یا بهبود بخشد (ایمز و آرچر، ۱۹۸۸؛ دوک،۱۹۸۶،۱۹۹۰؛ نیکولز،۱۹۸۴؛ اسپنس و هلمریچ، ۱۹۸۳ به نقل از سید محمدی، ۱۳۸۹). هدف های تسلطی عموماً ارزیابی مبتنی بر خود را از شایستگی فرد پرورش می دهند و این هدف ها توجه فرد را روی پرورش دادن شایستگی و تسلط یافتن بر تکلیف متمرکز می کنند. رسیدن به هدف تسلط به معنی پیشرفت کردن است (دوک، ۱۹۹۹؛ دوک و لگت، ۱۹۸۸؛ هاراکیوویچ و الیوت، ۱۹۹۳؛ اسپنس و هلمریچ، ۱۹۸۳ به نقل ازسید محمدی، ۱۳۸۹).
از دیگر عوامل مرتبط با خلاقیت می توان از باورهای خودکارآمدی^[۵] نام برد. بندورا برای اولین بار مفهوم خودکارآمدی را مطرح ساخت ( لین^[۶]،۲۰۰۶ ). این سازه تحقیقات زیادی را در زمینه های مختلف پزشکی، ورزشی، بررسی های رسانه ای، تجارت، تغییرات اجتماعی- سیاسی، روان پزشکی و آموزش برانگیخته است. در روان شناسی این تحقیقات بر مسائل بالینی از قبیل هراسها، افسردگی، مهارتهای اجتماعی، جرات مندی، رشد اخلاقی و پیشرفت تحصیلی متمرکز شده است. در کل محققان نشان داده اند که باورهای خودکارآمدی و تغییرات و پیامدهای رفتاری، همبستگی بالایی با همدیگر دارند و خودکار آمدی پیش بینی کننده بسیار مهمی برای رفتار است (زمانی، ۱۳۸۵).
۱-۲- بیان مسئله
در طول تاریخ حیات انسان، تمایل ذاتی او به تغییر و ابداع از یک سو و رویارویی با تنگناها و نیازهای روز افزون زندگی از سوی دیگر به تدریج او را با نیروی خلاق درونش آشنا و مانوس گردانید. نیرویی پویا و مولد که زندگی وی را به سرعت به سوی توسعه و تکامل به حرکت در آورد و سر منشا شاهکارها، ابداعات و اختراعات او شد.
بروز خلاقیت در افراد وابسته به عوامل مختلف اجتماعی، شناختی، شخصیتی و انگیزشی است. از مجموعه این عوامل، عوامل انگیزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به اعتقاد آمابیل^[۷] (۱۹۸۳) توجه زیاد به مولفه شناختی خلاقیت موجب شده است ابعاد غیر شناختی به خصوص انگیزش مورد توجه قرار نگیرد. جهت گیری هدف یکی از جدیدترین رویکردهایی است که در حیطه ی روانشناسی انگیزش مطرح شده است.
جهت گیری هدف بیانگر الگوی منسجمی از باورهای فرد است که سبب می شود تا فرد به روش های مختلف به موقعیت ها گرایش پیدا کند و در آن زمینه به فعالیت بپردازد و در نهایت پاسخی را ارائه دهد (ایمز^[۸]،۱۹۹۲). نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که جهت گیری هدف، واکنش انسان ها را درموقعیت های مختلف پیشرفتی تحت تأثیر قرارمی دهد. جهت گیری های هدف درونی فرایند های شناختی پیچیده تری را ایجاد می کنند. در مقابل جهت گیری های هدف بیرونی بیشتر با پردازش سطحی اطلاعات مرتبط می باشند (والترز^[۹] ،۱۹۹۶).
بندورا^[۱۰] (۱۹۹۳) نیز در نظریه ی خودکارآمدی خویش بیان می دارد باورهای خودکارآمدی بر عملکرد افراد در شرایط مختلف اثر می گذارد. خودکارآمدی به واسطه ی انگیزه ی درونی که ایجاد می کند موجب می شود فرد به طور خودانگیخته در محیط تلاش کند و به سطوح بالای پیشرفت نائل آید. با توجه به توضیحات فوق، به نظر می رسد جهت گیری هدف به همراه خودکارآمدی می توانند بر خلاقیت دانش آموزان اثرگذار باشند بنابراین این پژوهش هم به لحاظ کاربردی و هم به لحاظ نظری در خور اهمیت می باشد از جنبه کاربردی این پژوهش به بررسی رابطه جهت گیری هدف پیشرفت، خودکارآمدی وخلاقیت می پردازد.
۱-۳- اهمیت و ضرورت موضوع
تورنس^[۱۱] (۱۹۷۴) معتقد است که انسان برای بقا نیازمند است که قدرت خلاق کودکان و نوجوانان را توسعه و مورد استفاده قرار دهد. در جامعه رو به رشد ما علیرغم داشتن نیروهای مستعد، پرورش توانایی های خلاق کمتر مورد توجه قرار می گیرد. علت اصلی این امر نامشخص بودن جایگاه خلاقیت و فقدان بستر رشد آن است (خورشیدی و همکاران، ۱۳۸۵). در حقیقت امروزه جامعه ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد. زیرا دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم به وسیله جست و خیزهای تفکر خلاق افرادی چون ابن سینا، داروین، گالیله و انیشتین از اساس تغییر یافته است. این تغییرات سریع و روز افزون همه عرصه ها را در برگرفته است. بنابراین لازم است افراد جامعه را به صورتی پرورش داد که بیاموزند چگونه با ایجاد تغییرات زندگی کنند و مهم تر از آن یاد بگیرند که چگونه محیط را تغییر دهند (ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۷). تفکر خلاق این امکان را برای افراد فراهم می آورد که با نوآوری های خود هم در خود و هم در محیط تغییر ایجاد کرده و از این طریق نقش فعال و سازنده ای در زندگی خود ایفا نمایند. بر این اساس لازم است برای فراهم آوردن شرایط مناسب برای رشد و شکوفایی خلاقیت عوامل موثر بر آن مورد مطالعه و شناسایی قرار گیرند. عواملی که در این پژوهش مورد مطالعه قرارمی گیرد جهت گیری هدف پیشرفت و خودکارآمدی است. این دو متغیر به عنوان عوامل انگیزشی عملکرد فراگیران را در حوزه های مختلف شناختی، عاطفی و اجتماعی تحت تأثیر قرار می دهند. عملکرد خلاقانه نیز از این امر مستثنی نیست. به اعتقاد آمابیل (۱۹۸۳) برای پرورش خلاقیت باید به عوامل انگیزشی توجه ویژه ای داشت. چرا که افراد تا از انگیزه لازم برخوردار نباشند، نمی توانند تعهد، تلاش و پشتکاری که لازمه ایجاد دستاوردهای خلاقانه است را بکارگیرند.
از جنبه نظری نیز تا کنون پژوهشی به بررسی ارتباط همزمان جهت گیری هدف، خودکارآمدی و خلاقیت نپرداخته است بنابراین نتایج این پژوهش می تواند به گسترش دانش در خصوص عوامل موثر بر خلاقیت کمک شایانی نماید.
۱-۴- اهداف تحقیق
هدف اصلی پژوهش حاضر عبارت است از:
بررسی نقش پیش بینی کنندگی جهت گیری های هدف و خودکارآمدی در خلاقیت دانش آموزان دوره راهنمایی
اهداف فرعی پژوهش عبارتند از:
۱- مقایسه خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر
۲- مقایسه جهت گیری های هدف دانش آموزان دختر و پسر
۳- مقایسه خودکارآمدی دانش آموزان دختر و پسر
۱-۵- سوالات تحقیق
۱- آیا رابطه معنی داری بین جهت گیری های هدف (اهداف تسلطی- گرایشی^[۱۲]، تسلطی- اجتنابی^[۱۳]، عملکردی- گرایشی^[۱۴] و عملکردی - اجتنابی^[۱۵])، خودکارآمدی و خلاقیت وجود دارد؟
۲- آیا جهت گیری های هدف (تسلطی- گرایشی، تسلطی- اجتنابی، عملکردی- گرایشی و عملکردی- اجتنابی) می توانند به طور معنی داری خلاقیت دانش آموزان را پیش بینی کنند؟
۳- آیا خودکار آمدی می تواند به طور معنی داری خلاقیت دانش آموزان را پیش بینی کند؟
۴- آیا جهت گیری های هدف (تسلطی- گرایشی، تسلطی- اجتنابی، عملکردی- گرایشی و عملکردی- اجتنابی) می توانند به طور معنی داری ابعاد خلاقیت (سیالی، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری) را در دانش آموزان پیش بینی کنند؟
۵- آیا خودکار آمدی می تواند به طور معنی داری ابعاد خلاقیت (سیالی، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری) را در دانش آموزان پیش بینی کند؟
۶- آیا در جهت گیری های هدف دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۷- آیا به لحاظ خلاقیت و ابعاد آن در دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۸- آیا در خودکار آمدی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۱-۶- تعریف مفهومی متغیرها
۱-۶-۱- خلاقیت
ارائه تعریف جامع، مانع و دقیق از خلاقیت که شامل همه ابعاد و کنش های آن باشد امری بسیار مشکل است. به نظر برخی روان شناسان خلاقیت ترکیبی است از قدرت ابتکار، انعطاف پذیری و حساسیت در برابر نظریاتی که یادگیرنده را قادر می سازد به نتایج متفاوت و مولد بیندیشد که حاصل آن رضایت شخص و احتمالاً خشنودی دیگران خواهد بود (استرنبرگ^[۱۶]، a2001).
۱-۶-۲- جهت گیری هدف
مبنای تفاوت های فردی در موقعیت های تحصیلی است و بر اساس آن ها می توان میزان موفقیت فرد را در این گونه موقعیت ها، پیش بینی نمود (به نقل از خادمی و نوشادی، ۱۳۸۵). در آخرین تقسیم بندی که توسط الیوت^[۱۷] (۱۹۹۷) صورت گرفت مدل چهارگانه اهداف پیشرفت به وجود آمد. در این مدل اهداف پیشرفت عبارتند از: تسلطی- گرایشی، تسلطی- اجتنابی، عملکردی- گرایشی و عملکردی- اجتنابی.
در اهداف تسلطی- گرایشی محورهدف توسعه و بهبود شایستگی ها از طریق افزایش سطح فهم و ادراک موضوع می باشد. این افراد به درگیری با تکالیف چالش انگیز و درک کامل آن علاقمند هستند و شکست را مقدمه درک بیشتر در راستای توسعه شایستگی ها می دانند (کاپلان و ماهر^[۱۸]، ۲۰۰۷).
در اهداف تسلطی- اجتنابی، شایستگی به صورت تسلط کامل به تکالیف تعریف می شود (الیوت و مک گریگور^[۱۹]،۲۰۰۱) و تمام تلاش افراد به دوری گزیدن از خطا و اشتباه معطوف است. ترس از نفهمیدن مطالب، شکست در یادگیری و فراموشی از ویژگی های این نوع جهت گیری است (الیوت، ۱۹۹۹، پنتریچ، ۲۰۰۰).
جهت گیری هدف عملکردی- گرایشی بر تأیید عملکرد و کسب قضاوت مطلوب دیگران درباره عملکردهای شخصی تأکید دارد. محوریت این جهت گیری برکسب قضاوت مثبت دیگران و توجه به مقایسه های اجتماعی قرار دارد (الیوت و مک گریگور، ۲۰۰۱).
در جهت گیری عملکردی- اجتنابی، شایستگی به معنای اجتناب از شکست است و هسته اصلی توجه به مقایسه اجتماعی با تأکید بر گریز از حقارت و نگریسته شدن به عنوان فردی کند آموز می باشد (پنتریچ و شانک^[۲۰] ،۲۰۰۲).
۱-۶-۳- خودکارآمدی
عبارت است از اطمینان فرد به این که می تواند یک فعالیت خاص را با موفقیت انجام دهد (گایودیانو و هربرت^[۲۱]، ۲۰۰۳).
۱-۷- تعریف عملیاتی متغیرها
۱-۷-۱- خلاقیت
عبارت از نمره ای است که فرد از پرسشنامه خلاقیت عابدی (۱۳۷۲) به دست می آورد.
۱-۷-۲- جهت گیری هدف
عبارت است از نمره ای که فرد در پرسشنامه اهداف پیشرفت (الیوت و مک گریگور، ۲۰۰۱ به نقل از سپهری، ۱۳۸۶) به دست می آورد. این پرسشنامه شامل چهارنوع جهت گیری به نام های تسلطی- گرایشی، تسلطی- اجتنابی، عملکردی- گرایشی و عملکردی- اجتنابی می باشد.
۱-۷-۳- خودکارآمدی
نمره ای است که آزمودنی از مقیاس خود کارآمدی عمومی (جروسالم و شوارزر، ۱۹۹۲ به نقل از فولاد چنگ، ۱۳۸۲) به دست می آورد.

• راهبرد مدیریت سرمایه های فکریکه بر به کارگیری و ارتقای سرمایه هایی که از قبل در سازمان وجود دارند، تأکید دارد.

• • • راهبرد مسئولیتبرای سرمایه دانش فردی که از کارکنان حمایت و آنها را ترغیب می کند تا مهارت ها و دانش خود را توسعه دهند و دانش خود را با یکدیگر درمیان گذارند.

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• راهبرد خلق دانشکه بر نوآوری و آفرینش دانش جدید از طریق واحدهای تحقیق و توسعه تأکید می کند.

• راهبرد انتقال دانشکه به عنوان بهترین فعالیت در بهبود کیفیت امور و کارایی سازمان مورد توجه قرار گرفته است.

• راهبرد دانش مشتری- محورکه با هدف درک ارباب رجوع و نیازهای آنها به کار گرفته می شود تا خواسته آنها به دقت فراهم شود(شائمی و همکارانش،۱۳۹۲).

۲-۲-۳-۴) تعریف مدیریت دانایی
تحقیق در ادبیات مدیریت، نشان می‌دهد که هیچ تعریف مورد توافقی از مدیریت دانایی وجود ندارد. تعاریف عمدتاً بر قابلیت‌های سازمانی در خصوص تولید ثروت از دارایی‌های دانایی‌مدار متمرکز هستند. و نقش مدیریت دانایی، اکتساب، جمع‌ آوری و استفاده از دانایی فنی سازمانی و درس‌های آموخته شده‌است. کمی بیش از ده سال از عمر ابداع مفهوم کلی مدیریت دانایی می‌گذرد و در این مدت، تعاریف گوناگونی در این خصوص ارائه گردیده که هر یک ابعادی از این موضوع را نمایش می‌دهند. در ذیل به بیان مهم‌ترین این تعاریف می‌پردازیم:

• مدیریت دانایی، کسب دانایی درست برای افراد مناسب در زمان صحیح و مکان مناسب است، به‌گونه‌ای که آنان بتوانند برای دستیابی به اهداف سازمان، بهترین استفاده را از دانایی ببرند.

• مدیریت دانایی، بنایی سنجیده، صریح و اصولی برای تجدید و استفاده از دانایی در جهت افزایش تأثیر و بازگشت دانایی مربوط به سرمایه دانایی است.

• تعریف مدیریت دانایی، اغلب به حوزه‌های تخصصی نویسندگان مقالات وابسته‌است. مدیریت دانایی را به صورت فرایند مستمر اطمینان از توسعه تجربی سازمان‌ها در جهت بهبود قابلیت حل مشکلات سازمانی، و حمایت از مزیت رقابتی تعریف می‌کنند. مدیریت دانایی را به عنوان قابلیت خلق ارزش افزوده از طریق دارایی‌های ناملموس سازمانی تعریف می‌کنند. والتز^[۳۲]عقیده دارد که مدیریت دانایی، به محدوده‌های سازمانی، فرآیندها و فناوری‌های اطلاعاتی مختلفی مربوط است که برای دستیابی، خلق و نشر دانایی جهت تحقق مأموریت سازمانی، اهداف کسب و کار و استراتژی‌ها به کار گرفته می‌شوند.

• فرایند خلق، انتشار وبکارگیری دانش به منظور دستیابی به اهداف سازمانی.

• فلسفه‌ای که شامل مجموعه‌ای از اصول، فرایندها، ساختارهای سازمانی وفناوریهای به کار گرفته شده که افراد را به منظور اشتراک و بکارگیری دانششان جهت مواجهه با اهداف آنها یاری می‌رساند .

• مدیریت دانایی مجموعه فرایندهایی است که خلق، نشر و کاربری دانایی راکنترل می‌کنند.

• مدیریت دانایی، رسمی سازی و دسترسی به تجربه، دانایی و دیدگاه های استادانه را که قابلیت‌های جدید، قدرت کارایی بالاتر، تشویق نوآوری و افزایش ارزش مشتری را در پی داشته باشند، هدف قرار می‌دهد.

• مدیریت دانایی، دانستن ارزش دانایی، فهم اطلاعات سازمان، استفاده از سیستم‌های تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به منظور حفظ، استفاده و کاربرد دوباره دانایی می‌باشد.

• مدیریت دانایی شامل فرایند ترکِیب بهینه دانش و اطلاعات در سازمان و ایجاد محیطی مناسب به منظور تولید، اشتراک و به کارگیری دانش وتربیت نیروهای انسانی خلاق و نوآور است.

• مدیریت دانایی، مدیریت اطلاعات و داده به همراه مهار تجربیات ضمنی و نهایی افراد جهت تسهیم، استفاده و توسعه توسط سازمان است که به بهره‌وری بیشتر سازمان منجر می‌گردد.

• مدیریت دانایی به مثابه چتری است که مباحث متعدد مربوط به ارزش دانایی به عنوان یک عامل تولیدی را در بر می‌گیرد.

• مدیریت دانایی، فرایند کشف، کسب، توسعه و ایجاد، نگهداری، ارزیابی و به کارگیری دانایی مناسب در زمان مناسب توسط فرد مناسب در سازمان است که از طریق ایجاد پیوند میان منابع انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد ساختاری مناسب برای دستیابی به اهداف سازمانی صورت پذیرد (منصوری و همکاران،۱۳۹۰).

۲-۲-۳-۵) تعاریف مدیریت دانش
یکی از تعریف هایی که از مدیریت دانش عرضه شده است : از آن به عنوان «عمل مدیریتی » یاد می کند که« سرمایه فکری یک سازمان را به کار می گیرد تا آن را قادر سازد رسالت و ماموریت خود را تحقق بخشند».
در تعریف دیگر، متعلق به رشته مدیریت ، مدیریت دانش«تلاش استراتژیکی سازمان » دانسته شده که سعی می کند از راه کنترل و استفاده از دارایی های فکری که در نزد کارکنان و پشتیبان سازمان وجود دارد، در رقابت به برتری دست یابند . به دست آوردن ، ذخیره کردن و توزیع دانش (مدیریت دانش) موجب می شود که کارکنان سازمان هوشمند تر کار کنند ، از دوباره کاری بکاهند، و در نهایت تولیدات و خدمات خلاقانه تری تولید کنند که نیاز مشتریان را بهتر بر آورند . از تعاریف بالا ، نکات زیر را می توان استنباط کرد:
نخست آنکه مدیریت دانش چیزی است که در محیط سازمانی رخ می دهد؛ دوم آنکه مواد کار آن «دانش سازمانی » یا « سرمایه فکری » یا «دارایی فکری» است (نگودری و یعقوبی،۱۳۹۰).
۲-۲-۳-۶)فرایند مدیریت دانش
دالکر(۲۰۰۵) بیان میدارد که “مدیریت دانش، فرایندی است که به افراد و سازمان ها یاری می رساند، اطلاعات مهم را بیابند، گزینش ، سازماندهی و منتشر کنند و برای فعالیت هایی چون حل مسئله، یادگیری مادام العمر و برنامه ریزی راهبردی در پاسخ به تغییر و انطباق با محیط متغیر امروزی، ضروری است". در واقع مدیریت دانش بر چگونگی سازماندهی و استفاده از دانش در جهت بهبود عملکرد فرد و سازمان، تمرکز دارد. از مدیریت دانش، به عنوان فعالیتی برای فراهم آوردن محیط اجتماعی و فنی برای تولید و تسهیم دانش یاد شده است و فرآیندی غیر خطی، پویا و چرخه ای است که طی آن کارمندان یک سازمان آموزشی پیوسته با اطلاعات سر و کار دارند، دانش جدید کسب می کنند و برای اصلاح تصمیمات از آن استفاده می کنند. هدف از مدیریت دانش معرفی راه کارهایی است که اعضای یک سازمان آموزشی را در نیل به اهدافشان یاری می رساند. در واقع هدف کلی از مدیریت دانش استفاده ی بیش از یک فرد از یک دانش به خصوص است مثلا تمام کارکنان یک سازمان آموزشی. سازمان های موفق، دریافته اند که دانش مهمترین دارایی آنهاست و به مدیریت دانش به عنوان عامل کلیدی موفقیت سازمان خود می نگرند. اگر چه مدیریت دانش در ابتدا به عنوان مفهومی تجاری مطرح شد و برای سازمان هایی انتفاعی و با هدف افزایش سود به کار رفته است، اما در پی شناخته شدن نقش آن در موفقیت سازمان ها، برای رسیدن به اهداف متفاوت به کار گرفته شده است. لذا می توان گفت مدیریت دانش در یک سازمان و موسسه ی آموزشی مانند مدرسه و حتی دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی نیز هم می تواند کاربرد داشته باشد. فقط لازم است که متناسب با اهداف آموزشی سازمان یا موسسه آموزشی،طراحی شده باشد(منصوری،۱۳۹۰).
۲-۲-۳-۷)رویکردهای مدیریت دانش
رویکردهای مدیریت دانش به پنج دسته تقسیم می شوند، رویکرد فناوری اطلاعات، رویکرد افراد مدیریت دانش، رویکرد ماشینی به مدیریت دانش، رویکرد فرهنگی یا رفتاری به مدیریت دانش و رویکرد سیستماتیک به مدیریت دانش. از میان این پنج دسته به توضیح مختصر دربارهی رویکرد افراد مدیریت دانش که در آموزش و سازمان ها و موسسات آموزشی بیشتر کاربرد دارد می پردازیم. این رویکرد به معنی مدیریت افراد است. افرادی که به این رویکرد معتقدند بیشتر به ارزیابی تغییر، بهبود و اصلاح مهارت ها می پردازند. در این دیدگاه دانش برابر است با فرآیندها، مهارت ها و دانش عملی که به طور مستمر تغییر می کنند. طرفداران این رویکرد مایلند که بدانند یادگیری چگونه صورت می گیرد و چگونه این قابلیت ها را می توان اداره کرد، البته این رویکرد بسیار قدیمی است (عسگری،۱۳۸۴).
۲-۲-۳-۸) اهدف مدیریت دانش
ایجاد یک سازمان یادگیری و شراکت با ایجاد جریانی بین مخازن اطلاعات ایجاد شده توسط افراد قسمت های مختلف شرکت (مالی، عملکرد، هوش رقابتی و غیره؟ ) و مرتبط کردن آنها به یکدیگر است . بیشتر افراد و سازمان ها
مدیریت دانش را به دلایل ذیل به کار میگیرند:

• افزایش همکاری.

• بهبود بهره وری .

• تشویق و قادر ساختن نوآوری.

• غلبه بر اطلاعات زیادی و تحویل فقط آنچه مورد نیاز است.

• تسهیل جریان دانش مناسب از تأمین کنندگان به دریافت کنندگان بدون محدودیت زمان و فضا.

• تسهیل اشتراک دانش میان کارمندان و بازداشتن آنان از اختراع دوباره چرخ به کرات.

• تصرف و ثبت دانش کارکنان قبل از اینکه آنان شرکت را ترک نمایند، اطمینان یافتن از اینکه دانش با ارزش بهنگام ترک کارمند از دست نمی رود.

• افزایش آگاهی سازمانی از خلأهای دانش سازمان .

• کمک به شرکت ها که سبقت جو باقی بمانند با افزایش آگاهی آنان از استراتژی ها، محصولات و بهترین کارکردهای رقیبانشان.

• بهبود خدمات مشتری (نگودری و یعقوبی،۱۳۹۰).

۲-۲-۳-۹)موانع ایجاد مدیریت دانش در سازمان ها
بسیاری از سازمان ها ظاهراً برای دانش ارزش و اعتبار قائل هستند؛ اما باور قلبی برای اجرای آن ندارند. مدیریت دانش در سازمان ها موفق نخواهد شد، مگر اینکه عزمی جدی و اقدامی عملی برای برطرف کردن موانع موجود در برسر راه آن برداشته شود. این موانع به پنج دسته تقسیم می شوند که می توانند موانع ایجاد مدیریت دانش در سازمان های آموزشی نیز شوند:

شدیدترین بارشها در ساحل دریای خزر بویژه در قسمت غربی آن رخ می دهد و هر چه که از غرب به شرق می رویم از تعداد روزهای دارای بارش سنگین کاسته خواهد شد . ناحیه دیگری از کشور که دارای بارش سنگین است ارتفاعات زاگرس است که از دزفول شروع شده و تا سنندج ادامه می یابد .
ناحیه سوم که این گونه بارشها در آن رخ می دهد ساحل خلیج فارس از بوشهر تا جاسک است. در بقیه نقاط کشور در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی روزهای بیش از ۳۰ میلی متر بارندگی بسیارکمتر اتفاق می‎افتد و در نواحی پست مرکزی هم اصلاً اتفاق نمی افتد (علیجانی، ۱۳۷۶ ).
۲-۶- انواع روش های مطالعه بارش سنگین
سه روش برای مطالعه این پدیده اقلیمی وجود دارد که هر کدام از آنها رامی تواند بایکدیگر تلفیق و به صورت یک روش جدید ارائه نمود. سه روش اصلی عبارتند از:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

- روش های سینوپتیک : مطالعات زیادی در زمینه بارشهای سنگین، درداخل و خارج ازکشور، با بهره گرفتن از الگوهای سینوپتیکی انجام شده که در ذیل به چند نمونه از آن اشاره می گردد:
- لشکری ( ۱۳۷۵ ) الگوهای سینوپتیکی بارشهای شدید جنوب غرب ایران را بررسی نمود و وقوع بارشهای سنگین و سیل آسا در جنوب غرب ایران را نتیجه تقویت و تشد ید فعالیت مرکز کم فشارمونسونی،سودانی ومنطقه همگرائی دریای سرخ وتبدیل آنهابه سیستم دینامیکی وترمودینامیکی میداند.
- خوشحال دستجردی ( ۱۳۷۶ ) مدلهای سینوپتیک و کلیماتولوژی برای بارشهای بیش از صد میلی متردر سواحل جنوبی دریای خزر را تحلیل و بررسی نموده است. نتایج بررسی های ایشان نشان داده که ریزش این بارانها در اثر فرارفت سرد سیبری برروی ایران انجام نمی گیرد و مقدار ریزش باران در دامنه های شمالی البرز با ارتفاع کاهش نیافته بلکه افزایش می یابد. همچنین در این تحقیق نشان داده شده که این بارانها در اثر ورود جبهه های تقویت شده نسیم دریا توسط سیستمهای سینوپتیکی در ساحل، ریزش می‎نمایند.
- باشکند (۱۳۷۹) به بررسی و ارائه مدلهای سینوپتیکی بارشهای سنگین در شمال غرب ایران پرداخت و نشان داد که بخشی از ریزشهای جوی منطقه شمال غرب ایران ناشی از ویژگی های جغرافیایی منطقه است. او با بررسی بارشهای ۲۴ ساعته، ۳۰ میلی متر یا بیشتر در یک دور ه ۵ ساله، نشان داد که وقوع بارشهای سنگین و سیل آسا در منطقه با توجه به عامل توپوگرافی در ماه های فصل بهار و پاییز، بیشتر از بقیه ماه ها می باشد، و اکثر آن در ساعات بعد از ظهر و اوایل شب اتفاق می افتد.
لانا و همکاران (Lana et al., 2007) به بررسی الگوهای اتمسفری برای رخدادهای بارش سنگین درجزایر بلاریک پرداخته اند . آنها در این تحقیق مکانیسم های ایجاد بارشهای سنگین را بوسیله الگوهای اتمسفری نشان داده و یک رابطه قوی بین پدیده های بارش سنگین و سیکلونها تشخیص داده اند.
تانگ یانبینگ و همکاران ( ۲۰۰۶Yanbing et al.) شرایط اقلیمی بارش های پایدار در چین را بررسی نموده و به این نتیجه دست یافتندکه می توان ۱۳۰ رخداد بارش سنگین در چین را به صورت بارشهای بسیار شدید ، شدید و متوسط طبقه بندی نمود. آنها توزیع مکانی برای فراوانی آنرا بدست آوردند و نتیجه گرفتندکه این پدیده در ۸ ناحیه جغرافیایی در چین رخ می دهد که عبارتند از :
شمال چین، شمال شرق، رودخانه Huaihe دره رودخانه Huaihe رودخانه Yangteze ، دره رودخانه ، Yangteze ناحیه ساحلی جنوب شرقی و جنوب غرب چین. پدیده بارش سنگین در چین به رژیم ، w
وابسته است و معمولاً با تغییر رژیم خصوصیات رخدادها نیز تغییر می کنند مثلاً رخدادهای وابسته به رژیم غربی طولانی مدت و گسترده اند.
- روش های آماری: روش آماری از جمله روش های دیگری است که در مطالعات مربوط به بارشهای سنگین از آن استفاده شده است. نمونه ای از مطالعه مربوط به بارشسنگین با بهره گرفتن از روش آماری، در ذیل ارائه می گردد:
باری دی کیم و همکار (۱۹۹۸ Keimet al) مقایسه روش های برآورد کمی بارشهای سنگین در نواحی خشک وکوهستانی، درمنطقه غرب تگزاس در ایالات متحده، پرداخته اند . در این تحقیق نشان داده شده که روش های کمی، بهترین تطبیق را با داده های این منطقه دارد و استفاده از روش گمبل تطبیق مناسبی را ارائه نمی کند، بلکه یک تخمین بیش از اندازه برای بارشهای ۵۰ و ۱۰۰ ساله ارائه می دهد. براساس آنالیز طبقات تجمعی ، نتایج آزمایش k-s روش H-A را بهترین تکنیک ارزیابی می کند و روشSRCC به عنوان بهترین توزیع احتمالاتی منطبق با داده های حداکثر این منطقه است.
- روش های سنجش از دور: این روش از جمله روشهایی است که در داخل کشور به آن بسیار کم توجه شده است ولی در خارج از کشور بررسی های زیادی با بهره گرفتن از این روش انجام شده که در ذیل به دو نمونه از آن اشاره می گردد:
بیک و همکار (۱۹۹۷ Baeck et al) به پیش بینی بارش بوسیله WSR-88D برای رخدادهای بارش سنگین پرداخته اند . منطقه مورد مطالعه در Blue Ridge در ویرجینیا قراردارد . دراین تحقیق از اطلاعات رادارهای هواشناسی برای طوفانهای تولید کنن ده بارشهای حداکثر استفاده شده است . پنج مورد از این نوع طوفانها در منطقه مورد بررسی قرارگرفته که باعث ایجاد سیلابهای حداکثر در ایالات متحده شده است. در این آنالیز اهمیت پارامترهایی چون آلودگی باند تابشی، شیب انتخابی، تگرگ، کالیبراسیون رادارها و روابط Z-R برای برآورد بوسیله ،WSR-88D نشان داده شده است.
وینجی زاو ( ۱۹۹۷ zhao) به مقایسه تشخیصی و مدلسازی عددی بارش سنگین در دشتهای مرکزی آمریکا پرداخته است. او برای این تحقیق از داده های مشاهداتی رادار برای بارشهای طولانی مدت وطوفانهای دشت مرکزی استفاده نموده است. نتایج این بررسی به فهم رخداد بارش سنگین بسیار کمک کرده است. در این بررسی توجه ویژه ای به محیط اتمسفری بارش سنگین، کلیماتولوژی بارش منطقه ای و مشخصات زمانی - مکانی نرخ بارش شده است . در شبیه سازی انجام شده حساسیت بالای بارشهای طوفانی به تغییرات رطوبت اتمسفری نشان داده شد. در بخش مرکز کوههای راکی تاثیر بسیار مهمی روی بارشهای طوفانی داشته و بدون کوههای راکی، کاهش بیش از ۴۰ درصد در تمامی مدلهای شبیه سازی شده مشاهده شده است.
۲-۷- بارندگی های یک روزه (۲۴ ساعته)
به بارشی که در طول یک روز (۲۴ ساعت) و در طی یک دوره زمانی معین مانند ماه ، یک سال ریزش می‎کند اطلاق می شود.
اندازه گیریهای بارندگی در هر ایستگاه در دو نوبت یکی در ساعت ۶:۳۰ و دیگر ساعت ۱۸:۳۰ به وقت ساعت رسمی کشور انجام می پذیرد . در گزارشات ثبت شده مرسوم معمولاً این دو اندازه گیری با هم جمع و به عنوان یک اندازه گیری ۲۴ ساعته بیان می شود . باید توجه داشت که بارندگی های اندازه گیری شده به شرح فوق به عنوان ۲۴ساعته بدین معنی نیست که بارندگی برای هر ۲۴ ساعت متوالی اندازه گیری شده است ، بلکه مقدار ریزش را در طول یک دوره تعریف شده ۲۴ ساعته ( یک روز) نشان می دهد . بنابراین بهتر است که به جای بارندگی های ۲۴ساعته ، بارندگی یک شبانه روز به کار رود . متأسفانه به علت عدم اندازه گیری های روزانه در نواحی مرتفع بیش از ۶۰۰ متر از شدیدترین بارندگی در ارتفاعات اطلاعات کافی در دسترس نیست و نمی توان درباره آن بطور صریح اظهار نظر کرد . همچنین به سبب عدم پوشش گیاهی مناسب و در پی آن عدم شاخ و برگ ریخته شده بر روی زمین و همچنین لخت بودن زمین، شدّت جریان سطحی به حد زیادی افزایش یافته است . این در حالیست که بارندگی های شدید ممکن است منجر به سیل و خساراتی بر پایین دستهای حوضه وارد سازد ، که این طغیان آبراهه ها در سطح حوضه بوضوح قابل مشاهده است. برای بررسی و مطالعه باران های ۲۴ساعته در منطقه مورد مطالعه، از آمار حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته ایستگاههای بندر انزلی استفاده شده است. مناسبترین توزیع گامبل برای برازش داده ها بکار گرفته و میزان بارندگی های حداکثر به ازای دوره برگشتهای مختلف برای ایستگاه مذکور محاسبه شده است .
۲-۸- متوسط بارندگی ماهانه
مقدار کل متوسط نزولات جوی در طول هریک از ماهای سال می باشد.
۲-۹- بارندگی فصلی
به مقدار کل بارش درطول یک فصل خاص اطلاق می شود.
۲-۱۰- فضای شهری
فضای شهری به ترکیبی اطلاق می شود که از فعالیت ها، بناهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و مانند آن و عناصر و اجزای شهری به صورتی آراسته، هماهنگ و واجد نظم و بالطبع با ارزش های بصری سازمان یافته باشد. فضای شهری جزئی جدایی ناپذیر از ساختارفضایی یک شهر در ادوار مختلف تاریخ شهر است و به همین دلیل مانند ساخت کلی شهر، تابع شرایط اجتماعی و اقتصادی متغییر است. «ادموند بیکن» عقیده دارد که فضا، مکانی است در همه ی ادوار، استوار بر گذشته ای وزین، حال زنده و انعطاف پذیر برای آینده. بنابراین امروز هم باید از فضاهای گذشته استفاده کرد و اگر جوابگو نیست باید بتوان با مهارت و استادی، فضاهایی نیز به آن افزود. در تعریف فضای شهری لازم است حوزه ی این تعریف مشخص باشد. به طور کلی پس از بررسی و مطالعه پیرامون شهرها و فضای شهری می توان گفت که فضای شهری (شامل منظر شهری) فضایی است که حوزه ی عمومی را می سازد و فضای معماری، حوزه ای خصوصی تر محسوب می شود. رابطه میان عناصر تشکیل دهنده فضای شهری باید برای فرد ناظر قابل درک باشد، و فرد بتواند از رابطه موجود، ساختاری در ذهن خود ایجاد کند. به این ترتیب فضای شهری هدفمند بوده و بستر رویدادهای تعریف شده ای خواهد شد. فضای شهری به عنوان یکی از ارکان اصلی ساخت کالبدی شهر دارای مفهومی عام و اجتماعی است. فضای شهری فضایی است که به همه ی مردم اجازه می دهد به آن دسترسی داشته باشند و در آن فعالیت کنند. در این فضا فرصت آن وجود دارد که برخوردهای از پیش تدوین نشده اتفاق افتد و افراد در یک محیط اجتماعی جدید با هم رابطه برقرار کنند. بنابراین شرط اساسی برای این که فضای عمومی، فضای شهری باشد برقراری تعاملات اجتماعی بین مردم در آن است.
فصل سوم
ویژگیهای جغرافیایی محدوده تحقیق
۳- ویژگیهای جغرافیایی محدوده تحقیق
۳-۱- ویژگی های طبیعی
۳-۱-۱- موقعیت جغرافیایی
بندرانزلی در حاشیه دریای خزر، در شمال استان گیلان در بین مدار ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی و مابین نصف النهار ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۲ دقیقه طول شرقی واقع شده است. ارتفاع از سطح دریا ۲۶- متر می باشد (مختصات جغرافیایی استان گیلان، ۱۳۷۸، ص ۲۴). مساحت شهرستان معادل ۹/۳۰۸ کیلومتر مربع ۱/۲ درصد از سطح استان را در بر می گیرد (آمارنامه استان گیلان،۱۳۷۹، ص ۵۱). بندر انزلی از سمت شمال به دریای خزر، از سمت شرق به شهرستان رشت، از سمت غرب به شهرستان رضوانشهر و از سمت جنوب به شهرستان صومعه سرا محدود می شود. شهرستان بندر انزلی براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای یک بخش (بخش مرکزی) به طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۳۵ دقیقه و دو دهستان (لیجارکی حسن رود و دهستان چهارفریضه) با ۲۸ روستا می باشد که همگی دارای سکنه و با شکلی خطی با یکدیگر در ارتباط هستند. (جدول ۳-۱) (جدول ۳-۲) شهر بندرانزلی تنها شهر این شهرستان است که در مرکز شهرستان به صورت یک جزیره درآمده است، بدین گونه که از شمال به دریای خزر و از جنوب به مرداب محدود شده و حالت جزیره ای به خود گرفته است(نقشه ۳-۱).
جدول۳-۱- تقسیمات سیاسی شهرستان بندرانزلی ۱۳۸۵